Toti Martinez de Lezea: «Emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena»


2007ko urtarrilaren 21an
Asko kosta al zaizu trajedia haren txosten historikoak aurkitzea?
Dokumentazio sakon askorik ez dago, baina bai nobela bat idazteko adinakoa: pare bat liburu interesgarri, erasoa jasan zuten donostiarrek utzitako lekukotza eta beste xehetasun batzuk.

Zer izan da zirrara gehien eragin dizuna?
Ustez indar askatzaileak ziren haiek 8 urtetik 80ra bitarteko emakume guztiak bortxatu izana da gehien hunkitu nauena. Eta baita irailaren 1ean hiria utzi ahal izan zuten donostiarren baldintzak ere: oinutsik, larrugorritan batzuk, edota ia larrugorritan gehienak.

Armen sofistikazioa eta beste kendurik, aldatu al dira orduko gerren eta gaurkoen moduak eta helburuak?
Nire ustez ez. Baliteke metodoak aldatu izana, baina gerra guztiak boterea eta aberastasuna lortzeko egin ohi dira. Beti dago arrazoi ekonomikoren bat gerra ororen atzean, askatasuna, justizia, zibilizazioa eta beste hitz pottoloz osatutako diskurtsoz gertaerei itxura aldatu nahi bazaie ere. Orduan, urtetan aurrera eramandako gerren bitartez, Frantziak bere garaian Europako lehen indar ekonomikoa izatea lortu zuen. Gerra napoleoniko haiei amaiera jarri zitzainenean, berriz, lehen indar ekonomikoa Britainia Handia zen. Gerretan, herria da beti gehien jasaten duena; populuaren biziak ez du ezer balio, eta inoiz ez da kontuan hartua izaten. Jasaten duen minagatik ez du herriak sekula kalte-ordainik jasotzen. La Brecha-k, egia esan, horren eta soldadu-jendeak emakumezkoak bortxatzeko duen ohizko joeraren aurkako alegatua izan nahiko luke.

La Brecha
Toti Martínez de Lezea
Ttarttalo
324 orrialde
22,50 euro


1813an Donostia suntsitu zutenekoa

Toti Martínez de Lezeak idatzitako La Brecha nobelan, 1813an frantziarren menpe zegoen Donostiara askatzaile gisa sartu zen soldadu-jendeak bertan bizi zirenei emandako tratu bidegabea islatzen da, hala nola bizirik irautea lortu zutenek guztiz suntsitua gertatu zen Donostia berreraikitzeko egin zituztenak. Urte batzuk lehenago, Espainiako lurren jabe egin zen Jose Bonaparte, Frantziako enperadore zen Napoleon Bonaparteren anaia. Haren armada Espainiako lurretan menperatzeko asmoa zuen gudarostean, ingelesak, portugaldarrak eta espainiarrak elkartu ziren -tartean gipuzkoarrez osatutako hiru tropa ere baziren-. Aliatuen gudaroste horrek agindu zehatza jaso zuen Castaños generalaren ahotik: eskarmentu latza emateko ustez frantziarren aldeko jarrera agertu zuten donostiarrei. Eta frantziarren menpe egoteaz nazkatua zeuden donostiarrak beren ustezko askatzaileei harrera beroa egiteko gogoz gudaroste haren aurrera agertu zirenean, tiroz eraso zieten, haien etxeetan sartu eta balore pixka bat zeukan guztia lapurtu, eragozpen txikiena ipintzen zuena akabatu, besteak egoera umiliagarrienetara errenditu eta harrapatutako emakume oro bortxatu.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude