Urte berri, zaharrak ere berri
Espainiako Konstituzioa egin zutenek, sableen beldur baitziren, sablearen gainean eraiki zuten Espainiari bakea ekarriko omen zion etxea. Eta inolako eztabaidarik gabe sartu omen zuten zortzigarren artikulua.
Imanol Murua Uriak horri buruzko Jordi Solé Turaren memorietako pasadizo bat dakar bere blogean:
"Jordi Sole Turak bere memoriatan idatzi omen zuen (Una Historia Optimista. Memorias) Espainiako Konstituzioaren ditxosozko 8. artikulua, hitzez hitz, izenik gabeko gutunazal itxi batean iritsi zitzaiela Konstituzioa proiektua idazten ari ziren zazpi ponenteei. Militarren enkarguak egin ohi zituenak eraman zien. Denak isildu, eta halaxe onartu omen zen artikulua -badaezpada ere, liburua ez dudala eskuratu eta entzutez ari naizela aitortuko dizuet, irakurri duen inork kontakizuna baieztatuko didan esperantzan-. Sole Turarekin batera Konstituzioa idatzi zuten beste sei ponenteetako inork ez omen du honen bertsioa gezurtatu".
Niri, berriz, beste liburu bateko pasartea etorri zitzaidan gogora Mena jeneralak ahoa zabaldu eta sable hotsak irten zitzaizkionean espainiartasunaren zintzurretik. Hala kontatzen du Ronald Frasek-ek bere Blood of Spain (Odol-sarraskia Espainian) liburuan Espainiako gerra zibilean gertatu omen zen anekdota bitxi bat:
CNTekoak eta komunistak arma kargamentu baten jabetza eztabaidatzen ari dira: "Kargamentu osoa emango diat, baldin komunista egiten bahaiz", dio komunisten buruak. "Nahiago hil, komunista baino", anarkisten ordezkariak. Eztabaidak ez du amaiera izateko trazarik, baina halako batean telefonoa hoska hasi da. Koronel zenetistak hartu du. Beste aldekoak eman dion albisteak latza behar du izan, aurpegiko koloreak mudatzen ari baitzaizkio, gero eta estuagoak ditu hortzak. Deia amaitutakoan, ukabilkada bat eman du mahai gainean: "Etsaiek armen almazen osoa harrapatu ditek gu eztabaidan ari ginen bitartean!".
Batzuk eta besteak Kataluniako Estatutuaren inguruko eztabaida askotan antzuekin entretenituta zebiltzan bitartean, esperantzen almazen osoa galtzeko beldurra piztu du Mena jeneralak. Bitartean, mahaiaren alde bateko eta besteko negoziatzaileek ez dute itxura galtzen, karta onak dituztela erakusten saiatzen ari dira. Batzuei eta besteei ez ahal zaie, behintzat, Sagastak esaten zuena gertatuko:
"Joan, bagoazak. Ez zekiat norantz, baina edozein tokitara goazelarik ere, seguru nagok bidea galduko dugula".
"Tiranok hegazkineko eskailerak igo zituen; orkestra militar bat herri hartako himno nazionala jotzen ari zen: jeneralak, ministroak eta bankeroak, malkoak begietan, Tirano agurtzen ari ziren.
Tiranok azkeneko aldiz begiratu zien jeneral, ministro eta bankariei. Urrutirago, aireportuaren inguruko zelaietan tiroak, oihuak, milaka hildako; atzean, oihana, seguru asko hildako gehiagorekin. Tiranok ere malkoak zituen begietan, bere aberriari zenbat eman zion eta zein gutxi eskertu zioten negar eginez.
Musika amaitu zenean, Tiranok azkeneko aldiz hitz egin nahi izan zien bere jarraitzaileei. Hanka-puntetan jarri, ahotsa loditu, eta bota zuen:
-Ahal duenak, salba dezala larrua!- eta Tiranok hegazkineko eskailerak korrika igo, hegazkinean sartu eta atea itxi zuen bere atzean".
Baina Mena jeneralarena ikusita, hona René Avilés-en ipuin laburraren bukaerak iradokitzen didan mendekuzko bariazio xumea:
"Musika amaitu zenean, Tiranok azkeneko aldiz hitz egin nahi izan zien bere jarraitzaileei. Hanka-puntetan jarri, ahotsa loditu, eta bota zuen:
-Ahal duenak, salba dezala larrua!- eta Tiranok hegazkineko eskailerak korrika igo, eta pauso bat eman zuen hegazkinean sartzeko. Ordurako, ordea, hegazkina aspaldi joana zen.
Eta horren aurrean, gu. Geure baitara bilduta, geure buruari eragiten diogun zentsura. Kritika desagerrarazten duen zentsura hori. Etxeko itoginak ez seinalatzeko konpromiso isilpeko hori, nahiz eta bustitzen ari garen...
Beleen usoak harrapatzeko amarrua da zentsura, Juvenalek esana. Denok geure baitan bizi dugun belearen eta usoaren arteko lehian usoa nahi genuke garaile. Idaztea bera ere talaia horretatik begira daiteke: zentsurarekin jokatzen dugun lehiatzat. Geure buruak zentsuratzen ditugu honako esaldi honek inor mindu ez dezan, horko baieztapenak arazoak ekarriko dizkidalako, hango irudiarekin lagunen bat galduko nukeelako... Denok gara geure buruen zentsore, denok bridatzen dugu buruan genuenaren mingainerainoko bidea...
Ai, pentsamenduak kristalezkoak bagenitu, maite gaituztenek eta gorroto digutenek gardentasun osoz ikusiko balituzte ditugun zalantzak! Gure kezkak eta miseriak biluzik ageriko balira!
Adiskide, letren hizkuntza eta zifren hizkuntza ez datozkizu sekula bat. Areago: zifren hizkuntzak letren hizkuntzan dauden pitzadura, kontraesan, hutsune eta gezurrak sala liezazkizuke. Letrak oso inportanteak direla diozu, baina gin-toniketan gastatzen dituzu sosak. "Euskara bihotzean baina erdara ezpainetan" darabilen gizarte batean bizi baitzara, zifren hizkuntza utilitaristak salatzen zaitu zure bizitzaren zirkin guztietatik. Gustatu egiten zaizu esatea letren hizkuntza gero eta eraginkorragoa praktikatu eta huraxe eraman nahi zenukeela bazter guztietara, baina zenbakien hizkuntza hotzaren ezetza gailentzen zaie urtero zure aurrekontuei.
Hargatik atzo eta haatik gaur, letren hizkuntza etereoa zifren hizkuntza zehatzaren mende jartzen baituzu beti, zure patrika eta zure praktika berdintzen segituko duzu: ez dute letra ziztrin batzuen aldea besterik.
Ipurdia dolarrekin garbitzen hastea falta zaigu.
Gaza Hiria osorik okupatzeko onartu berri duten planaz kezkatuta, milaka israeldarrek Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroari exijitu die Hamasekin akordio batera iristeko "gerra amaitu" eta zerrendan dituzten bahituak aske uzteko. Herrialdeko lehen... [+]
Bilboko Aste Nagusian hainbat pertsona atxilotu ditu Poliziak eraso sexistak leporatuta. Egoera horren aurrean, Juan Mari Aburto Bilboko alkateak esan du Polizia "eraginkorra" dela eta Bilbon "inoiz baino polizia gehiago dagoela".
Drop Site News hedabideak (botere-abusuak mundu mailan agerian jartzeagatik ezaguna) argitaratutako ikerketak interneten bilakaeran kezka sortu beharko lukeen joera baten adierazle den albistea argitaratu du. Facebook, Instagram eta WhatsApp-en jabe den Meta multinazionalak [+]
Orain NLP hizkuntza teknologietako euskal enpresak euskarazko testuen korpus handi bat jarri du sarean, Hizkuntza Eredu Handien (LLM) eta Adimen Artifizialeko ekimenen biltegi nagusia den Hugginf Face baliabidean. ZelaiHandi du izena.
Eta, honekin bai, honekin amaitu da Donostiako Aste Nagusia! Piratei aste bete motz geratzen zaiela eta, egun bat gehitzen diote Aste Nagusiari. Aurten hogeigarren urtez jarraian egin dute Irrikitaldia.
Igandean eginiko presidentetzarako hauteskundeetan berretsi da ezkerreko koalizioaren porrota eta eskuinaren gorakada: PDC Alderdi Kristau Demokratikoko Rodrigo Paz Pereira senatariak eta Jorge Quiroga presidente ohiak (2001-2002) lehiatuko dute presidentetza... [+]
Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]
Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".