John Holloway: «Bestelako klase borroka sortzen ari da: lanaren kontra doana»

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Zure iritziz iraultza egitea premiazkoa da.
Denok dakigu, egunero bizi dugulako, telebistan ikusten dugulako, kapitalismoa hondamendi hutsa dena; kapitalismoak bidegabekeriaren mundura, gizateria desagerraraziko duen mundura zuzentzen gaitu. Ez badugu gizartea era erradikalean aldatzen, etorkizunik ez dago. Berdin pentsatzen dugunok asko gara, gauza nahikotxo partekatzen dugu: gizarte honi ematen diogun ezetza kasu; ezetza gizarte honen aurkako amorru oihua da, eta amorru oihuak beste gizarte bat sortzeko nahia dakar. Elkarbanatzen duguna, beraz, nahi iraultzailea da. Batzuek ideia zaharkitua dela pentsatzen badute ere (hori dela eta onartzen ez badugu ere), denok gara iraultzaile, mundua aldatu nahi dugulako erabat: erronka iraultza zelan egin jakitea da.

Zertaz ari gara iraultzaz mintzo garenean?
Iraultzaz mintzo garenean, nire ustez, gizartearen aldaketa erradikalaz ari gara, hau da, kapitalismoaren deuseztatzeaz ari gara. Ez gara posmodernismoan bizi, ezta neoliberalismoan ere, neoliberalismoa kapitalismoaren fase bat baino ez da, gizarte kapitalista batean bizi gara. Gizakiok egiten duguna diruaren menpe dago. Hori da egungo munduak daukan arazoa. Kapitalismoa zelan deuseztatu da, gaur egun, iraultzaren zeregina.

Zelan ulertu behar dugu iraultza?
Abiapuntua ezetza, ukatzea, amorru oihua dugu; teoria ezeztatzailea izan behar da, derrigorrez, «zerbaiten aurkako» teoria izan behar da. Ez da paradigma batez, mundua deskribatuz hasten den teoria; gauden tokitik hasi behar duen teoria dugu, «zerbaiten aurka» gaudela: hemen gaude ezetz esaten ari garelako. Iraultza pentsatzean, arrailak ditut gogoan: arrailak aurkitu, ezagutu, sortu eta zabaldu, eta arraila guztiek bat egin dezatela menderatze kapitalistaren ehunean. Kapitalismoa menderatze sistema da: guk egiten duguna beste inoren mesedetara dago, diruaren menpe dago. Baina inoiz ezetz esaten dugu: hemen ez dugu agintzen digutena egingo, gauzak beste modu batean egingo ditugu; guk beharrezkotzat jotzen duguna, nahi duguna egingo dugu. Iraultza asmatzeko modu bakarra, beraz, hauxe da, toki ezberdinetan, kapitalismoaren hutsuneetan sortzen den iraultza.


Zeintzuk dira teoria iraultzaile klasikoarekin defendatzen dituzun aldeak?
Teoria klasikoak dio kapitalismotik komunismorako igarotzeak prozesu orokorra izan behar duela, baina zentzugabekeria da, oso zaila baita mundu osoan eta aldi berean gertatuko den aldaketa erradikala imajinatzea. Iraultza orokorra estatu bakoitzak bere gizartea egiten dueneko ideietatik dator, honela, estatua bereganatzeak iraultza zekarren, estatua gizarte global bateko aginte puntua baino ez dela ikusi beharrean. Estatua bereganatzeak ez dakar kapitalismoaren deuseztatzea, kapitalismoaren eremu zehatz batean mundua aldatzeko saiakera baino ez da. Hau da krisian dagoen kontzeptua, estatuaren bidez mundua aldatze horrek kale egin du. Eskarmentuak kontzeptu horretan zerbait faltsu ote dagoen pentsarazten digu, XX. mendeko mugimendu iraultzaileen porrota ezin da arrazoi partikularren bidez azaldu; horrenbeste porrot jasan eta gero, estatuek botere hartze horretan zerbait oker ote dagoen pentsatu behar dugu. Estatua ez da edozelako sistema, mendeetan zehar garatutako sistema da, gizartetik bereiztuta egotea ikur duen sistema. Estatua, antolakuntza sistema gisa, eta autodeterminazioa ez dira bateragarriak. Gizartea askatzaile izan dadin nahi badugu, aukera hori baztertzeko egina den erakundearen bidez ez dugula ezer lortuko argi izan behar dugu. Zapatistek egin duten ekarpen nagusia honako hau da: mundua aldatu boterea hartu gabe. Sekulako erronka teorikoa eta praktikoa dugu hau. Espazio zein une antikapitalistak sortu behar ditugu, kapitalismotik at doazen harremanak sortu behar ditugu. Mundua arakatuz gero, lehen aipatu ditudan arrailez beterik dagoela ikusiko dugu. Jendeak kapitalaren agintea onartzen ez duen espazio eta denborak dira arraila horiek. Batzuetan, erraldoiak dira: Txiapaseko Lakandona oihana, Boliviako herri mugimenduak, Frantziako istiluak. Beste batzuetan, hain txikiak dira ezen jendeak berak egiten duena ezin baitu iraultzailetzat jo. Arrailak ikustezin bilakatzea kapitalismoaren eragina da; ezetzak, ukatzeak ikustezin egiten dira. Zapatistek diote buru-berokia janzten dutela geuk haiek ikusteko, ikustezin egiten dira ikusgai izateko, beraiena aurpegirik gabekoen iraultza delako.


Iraultza arrailak garatuz egiten da?
Lehenengo eta behin, kapitalaren ahultasunak, hauskortasuna, ikusteko gai izan behar dugu. Kapitala bere krisialditik ikusteko beharra daukagu, aldatu behar dugu ikuspuntua: kapitalismoa hondamendia dena badakigu, eta arrailak ezagutuz mundua aldatzerik badagoela ikusiko dugu. Gure indarra zelan ulertu da gakoa, ez kapitalismoaren hausturaz edo inperioaz mintzatzea.
Kapitalismoa ez da bihotzean emandako labankadari esker hilko, milioi bat erle ziztadak akabatuko du. Ukatzeak, ezetzak dira ziztada horiek. Ziztadak duintasunak bailiran ulertu behar ditugu eta niretzat duintasuna ezetzak eta sormenak osatua da. Ezetza abiapuntua da, baina ezetza sortzailea da: soldatapeko lanaren zapalketari sormenaz egiten diogu aurre. Azaltzen saiatuko naiz: soldatapeko lana, lan abstraktua ukatuz egungo gure bizitza materialaren oinarriak desagerraraziko genituzke; horrexegatik, bizitzeko, lan abstraktuari lan harreman berriak sortuz egingo diogu aurre. Zapatistentzat eta piketeroentzat garrantzi handiko gaia da hau. Arrailak sortzea eta hedatzea bestelako soziabilitatea sortzea da.
Arrailak baina ez dira espazio autonomoak, arrailak abian egon behar dira, etengabe, estatuak bete ez ditzan; hau da, instituzionalizazioa saihestu behar dugu, estatua baino arinago ibili behar dugu. Zapatisten «Beste kanpaina» honen eredua da: hainbat azpiegitura finkatutakoan, arrailak sortzen ari dira; ez hiltzeko, sortu.
Denboraren kontua ere garrantzitsua da oso. Iraultza bihotzean emandako labankadatzat hartzekotan, etortzear egongo da beti, gaurko lana iraultza egiteko alderdia antolatzea izanik; eta ez, erle ziztadak dira iraultza, eta iraultza gaur eta hemen egin behar da, hau da, kapitalismoak eragin dituen gizarte harremanak gaur txikitzea da erronka.


Zertan datza egun klase borroka?
Marx irakurtzen badugu -eta errealitatea aldatzeko aukerak aztertzeko Marx ezinbestekoa da- klase borrokaz hitz egiten duela argi dago, baina bi mailatan egiten du. Alde batetik, soldatapeko lanaren eta gizakien egiteak daukan indarraren arteko antagonismoa azaltzen du eta, bestaldetik, kapitalismoaren erdian gizarte kapitalistak ezarritako soldatapeko lanaren eta egitearen arteko antagonismoa dago.
Egite askea, egite erabilgarri hori menperatzen duen lan abstraktua soldatapeko lan bezala garatzen da. Honela, soldatapeko lanaren eta kapitalaren artean ere bada kontraesanik. Klase borroka kontzeptu bi daude: soldatapeko lanaren aurkako borroka eta soldatapekoarena kapitalaren aurka. Literatura marxistak bigarrengoa hobetsi du, soldatapeko lanak bereiztuta, alderdi iraultzaile klasikoek eta sindikatuek menperatutako garaiei dagokiena. Hauxe da azken urteotan krisian dagoen borroka kontzeptua. Sortzen ari dena bestelako klase borroka da: lanaren beraren kontrako borroka, sormena lanaren kontra. Borroka honek hamaika sormen askatzen ditu, askotarikoak, baita gertatzen ari denaren inguruko ezagupena zabaldu ere. Bide honetan arazorik bada ere, ez dut aurrera jotzeko beste aukerarik ikusten. Galdetuz, aurrera goaz.

John Holloway
John Holloway, pentsalari marxista irlandarra, Edinburgoko Unibertsitatean irakasle izana, 1993az geroztik Soziologiako Graduondoko irakaslea da Gizarte eta Giza Zientzien Institutuan, Pueblan, Mexikon. Marxismoaren inguruko hainbat lan kaleratu ditu, baita mugimendu zapatistaren eta honen ondorioen ingurukoak ere. Dituen liburuen artean, honakoak nabarmendu daitezke: Sol Piccioto-rekin, The State and Capital: A Marxist Debate (1978), In and Against the State (1979); Werner Bonefeld-ekin, Un nuevo Estado (1991) eta Global capital, National State and Politics of Money (1995); Eloína Peláez-ekin, ¡Zapatista! Reinventing Revolution in Mexico (1998). Cambiar el Mundo sin Tomar el poder (El Viejo Topo, Bartzelona, 2002), azken liburua da ziurrenik ezagunena eta eztabaidatuena. Hego Amerikan milaka ale saldu ditu. Holloway marxista heterodoxoa da eta marxismo klasikoaren hainbat kontzeptu ukatu ditu, alderdi iraultzailearen rola eta estatu boterea hartuz iraultza egiteko aukera, besteak beste. Bere hausnarketetan gizakion egite askearen eta kapitalak agindutakoaren -soldatapeko lana edo lan abstraktua- arteko gatazka funtsezkoa da.


Azkenak
HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


Auzo ibilbideak (V)
Baiona Ttipia: babes eta arnasgune

Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]


Auzo ibilbideak (IV)
Adurtza: adreiluzko itsasoa

Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]


Auzo ibilbideak (III)
Txantrea: konfliktiboa, eta zer!

Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]


Auzo ibilbideak (II)
Egia: aldapa alai bat

Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene...  70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Fototekatik
Duela 40 urte...

1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Jaurlaritzaren publizitate banaketa
Hedabide erdaldunen zakua, gero eta gizenago

Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]


2025-08-01 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Ipuscua
Mila urte ‘Gipuzkoa’ izenaren idatzizko lehen aipamenetik

Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


2025-08-01 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Eguneraketa berriak daude