8.580.000 golde artelatz-baso omen da munduan, Mediterraneoa eta Atlantiar itsasoen artean. Hemen artelatza eraitsi eta bere egur trinkoa ontzigintzan edo sutarako erabili izan denez Baiona-Miarritze inguruan, Bizkaiko ale bakanak eta Getaria-Zarautz gaineko talde dotorea dira garai bateko artelatz-basoen arrasto. Arrasto soila, etorkizun motza baitu zuhaitza moztea eskatzen duen mozkinak.

Naturari errespetu handienetakoa dion ustiaketa mota da hemendik kanpoko artelatzarena. Naturari eta kulturari, gizarte eredugarria baita bere ustiaketaren ingurukoa, oraindik ere... Zuhaizti aberatsa da, bai flora bai animalia aldetik eta azala besterik kentzen ez zaiolarik ahal den zuhaitz handienak eta ederrenak edukitzea komeni da, ez inausi, ez kimatu, ez lepatu, ez mugarrotu, ez moztu… Zuhaitz gazteak behin kana-laurdeneko gerria osatu duenean aurrenekoz azala kentzen zaio. Gero etengabe sortuko den azal berriak 7-10 urtetik behin aizkoraren ahoa ezagutuko du.

Artelatzetik sortzen den azal hori kortxoa da. Honek erabilera ugari du, batik bat malgua, erregaitza eta ia ustelezina delako. Hala eta guztiz ere kortxo guztiaren %80 makina bat likidoren kartzelak burutzen dituzten tortotxetara doa.

Munduan kartzelaratzen den gero eta ardo gehiagorentzako nahikoa kortxo ez denaren aitzakia merkearekin, txapa metalikoa edo plastikozko tapoia dakarren botila ugaritzen ari da. Fenizia mundu honetan beste lotsa bat. Bai metalikoa bai plastikozkoa, besterik gabe, egin ahal izateko xahutu behar den energia kontutan hartuta aldera ezinak dira, kutsadura iturri dira. Kortxozkoa sortzeko, aldiz, besteek eragindako kutsadura hartu, bereganatu eta ezkutatzen du artelatz-basoak. Alde ederra!

Kortxoaren arerio nagusia botilan jasotzen den likidoari eransten dion kortxo-gustua izan da. Ba azken ikerketen arabera kortxoaren kalitatea nahitaezkoa da, baina upategiaren garbitasunak askoz ere garrantzi handiagoa du. Badira ardoak kutsatzen dituzten zenbait gai, kortxoak bidea itxi baina plastikoak (polietilenoa) lasai ederrean igarotzen uzten diena. Eta garrantzitsuena, edozein ardoren -garagarrarena, sagarrarena, madariarena, mahatsarena…- ontzeari kortxoak eransten dizkion ongarriak (bainilina, elaginatoak, antozianinak, polifenolak, antioxidanteak...) non geratzen dira?