Titaredia amets


2006ko abenduaren 03an
Urtea lai loreen sasoitan laburbiltzeko eskatu dit kupida arrastorik gabe lagun batek. Urte-sasoiko, loretzen den landare bat, bakar bat, jarri nahi du lorategian. Enkargu xelebreak izaten dira akuilu txorrotxenak. Aparaju honek jarritako lanak ipuinetara eraman nau. Inguruan duen natura eta kultura alde batera utzita, hutsetik lore-kolore bakar batekin sortutako ipuinetako lau paisaia osatu nahi ditu bere urtaroetarako. Ipuin asko prestatu eta kontatu dizkiot, landarea inondik inora ezagutu gabe bere istorioak harrapatzen duena aukeratu dezan. Udaberrirako "urrezko titarea" hautatu du.

Urrezko titarea, generalean urtebete eta gehienera ere bi bizitzen den landare txikia da. Negakinak bezala, Fumaria officinalis, hosto handiak izan beharrean urrutitik laino antzeko bat antzematen da eta bertatik estu-estu ebakitako hosto-hariak dira. Laino urdinxkan laranja koloreko lau petalo hauskor dituen lore jendea zabaltzen du. Honen itxura nagusitu da izenak jartzerakoan: Kaliforniako mitxoleta eta urrezko titarea deitzen zaio.

Eschscholtzia californica izena Johann Friedrich Eschscholtz (1793-1831), estoniar naturalista apartari zor diogu. Errusiar inperioak sustatutako munduari buelta emateko Otto von Kotzebue marinel aberkidea buru zuten "Rurick" (1815-1818) eta "Predpriaetie" edo "Enterprise" (1823-1826) ontzien espedizioetan izan zela-eta, Itsaso Barearen azterketan buru-belarri busti zen lehen mailako lehenengoetako zientifikotzat jotzen da. Adelbert von Chamisso, min lagun minak Kalifornian topatu zuten landare honi bere ohorez jarri omen zion Eschscholtzia izena. Marshall Uharteetan egindako aurkikuntzak medio ere Kotzebuek bertako atoloi bati Eschscholtz Atoloia deitu zion, 1946an AEBek egin asmo zituzten proba nuklearrak burutzeko bertako biztanleria osoa bertatik atera zutenetik Bikini izenez ezagutzen dugun atoloia, hain zuzen ere.

Udaberri-uda honetan etxe-bueltan Eschscholtziak lore biziak emango dizkio laino urdinezko itsasoan lagunari. Egunero, bertako indigenek 683 kilometrora dagoen Rongerik atoloiko desterruan bezala, Bikini atoloiarekin amets egingo du.


Azkenak
Olatukoop
Hamar urte lanean, denontzako bizitza oparoagoaren alde

Gizartea eraldatzeko helburuz jaio zen Ekonomia Sozial Eraldatzailearen mugimendua Euskal Herrian duela hamar urte, Olatukoop sarean bilduta. Denbora honetan ez da gutxi egindakoa: hamaika kooperatiba eta ekimen jarri dituzte martxan, eta sarea zabaldu egin da. Baina erronkak... [+]


2024-05-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubiren festa maiatzaren 11n
Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]


Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]


Eguneraketa berriak daude