Marije Fullaondo: «Prozesua integrala izan ezean, ez dago prozesu politikorik»


2007ko otsailaren 04an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Barajasko atentatua, ETAren bederatzi hilabetoeko su-etena eta prozesua bizirik zela gertatu zen. Zein izan zen zure lehen gogoeta?
Abuztuan prozesuak ez zuela aurrera egiten esan zuen Batasunak. ETAk su-etena eman zuenean eragile guztiek -PP izan ezik- prozesu politikoari ekiteko behar ziren gutxieneko baldintzak zeudela aitortu genuen. Abuztuan negoziazio politikoari ez zitzaiola ekin nahi ageri zen, eta halaber, ezker abertzalearen aurkako errepresioa handituz zihoala.

Atentatuak ezustean harrapatu zuen mundu guztia. Zu zeu?
Atentatuaren aurretiko inkestek ez zuten ezuste hori adierazten. Hala ere, ekintza horren indartsu baten ostean hamaika galdera egiten dizkiozu zure buruari, gertatutakoari buruzko sentimenduak eta ezustea nahasten dira, baina abuztuz gero egindako azterketa politikoa ere gogoan duzu. Horrek ez du esan nahi atentatua aurreikus zitekeenik, baina prozesua gauzatzeko aurrebaldintzak ez zirela betetzen ari kontziente nintzen.

Zein iritzi gorde duzu, atentatuaren ostean Ibarretxe lehendakariak deitutako manifestazioaz.
Manifestazioaren irudia lotsagarria izan zen. Ibarretxek EAEko hiritar guztiak deitu zituen «elkarrizketa eta bakea» lelopean manifestatzera. Guk «hori gure leloa ere bada» esan genuen, manifestazioa prozesuaren parametroetan kokatzen baitzuen. Guk konponbidea emango bada elkarrizketaren bidez emango dela diogu, bakea ere hortik etorriko dela, prozesua biolentziarik gabeko jokaleku batean egin behar dela. Anoetako Proposamenaren puntuetako bat da.

Egun batzuk lehenago Batasunak su-etenari eustea eskatu zion ETAri.
Eskaera hori Anoetako Proposamenarekiko koherentzian dago. Batasunak biolentziarik gabeko jokalekua behar dela dio, baina deia ez diogu soilik ETAri egin, Estatuari eta gainerako eragileei ere egin diegu. Euskal Herriak behar duen prozesu politikoa emango bada inolako biolentziarik gabeko jokalekuan emango da.

ETAk su-etena indarrean dela berretsi zuen ondoren. Arnaldo Otegik ezker abertzalearen sektore batzuek ez dutela su-etenaren kudeaketa ondo ulertzen esan zuen. Batasunaren jardueran jarrera berriak ikusi dituzte batzuek.
Ez dakit jarrera berririk dagoen. Gu urratsak ematen ari gara eta gehiago emateko prest gaude. Batasunaren jarreran prozesua berrosatzeko borondate osoa dago, ez baitago beste alternatibarik gatazkari konponbide demokratikoa emateko. Prozesua berrosatzeko ezker abertzaleak hartu ohi dituen iniziatibak politikoak dira. Horiek bere kideen hausnarketa komunaren adierazle dira, ez pertsona bakar batenak, Otegiren hitzez ari naiz. Prozesuaren hobe beharrerako ematen ditugun urratsak dira.

Ibarretxek politikoak ez direla zirkunstantzien mailan izan adierazi zuen. Nola baloratzen duzu autokritika?
Ziur asko arrazoia dauka. Ez gara zirkunstantzien mailan izan, baina den-denok. Denok egiten ditugu akatsak, diferentzia batekin: batzuk asko jartzen ari gara mahai gainean, beste batzuk ezer gutxi.

Batasunak ere, ez duela dena ondo egin onartu du. Zer zehazki?
Zaila da konkretatzea. Ez gara gai izan alderdien arteko negoziazio mahaia eratzeko, ez gara gauza prozesuan aurrera egiteko beharrezko diren oinarriak finkatzeko. Ez soilik Batasuna. Akats partekatua da.

Batzuek ETAk prozesuari ezarri nahi dion tutelatzea ikusi dute oztopo.
Batasuna nagusia da bere erabakiak hartzeko eta horrela egiten du. ETAk bere erraila du prozesuan eta Batasunak berea.

Su-etenak iraun zuen bitartean, Batasunak Zapaterorengan nolabaiteko konfiantza zeukala ikusi zuten zenbaitek. Nola berreskura daiteke konfiantza?
Zapaterorekiko konfiantza baino, berak borondatea agertu zuela esan dugu guk. Konfiantza soilaren gainean ezin da prozesu bat eraiki. Zapaterok presioak egotzi zizkien eragile batzuei, prozesua zaila eta luzea izango zela errepikatu zuen behin eta berriro. Zapatero, hitzetik ekintzetara pasatzerakoan, bidean gelditu zen, konpromisoak betetzeko bidean.

Konpromisoak aipatu dira sarritan, Zein konpromiso?
Guk ez dugu inolako konpromisorik hartu Zapateroren gobernuarekin, ez da gure negoziazio gunea. Gobernuaren eta ETAren arteko konpromisoez ari gara. Logikoki prozesu bat zerbaiten gainean eraikitzen baita; baldintza eta konpromiso zehatzen gainean.

Prozesua dagoenean dagoela, nola berregin prozesua?
Eragile guztion ekinbide politikoa errespetatuz. Alderdi guztien arteko elkarrizketa erdietsi behar dugu, hori da bide bakarra. Baldintzak eta konpromisoak behar dira eta horiek betetzeko ardura hartu. Eta guztion ekinbidea errespetatzeko, guztiok baldintza berdinetan aritu ahal izateko, ezinbestekoa da alderdien legea bertan behera geratzea.

Nola ikusten duzu PSE zeregin horretan?
PSEk ez dio elkarrizketaren bideari heldu nahi. Aitzitik, prozesuaren alternatibaren ordez, errepresioa eta ukazioa ugaritu dira. Baina prozesuak ez dauka beste alternatibarik prozesua berrosatzea baino. PSEk egiten duena bere erantzukizuna da. Guk ez dugu prozesua hautsitzat ematen, hasitako prozesuari berrekiteko eta akordio batera iristeko ari gara lanean.

EAEko Auzitegi Nagusiak Ibarretxe deklaratzera deitu du Batasunarekin bildu izanagatik.
Egoera ez al da eskizofreniko samarra? Ibarretxek gatazka bideratzeko Batasuneko ordezkaritzarekin bildu delako delitu egin du, baita Otegik, Barrenak eta Petrikorenak Ibarretxerekin hitz egiteagatik ere; laurak baitaude inputatuta, ez Ibarretxe soilik. Dena kriminalizatzen da herri honetan, elkarrizketatik hasita. Estatuaren interesen kontra izan daitekeen edozein ekimen delitu bihurtzen da, baita elkarrizketa ere.

Ibarretxe atzo (urtarrillak 22) bildu omen zen Arnaldo Otegi eta Rufi Etxeberriarekin. Hitz gutxiago eta ekimen gehiago egingo duela dio Ibarretxek.
Ez dakit zein ahaleginetan ari den Ibarretxe; espero dezagun bere hitzen atzetik ekintzak ere etortzea. Gu deituko gaituzten bilera guztietara joango gara prozesua aurrera atera dadin, Ibarretxek deitu edo beste inork deitu ere.

Batasunak sostengua emango lioke Ibarretxeren aldeko manifestazio bati?
Pertsona bezala, Ibarretxek gure elkartasun osoa du, eta horrela adierazi diogu. Dena dela, orain behar dena ez da pertsona, erakunde edo eragile jakinen inguruan manifestazioak antolatzea, prozesua berrabiaraztearen aldeko manifestazioak behar ditugu orain.

Alderdien arteko zubiak erori ote? Prozesuak segi dezake? Zein parametrotan?
Zubiak ezin dira erortzen utzi, ez dut uste erori direnik ere. Zubiak zutik daude, eta zutik diren heinean aurrera egin daiteke, bestela ezinezkoa da alderdien arteko negoziazio mahaia eratzea eta gatazka gainditzea.

Batzuek aipatu duten negoziazio «tekniko» batekin ez da konpontzen.
Jakina. Irtenbide tekniko batek ez du arazoa konpontzen. «Teknikoa»k bi aldeen desmilitarizazioa esan nahi badu, presoen eta biktimen aferak konpontzea, horrek ez du gatazka konpontzen. Prozesua integrala izan ezean ez dago prozesu politikorik. Ez dago eduki politikorik gabeko prozesurik ez irtenbiderik, ez dago irtenbiderik gatazkaren oinarriak politikoak direlako. Gaixotasun bat bezalakoa da, ondorio hutsetara jo eta ez badugu gaixotasunaren muina tratatzen ez dugu gaixotasuna sendatuko eta sintomak berriro ere agertuko dira.

Batasunak Uztaritzeko proposamena egin du berriki, Ipar Euskal Herritik datorren proposamena. Zer da?
Herri honen gatazka politikoaren oinarrian bi gako daude: autodeterminazio eskubidea -edo herriaren erabakimen eskubidea- eta lurraldetasuna, Euskal Herriari nazio izaera aitortzea barne delarik. Uztaritzeko proposamena, Euskal Herriaren antolaketaren barruan, Ipar Euskal Herritik egindako lurraldearen antolaketarako proposamena da. Frantziako Estatuak herri honekin arazo bat duela ukatzen duen arren, Batasunak bere arazo ere badela gogorarazi dio.


Azkenik, maiatzean herri eta foru hauteskundeak izango dira. Batasuna legez kanpo dago, eta PPk EHAKren ilegalizazioa eskatu du.
Bost urte joan dira Batasuna legez kanpo utzi zutenetik eta horrek ez du ezer konpondu, alderantziz. Ezker abertzaleak hauteskundeetan egon behar du. Herritar bakoitzaren boto emateko eskubidea eta norbera aurkeztu ahal izatea eskubide demokratiko hutsak dira. EHAK-k iaz legala bazen, bihar legala izan beharko luke. Alderdi hau ilegalizatzea beste urrats bat litzateke kriminalizazioaren bidean eta gatazka konpontzeko prozesuaren aurka, jarduera politiko normalizatu batera iritsi nahi duen herri baten jardunbide politikoa zapuztea litzateke.


Azkenak
Onintza Enbeita eta Feli Madariaga
“Azokako mahaiaren bestaldetik desprezioa ikusten da, asko”

Emakumea eta lurra elkartzen dituen liburua idatzi du Onintza Enbeitak: Bizitza baten txatalak. Gure aurrekoen bizimodua jaso du, andre baten ahotan: "Baserria bere horretan, erromantizismorik gabe". Feli Madariaga (1932, Baldatika, Forua, Bizkaia) da andre hori, lurrari... [+]


Poliziarekin istiluak izan dira Baionan, “dena blokatzeko” egunean

Protesta eguna da gaur Ipar Euskal Herrian eta Frantzian, François Bayrou lehen ministro ohiak egindako aurrekontu proposamenen aurka altxatu dira gizarte eragileak. Goizean goizetik, Baionako sarrerako biribilgunea blokatzeari ekin diote. Jada hogei manifestari atxilotu... [+]


Frantziak lehen ministro berria du
Zein da Sébastien Lecornu? Antinuklearren etsaia, ehiztarien laguna, Macronen zale fidela

François Bayrouk dimisioa eman eta ordu gutxitara izendatu du Emmanuel Macron Frantziako presidenteak ordezkoa: Sébastien Lecornu izango da lehen ministro berria, aurretik Defentsa ministro izandakoa eta Macronen oso gertukoa. Oposizioa haserre mintzatu da, ezker zein... [+]


Zinemaldi Alternatiboak zinema sozialaren bidez ehunduko ditu Donostiako auzoak

17. edizio honetan hamar proiekzio antolatu ditu Donostiako Zinemaldi Alternatiboak, beste horrenbeste eragilerekin elkarlanean. Helburua, urterokoa: "Zinemaren bidez hausnarketa kritikoa sustatzea, hainbat gizarte-gai eta -gatazkari buruzko lanak proiektatuta eta... [+]


Desberdintasunen garrantzia nazioarteko politikan

Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]


2025-09-10 | Tere Maldonado
Nire garuna ote naiz? (eta II)

Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]


2025-09-10 | Iñaki Barcena
Parte izan, parte hartu eta parte eman

Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]


2025-09-10 | Nekane Txapartegi
Zenbat arantza Arantzak

Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]


2025-09-10 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Euskal. Jai.

Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]


2025-09-10 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Udako postalak

Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]


Teknologia
Teknologia bizigarriak?

Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.

Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]


Eguneraketa berriak daude