Mondragon Unibertsitateko irakasle batek esan zigun eurenean ikasten dutenen %84ak urte baten buruan lana aurkitzen duela eta ez zigun harrokeriaz esan, datuetan oinarrituta baitzen. Eta nahiz eta jakin dakigun gure herrian datuak puzteko zein datuen norberaren kolkorako irakurketak egiteko gaitasun itzela duguna, ez ginen harritu. Ez ginen harritu Espainiako erregeak berak oniritzia eman baitzigun duela ez hainbeste Deba ibaia agurtzen duten bi aldeetako ekonomia, Espainiako osasuntsuena eta langabezia-tasa txikienekoa dela gogoratzeko urteurrenean. Hori guzti hori kontuan izanik inguru hartako diru-fabriketarako beharginak prestatzen dituzten ikastegietako ikasketa-eskaintzei erreparatzea bururatu zitzaigun.
Eta konturatu ginen giza edo, lexikoaren erabilera ez sexista erabiltzen ikasi guran, jende-zientziak ikasten oso denbora gutxi ematen dutela. Eta konturatu ginen jende-zientzietan literatura zer izan litekeen hausnartzeko ez dutela teknologia berrietan oinarritutako makinarik asmatu, literaturari ez lioketela kalitatezko ezta "L" ziurtagiria oparituko.
Hasiberriek aukera gutxi. Eta orduan irakurtzen dugu editoreak, argitaletxeak, liburuzainak eta idazleak kexu direla euskaldunek ez dutelako irakurtzen edo argitaratzen den literatura entretenimendurako baino ez dela, edo honako idazlearen literatura "arina" dela edo horrakoarena "astuna". Orduan, irakurtzeak zer balio duen galdetzen diogu elkarri, zertarako irakurri behar dugun. Eta batek dio akaso prozesua bera ez dugula ulertzen, akaso irakurtzea beste batek idatzitakoari hitzez hitz jarraitzeari deritzogula, akaso ez dugula irakurlearen parte-hartze zuzena beharrezkotzat jotzen eta gogoan hartzen idatzita dagoenari geronek ematen diogula esanahia, irakurleok, irakurtzen dugun testuinguru eta sasoian. Beste bat ados dago eta eransten du ostantzean ez genukeela esango, berbarako, liburu jakin bat behin baino gehiagotan irakurrita beti aurrez antzeman ez dugun zerbaitek bereganatu digula arreta, ostantzean literatura zenbakiekin egingo genukeela. Asko dakienak erantzuten du hobeto bizitzeko irakurri behar dugula, informazioa iragazten laguntzen digula, aukeratzen jakiteko beharrezkoa dela, jendartearen harremanak gozatzeko baliagarria dela eta, batez ere, ez garena zein ez duguna amesteko bideak zabaltzen dizkigula. Orduan, ondorioak ateratzen adituak bukatu du gogoeta aginduz: "Irakurtzen umetan eta gaztetan ikasi behar da helduaroan izaki arrazionalak izango bagara. Irakurriz ikasten dugu idazten eta hitz egiten. Baina denbora eskaini behar zaio eta egun denborari ez zaio dirua besterik eskaintzen. Urgentzia hobesten dugu, ez dugu beharrezkoa denetik bereizi, beharrezkoa pentsatzen ikastea baita, jakitea nork esaten digun zer, noiz, zergatik eta zertarako. Urgentzia kontsumo gizartearen pandemia da, urduritasunak bizi gaitu eta abiadurak aurrea hartu digu eta ez dator ekialdeko herri pobretuetatik. XIX mendetan irakurtzeari emandako garrantzia mende bakar batean irentsi dute zinemak zein telebistak. Irudiak. Zein izan zen irudi batek mila hitzek baino gehiago balio duela esan zuen telebistako produktorea?".
Gogoetaren aitzindariak Mondragon Unibertsitateko ikasle ohiak euren makinetan irudikatu ditu, lau errelebotan lanean, zortzi ordu eta gehiagotan, lanetik irten ostean inkesta ofizialak erantzuten eta demokratikoki estatistikatzen EAEko gazteen hiru kezka nagusiak materialak direla erantzuten; jakin gura luketela zelan dauden pisuak Obaban.