De summo pontifice


2006ko azaroaren 26an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Aintza... Pío Barojari, ezta? Zubiaren alde honetakoa naizen honek on Pío nor zen badakit, Barojatarren enda badazagut eta Barojari buruzko letania badantzut noiznahi. Bitxia da egile honena. Omenaldirik eta urteurrenik gabe ere puri-purian egon da urteetan. Nik behintzat hartaz beti eta gutxien espero nuen ahotik aditu izanaren irudipena daukat, hainbesteko grinaz, gainera, hainbesteko begiramenez, non sinetsita bainago fenomenoak ezin duela literaturarekin zer ikusirik izan, eta bai nolabaiteko atxikimendu erlijiosoarekin. Pio (XIII.) Aita santu euskalduna.

Itxarok dio ezen, zubiaz bestaldean, handioski omendu gehienak apezak direnez ez dagoela oinordeko kapritxosorik, baina Baroja ezkongabe, -aitorturiko- seme-alabarik gabe, hil zen, eta bere iloba aintzagarrienak ere, Julio Caro Baroja antropologoak, ezkongabe, ez zuen ondorengorik utzi. Ilobak jaun eta jabe, nepotismo pontifikalaren kasu tipikoa.

Agian inkontzienteak jukutria egin dit, Barojatarrak eta Borjatarrak -abizenaren italierazko bertsioa den Borgiatarrak bezala ezagunagoak- nahasi ditudalarik.

Zorionez edo tamalez, datorren urtea hemen da laster eta dena ahantzaraziko du. Ea Inaziok aipatu itzulpenak garaiz iristen diren, omendua beste omendu batzuek ordezkatu baino lehen kultura urteurren betiereko baten gisan jasan behar dugunen gogoan. 2007.ean ni, esaterako, lanpetuegi ibiliko naizelako Hilarión Eslava herrikidearen integrala entzuten, berrehun urte betetzen direlako jaio zenetik, berriki, arazoak 11, Burlatan eginiko topaketa koral batean iragarri duten bezala. Hego Euskal Herriko lau koro aritu ziren -lurralde banakoa, laurralde banakoa esan beharko nuen, dugun baino zubigile hoberenik aurkitu ezean- eta, laurak bat, kontzertua amaitu zuten Eslavaren Tu es Petrus abestuta. Pieza zirraragarria eta kanpoan aski ezaguna. Tu es Petrus, et super hanc petram...

Zu zara Harry, eta harri honen gainean ene Eliza eraikiko dut, euskaratu beharko zen jatorrizkoaren efektua gorde nahi izanez gero. Vulgatak hala egin zuen Kefas latinez jarrita.

Ezin da ukatu eslogan ona dela. Edozein marketing adituk esango du zeinen garrantzitsua den enpresa hasiberri batentzat merkatu kuota eskuratzea puncha daukan esaldi batekin. Ezin ukatu Eliza beti ama eta maistra izan dela estetika kontuetan, eta horretan mendeetako abantaila eramaten digu besteoi. Walter Benjaminek politikaren estetizazio saihestezinaz iragarri zuen XX. mendearen hasieran. Politikariek ez dute ideia bat helarazi nahi, irudi bat baizik, merkantzia bat. Urteurren bat, azken batean, horixe bera da, idazlearen irudian geratu -baina ez da idazlea hilda egon behar irudiaz harago ez joateko, aurtengo Literatura Nobel saridunari buruzko erreportaje bat telebistan eman dute, eta dudan geratu naiz Literatura ala Bake Saria eman behar dioten-. Iv…-ren hura datorkit burura: hondamendian eta etikarik gabeko mundu batean estetika baino ez zaigu gelditzen. Baina honetan aritu behar badugu ikas dezagun, gehien dakienarengandik, ongi egiten.

Italian egutegi bat atera dute, non hilero Benedikto XVI.naren argazki batek laguntzen ahal gaituen egunen ihes egite mingarria arinago eramaten. Haietan Aita santua paseoan agertzen da sotana zuria jantzita Castel Gandolfoko lorategian, edo Jauregi Apostolikoko kaperan otoitzetan, edo liburu bat irakurtzen, edo udako egoitzaren parean den Albano lakuari malenkoniatsu begira, edo bere kolaboratzailez lagunduta... Ez da federik behar egutegi haietako bat irrikatzeko. Bestela Bilboko suhiltzaileena (sic).


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude