Gazteek ere badute zer kontatu


2007ko otsailaren 11n
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Egungo hezkuntza sistema pasiboari aurre egiteko, Xabier González Etika irakasleak metodologia dinamikoaren aldeko apustua egin du. Arrasate institutuko bere ikasleei etikarekin zerikusia duten gaien inguruko artikuluak idaztea eta ondoren horiekin liburu bat egitea proposatu zien. Horrela hasi zen Etik@ren harian: hiztegi bat lanaren abentura. «Eskola gizartera ireki behar da», dio berak. Garai batean, eskola eta gizartearen arteko harremana antzerkigintzaren edo ikasleek beraiek egindako egunkarien bidez indartzen zen, baina tradizio hau dagoeneko galdu egin da. Liburuarena bezalako ekimenei esker, harreman hori berreskuratzea izan da xede nagusia.

16 eta 17 urteko bere ikasleei gustatu zaie Gonzálezek Etikako klaseetan erabilitako metodologia. Hasieran, liburua egitea proposatu zienean, «erokeria» iruditu zitzaien eta gainditu beharreko beste ikaslan baten moduan hartu zuten. Egitasmoak aurrera egin ahala, ordea, oso lan probetxugarria zela konturatu ziren.


Eutanasia, abortua

Maite Isasak, esaterako, irakasleak emandako zerrendatik eutanasiaren gaia aukeratu zuen bere artikulua egiteko; polemikoa, inondik inora. Gaia ezagutzen ez zuelako hautatu zuen, eta artikulurako informazioa biltzen joan zen heinean, guztiz harrapatu zuen eutanasiaren munduak. Kontatu digunez, Mar adentro filmak bultzatu zuen artikulua idaztera eta testuak pelikularen ildoa jarraitzen du. Gaixo terminalek beren bizitzarekin zer egin aukeratzeko eskubidearen beharraz hitz egin du, eztabaidaren bi alde aztertuz: Eliza eta eutanasiaren aldekoak. Bere ustez, eutanasiaren kontrakoen argudioek ez dute funtsik eta DMD-DHE eutanasiaren aldeko erakundearen tesia defendatzen du: «Pertsona orok bere biziarekin bukatzeko borondate librearekiko errespetua defendatzea». Eutanasiarekin «bizitza luzatu baino, heriotza luzatu nahi dela dirudi», dio Isasak. Azken finean, heriotza eta honen mugen gaineko eztabaida oso interesgarria iruditu zitzaion.

Onintza Langaranek berriz, abortua aukeratu zuen, «ilunpean dagoen gaia delako eta aukera ikusi nuelako horren inguruan zerbait argitaratzeko». Langaranek, ordea, ez du iritzi zehatz baten alde egin: bakoitzak bere jarrera moralaren arabera erabaki behar duela dio eta abortua zer den definitzera eta aldeko eta aurkako ikuspuntuak deskribatzera mugatu da.


Etxebizitza, adiskidetasuna, gosetea

Aipatutakoez gain, asko dira liburuxkan agertzen diren gaiak; batzuk polemikoak, beste batzuk gaurkotasun handikoak, eta denak gazteentzako kezkagarri eta interesgarriak: etxebizitza, lana, etorkizun hurbila, ura, terrorismoa, arrazakeria, anorexia eta bulimia, adiskidetasuna, bullying-a, drogak, hiesa, heriotza zigorra, gosetea, haur pornografia, futbola... Guztira, 26 egoera eta hizpide ezberdin.


Nolakoak dira gazteak?

Interes gabekoak, ameslariak, axolagabeak... Era guztietako adjektibo ezkorrak erantsi izan zaizkie gazteei, eta Arrasate institutukoek halakoak ez direla frogatu dute. Hein handi batean telebistak sortutako irudi txar hori kontraesanean dagoela uste du Gonzálezek. Gazteak telebistan agertzen direnean, gai hutsalekin kezkatuta egon ohi dira, arazo sozialetatik urrun; eta iragarkietan berriz, drogen aurkakoak direnean lur jota azaltzen zaizkigu eta gainontzekoetan pozik, inongo arazorik gabe.


Karaokea nagusi

Hezkuntzak ere badu zeresanik horretan, karaokea nagusitzen baita. Hau da, aditu batek idatzitakoa ikasleek azpimarratu, eskemak egin, buruz ikasi eta azterketan hustutzea. Horixe da urteetan eskolan edo unibertsitatean egin duguna, eta hurrengo egunerako ahaztu egin zaigu ikasitakoa. González nahiko kezkatuta agertu da sistema honekin, ikasleak gelan eta etxe barruan bakarrik geratzen baitira ikasten eta abstrakzio lan horrek ez die laguntzen auzo, hiri edo gizarte osoaren egoera errealean sakontzen, ez dago talde lanean egindako informazio eta ideia trukaketarik. Halaber, irakaslearen ustez, hainbat belaunaldietan zehar, bai hezkuntza sisteman eta baita beste hainbat sektoretan ere, gazteen erresistentziarako joera galtzen joan da: «Ez dakit biguintzen ari garen, hutsaltzen joan garen edo buru garbiketa bat gertatu zaigun, baina Frankismoaren garaian genituen kultur erresistentziaren elementuak galdu ditugu». Errazkeria nagusi dela dio, eta gure konpromisoak alde batera utzi ditugula, eskolan, lanean nahiz beste zenbait eremutan. «Ikastetxeetan 'buruz ikasi eta gainditzearekin nahikoa dut' dinamikak indar handia hartu du». Hala, sistema honek gazteak pasibotasunera eramaten ditu, ez dutelako inolako motibaziorik, azterketan irakasleak nahi duena kontatzen dute eta kito; gainontzekoek hausnartu dutena errepikatzera mugatzen dira, Arrasateko irakaslearen esanetan.


Hausnartzen irakasten

Baina gazteek helduek egindakoa irakurtzen badute, «zergatik ez helduek gazteek idatzitakoa?», dio irakasleak. Bere hitzetan, idaztea oso baliagarria da ikasteko, ikertzera, hausnartzera eta gure ideiak antolatzera behartzen baigaitu. Beraz, idazteak karaokearen kontrakoa esan nahi du: besteek guk egindakoa irakurtzen dute. Ildo horretan, gazteen jarrera pasiboarekin amaitzeko eskolak askoz gehiago egin dezakeela uste du Etika irakasleak. Azken finean, hausnartzen ere irakatsi egin behar da eta horretan ikastetxeek eta irakasleek zeresan handia dute. Gazteen erreferente nagusia eskoletan irakaslea da eta bere jarrerak eragina du ikasleengan. Gonzálezen esanetan, irakasleak ez du apaizaren jarrera doktrinarioa izan behar, artisau edo ilusionista batena baizik. Errealitatetik haratago joan behar du, ikasleekin elkarlanean; hala, ikasgelako eguneroko ohikeria aldatzeko aukera izango dute: «Harremana sortu behar duzu lantzen ari zarenarekin, ikasgai, irakasle eta lan taldearekin». Pentsamolde horren guztiaren emaitza da kaleratutako liburua, gazteak, eta zehazki ikasleak, elementu pasibo izatetik parte-hartzaile eta iritzi emaile aktibo izatera iritsi daitezen.

Nola idatzi liburu bat ikasleekin?
Liburuaren ideia aspalditik zuen Xabier Gonzálezek, baina 2004-2005 ikasturtean, egokitu zitzaion taldea eta unea onak zirela ikusita, ekimena abiatzea erabaki zuen eta 2006ko ekainean Etik@ren harian: hiztegi bat argitaratu zuten denen artean.

Liburua idazteko, hiru lagunetako taldetan banatu ziren eta talde bakoitzak etikari lotutako hiru gai landu behar izan zituen. Lehenengo ebaluaketan, gaiak aukeratu eta artikuluaren eskema bat egin zuten. Bigarrenean, liburu, artikulu, internet eta beste hainbat iturrietatik lortutako informazioa eskuratu, irakurri eta aurreko eskema aberastu zuten. Azkeneko ebaluaketan, informazio guztiarekin 4 eta 5 orri bitarteko artikulua idatzi zuten.

Ikasleek kazetari lana egin zuten: informazioa bildu, antolatu, aukeratu, jendearekin harremanetan jarri eta artikulua idatzi. Finean, proiektuaren helburuetako bat gizarteko zenbait gaitan eragile edo aditu diren pertsonekin harremanetan jartzea zen. Jo zutenen artean daude, esaterako, Abdoulaye Guey (Donostiako Caritas), Arrazakeria, diskriminazioa eta legeak lanerako; Aner Petralanda (Duina plataforma), Etxebizitza duina eta herri ekimena artikulurako; Koldo Etxabe (DMD_DHE elkartea), Eutanasia testurako; eta Txente Rekondo (GAIN taldea), Ura eta gatazkak idazlanerako. Lau aditu horiek, gainera, hitzaldiak eman zituzten Arrasateko institutuan, ikasleek beraiek moderatutako mahaietan.

Xabier Gonzálezi ez zitzaion zaila egin liburu bat idazteko ikasleak konbentzitzea. Hasieran erokeria iruditu zitzaien arren, ilusioz heldu zioten segituan. Gainera lana ez zen irakaslearentzat bakarrik izango, baita gizarte osoarentzako ere. Pixkanaka, ikasgaia gainditzea helburu izateari utzi zion.

Behin liburua kaleratuta, aurkezpenak egin zituzten Arrasateko Udaletxean, Elkar liburu dendan, Euskadi Irratian eta beste hainbat tokitan. Liburua ezagutaraztea eta ikasleek publikoan hitz egiteari beldurra galtzea izan da horren xedea. Horretan, neskak mutilak baino ausartagoak iruditu zaizkiola dio Gonzálezek: «Mutilekin ere hitz egin nuen, jendaurrean aurkez zezaten, baina batzuek zioten lotsa zutela, besteek beldurra...». Kontuak kontu, gai gordinen inguruan hainbat gazteren iritziak ezagutzeko aukera eskaintzen duen liburua eskura dugu jada.


Azkenak
2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


2025-06-20 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Desokupacyl enpresa Donostian dagoela ohartarazi dute

Desokupacyl desokupazio taldeak bideo bat argitaratu zuen atzo sare sozialetan, Luis Nuñez Mané burua eta beste hiru kide Donostian zeudela esanez. Bideoa, Kontxan grabatuta dago, eta “okupatutako” etxeak erostera bultzatzen du bertan Manék:... [+]


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


Ekialde Erdia
Mundua begira, Israelek eta Iranek elkarri erasotzen jarraitzen dute

Joan den ostiralean Israelek Iran eraso zuenetik, bi herrialdeek bata bestea erasotzen jarraitzen dute. Ali Khamenei Iraneko liderra hilko dutela diote Israeleko agintariek, AEBen parte hartze zuzena eskatzen dute, baina AEBetako lehendakari Donald Trumpek ez du oraindik erabaki... [+]


Langileen eskubideek okerrera jo dute azken hamarkadan, bereziki Europan eta Ameriketan

Nazioarteko Sindikatuen Konfederazioak (ITUC) urtero argitaratzen duen txostenak langileen eta sindikatuen egoera globala gero eta okerragoa dela adierazi du.
 


2025-06-19 | Axier Lopez
Banco Santanderrek armagintzan eta genozidioan duen parte-hartzea salatzeko ekintza egin dute Azpeitian

Azpeitiko Elkar-ekin taldeak protesta ekintza egin du asteazken gauean. 1.000 kilo obra-hondakin utzi dituzte bankuko sarreran, hildakoak irudikatzeko panpinak jarri eta porlanez zikindu dute egoitza.


Iruñeko eta Gasteizko gertakarien gaineko erantzukizuna aitor dezala eskatu diote Espainiako Gobernuari

78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.


Prostituzioa debekatzeko lege proposamena aurkeztuko du Espainiako Berdintasun ministroak irailean

Birritan saiatu da PSOE legea aurrera ateratzen. "Berriro ekingo diogu, beharra bertute bihurtu behar dela uste baitut. Benetan, unea dela uste dut", adierazi du Ana Redondo Berdintasun ministroak.


BVE talde parapolizialak gutxienez 40 lagun hil zituen 1975 eta 1983 artean, Iñaki Egañaren arabera

Iñaki Egaña historialak Impunes (Txalaparta, 2025) liburuan dio frankismoak talde parapolizialetara jo zuela errepresioa "itxurak mantenduta" ezartzen jarraitzeko, eta beren kideen "inpunitatea" azpimarratu du. Duela 50 urte sortua, bederatzi... [+]


Teresa Zavaleta 
“Euskararen bidez Euskal Herriko egoera politikoa ulertu nuen”

Argentinarra da, baina sustraiek errotzen dute. Euskararekin maiteminduta dago, 25 urterekin ikasten hasi zenetik. Arbasoetako batzuk Euskal Herrikoak zituen, Soraluzekoak eta Azagrakoak, eta bizpahiru urterekin hasi zen Arrecifeseko Euskal Etxera joaten; arbasoa sortzaileetako... [+]


PSNko idazkariorde Ramón Alzórrizen dimisioak ustelkeria eta krisi politikoa Euskal Herrian kokatu ditu

María Chivite Nafarroako Presidentearen "konfiantza galdu" duela eta, Ramón Alzórrizek PSNko idazkariorde nagusi eta Nafarroako Parlamentuko bozeramaile izateari utziko dio. Bere bikotekidea Servinabar enpresan lanean aritu zela publiko egin ostean eman du... [+]


Papax Fagoaga, mutil-dantzaria 1970eko hamarkadatik
“Ezin nuen ulertu emakumeok herriko bestetan ezin genuela mutil-dantzetan parte hartu, horregatik hasi nintzen dantzan”

Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]


Eguneraketa berriak daude