Neurriak, dimentsioak eta pertzepzioak


2006ko ekainaren 11
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Prestigio gutxi dauka gazte jeneroa lantzen duen idazleak. Zer esanik ez, horren inguruan mugitzen den eragileak. "Gauza politak" dira haurra eta liburua lotzen dituzten ekintzak, baina, gaur egun, "gauza politak" egitea madalenak eskuz egitea bezalakoa da: eztia bezain txepela.

Esan nahi dut, goxotasunak eta samurtasunak ez dute auto-iragarkiek adinako osperik, gizartean. Lazo arrosaz apaindutako opari kuttuntzat hartzen dira.

Ala, ez?

Aitzitik, ekonomia purua bezain premiazkoa iruditzen zait haien lanketa, bizitzako etapa guztietan. Iruditzen zait, inguruaz disfrutatzen ikasteko bidea eskaintzeaz gain, adimen praktikoari antenak zabaltzeko bide paregabea direla, baldin eta, behar besteko balioa emanez, bizitzarako zerbait eraginkor gisa hartzen badira.

Ez diot, ezta hurrik eman ere, haur literaturak edo literaturak, orokorrean, bete dezaketenik paper hori. Ez. Baina ez didazue esango ematen zaiena baino prestigio handiagoa ez dutenik?

Nola eman balore hori?

Bakarrak, errepika-ezinak eta ehuneko ehunean originalak garela esatean, bi indar kontrajarri jartzen dira auskan nire barruan. Bat, potentzialki handiak gara, askeak garen neurrian. Bi, mundu bereko kide izanagatik, zaila da ondokoarekin talka egin gabe bidea egitea.

Honela bada, kolore aniztasuna denez bizidunon oinarrizko ezaugarria, ezinbestekoa zaigu kode komunak eratzea; ezinbestekoa, konbentzioa. Hala ere, kode komun hauek lege bilakatzen dira askotan: bizitza errazteko sortu zena bide bakar bihurtzen dugu.

Neurriak dira adibide bat: zabalera, altuera, luzera, kopurua edota pisua.

Neurgailu kuantitatiboekin neurtzen dugu fenomeno oro; ekimen sozial eta kulturalak barne. Estatistikaren begiekin neurtzen dugu bizitza, estatistikaren tresnekin neurtzen dugu gizartea. Bestelako pertzepzioak -sakontasuna, kasu- filosofia, poesia edo literatura bezalako zaku subjektiboetara zokoratzen ditugu, egunkari baten azken orrietako albisteak bezala, nahiz eta guztiok jakin zenbat jendek irakurtzen duen egunkaria atzekoz aurrera.

Harira itzuliz, pisuari begiratzen badiogu, gauza sakon bat izan daiteke arina. Eta, aldiz, zabalera zein luzera aplikatuz gero, gauza sakon bat izan daiteke txikia bezain laburra. Era berean, gauza sakon batek oihartzun zabala ere lor dezake. Zergatik hau guztia? Gauza sakon batek ohiko neurgailuek atzeman ezin duten elementua ukitzen duelako: emozioa.

Txikitasunetik handitasunera jauzi egiteko aldarria egiten du egungo bizimoduak. Oinarrian, herri kontzeptua galtzear delarik, hiria omen dugu biztanleria postmodernoaren -edo dena delakoaren- habia imajinarioa. Hiriek, ordea, badute triburik, koadrilarik eta beste era bateko herririk; batean zein bestean, bikote berbera dugulako, beti, pil-pilean: pertsona, pertsonaren ondoan.

Gauza onak -bonboi, poema, madalena edo esaldi eder batek, kasu- denboraren pertzepzioan eragiten du, uneari bere ohiko dimentsioa handituz, zabalduz, luzatuz edota biderkatuz.

Eta nik galdetzen dut: ez al genituzke pertzepzio hauek guztiak -ere- kontuan hartu behar, etorkizuneko kultur eraikinak, etorkizuneko kultur planak edota etorkizuneko kultur baliabideak atontzeko orduan?

(Bonboi, poema, madalena eta esaldi eder zale batek galdetzen dizue, pertzepziorik subjektiboenean).


Azkenak
Hiru lore hori iluntasunari

Gauak luze eta egunak gero eta ilunago ditugun garai honetan zuetako askok argi falta nozituko du ziurrenik. Tristura, nahigabea, gogo falta edo hotzera egokitu ezina izango duzue akaso, biziari gusturik hartu ezina ere bai bakarren batek. Halako trantzea bizi duenari uda betean... [+]


Koroarik gabeko erregina, iluntasunean, gorria

Gure kostaldeko jatetxeetan arrain preziatuenaren inguruan galdetuz gero, gehien-gehienek bisigua aipatuko lukete. Belaunaldi zaharragoek hobe ezagutu zuten. Gaur egun ordea, nekez topatuko dugu, bai itsasoan, baita gure mahaietako plateretan ere. Baina hemen doakizue aste... [+]


2023-12-04 | Jakoba Errekondo
Nafarroatik osasuna

Euskal Herrian gehien ekoizten den barazkia da, 70.270.000 kilo inguru; bai barazkia, ez soro erraldoietan egiten diren arto, labore eta abarretakoa. Nor den ezetz asmatu? Bai, azatarra da: brokolia (Brassica oleracea var. italica). Aza jendearen artean burutzen direnetakoa da... [+]


2023-12-04 | Garazi Zabaleta
Arbolaren besta
“Iparraldeko mintegi txikion elkargunea sortzea izan da ekimenaren helburua”

Azaroaren 26an ospatu zuten Biriatun lehenbizikoz Arbolaren Besta. Audrey Hoc eta Aimar Rordriguezek bultzatu dute eguna, hango udalarekin elkarlanean. Aurtengoak formatu xumea izan arren, besta eguna urtero antolatzen segitzea dute asmo, eta pixkanaka egunari indar handiagoa... [+]


Eguneraketa berriak daude