Ihesi: Ereñotzu inguratzen duten bost tontorrak
Hernanitik Goizuetara bidea hartu (GI 3410) eta 10 minutuan iritsiko gara Ereñotzuko plazara. Urumea ibaiaren ertzean, auzoak aparteko izaera gordetzen du. Hizkerak seinale du Nafarroako muga bertan dena. San Antonio eliza erdian dela, Irrintzi taberna eta Ur Mia elkarteak auzo giroa bero mantentzen dute. Txirrita eskolak eta ondo kostatuta egindako etxe berriek aurrera begira ere bizitza ziurtatuko ahal diote!
Akazi, pinu, eukalipto eta haritz artean aurrera egingo dugu pistan, sudurra eta begiak esnaraziz. Pista, errepide nagusiaren paralelo doa eta Ubarroto eta Bezkite baserriak ikusiko ditugu goitik.
Bidean behera jarraitu eta itxiturarik gabe geratuko gara, baina lasai: ordurako Ugaldetxo bistan izango dugu. Eskubiko pista hartu eta Urruzona baserrira jaitsiko gara eta hemen ezkerrera joko dugu bidean. Olazar baserria pasatuta Ugaldetxora iritsiko gara, lau ordu eta erdiko ibiliaren ondoren.
Bidean Akolako trikuharri dotorea ikusiko dugu eta Donostia inguruko bista paregabeak. Trikuharritik eskubira ondo begiratu, hor hasten baita Larre Gain sagardotegira eramango gaituen pista. Arrondoko antena 100 metro aurrerago dugu eta bueltan etorriko gara pistara, Larre Gainera jaisteko (7 ordu eta 45 minutu). Sagardotegiko sagasti ertzean behera egingo dugu orain, itxitura eta sagastiaren kontra. Ataka bat zeharkatu eta behera egingo dugu bide zidorrean, zuzen Ereñotzura arte.
Jose Manuel Lujanbio 1860an Latxe baserrian jaio zen, gaurko ibilbidea hasi eta bukatuko dugun inguruan. 13 urte geroago, berriz, Errenteriako Txirrita baserrira joan zen familia osoa eta hortik hartu zuen ezizena.
Hargin oso ona omen zen, aritzen zenean. Bere lan filosofia esaldi honetan laburbiltzen zuen: «lan asko ez dek ona. Eta gutxi ere ez dek, ba, ederra. Onena batez!».
Pello Errota, Hernaniko Olegario eta bere garaiko gainerako bertsolariekin herriz herri ibili zen bertsotan. Paulo Ttikia izan zen Hernaniko bertsolarietan, maisu zaharrarekin kantatu zuen azkena. 1936ko Txapelketa Nagusia irabazi zuen, eta idazten eta irakurtzen ez bazekien ere, utzi duen bertso jarrien altxorra aberatsa da kopuruz, eta parekorik gabea mailaz -denak eskura dituzue www.armiarma.com helbidean-. Harrigarria da, gainera, bertso jarri hauetako askok duten pisu historikoa eta gaurkotasuna, aldi berean. Zorrotz eta sakon, jolasti eta kritiko... hirurogeita hamar urte eta gero bizirik dagoen oroimena da Txirritarena. Bi bertso hauetan lehen plaza du gogoan, Ereñotzukoa:
Milla zortzireun irurogei ta
amalau urte urrian,
lenengo plazan kantatu nuen
nik Ernani'ko lurrian,
San Antonio deitzen diyogun
ermita baten aurrian,
lagunak alkar ixtimatuaz
lengo oitura zarrian.
Gazte-gazterik asi nitzan da
orañdaño bitartian
zenbait umore eder jarri det
Kantabria'ko partian;
pixka batian ez naiz aztuko
sartuagatik lur-pian,
nere aitamenak izango dira
beste larogei urtian.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]
Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.