Teo Etxaburu eta Jabi Lauzurika: «Belfastetik eta Ferroletik eskatu digute Kafe Antzokiaren eredua»
- Ezertan hasi baino lehen Kafe Antzokiko zenbakiak bota ditugu, arima Etxaburuk eta Lauzurikak jarriko dute.
Teo Etxaburuk uste du lan handia dagoela egiteko, "ikusita batetik, komunikabideetatik, hurbileko estatuetatik eta sistematik dagoen eraso guztiak euskararen herriarengan duen eragina eta bestetik, gure artean dagoen ahulezia ikusita".
Hasiera errezeloz betetakoa izan zela adierazi zenigun ARGIAn, duela bost bat urte. Alderdikerien errezeloa eragin zenutela esan zenuen eta ghettoa sortuko zenutela esan zizutela. Zer duzu orain halako errezeloak zituztenei esateko?
Adibidez, berdin datoz Garaikoetxea edo Intxaurraga, berdin Otegi edo Ezenarro eta berdin-berdin Egibar edo sindikatuetako kideak... Zentzu horretan justu alderantziz gertatu da. Eta Bilbo mailan askoz harago; jendeak ikusten du euskaldunen leku bat dela. Gaur egun, ez Bilbon, Bizkaian baizik -eta ez da harrokeria, egiaztapena baino-, instituzio ludiko kulturalik erabiliena da Kafe Antzokia. Euskaldun gune moduan 18 eta 40 urte bitartekoentzat askogatik da lekurik ezagunena eta Bilboko errealitate soziolinguistikoarengatik euskal hiztunak ez direnentzat ere erreferentea bihurtu da, badakite-eta euskaldunen tokian daudela eta gustura daude.
Ghettoari dagokionez ere, alderantziz izan da. Egindako lanarekin, lortutako prestigioarekin eta batutako jendearekin ghettoaren errezelo hori apurtzen da oso-osorik.
Askotan ikusi izan dugu; bilbotarrek kanpotarra daukatenean gonbidatua, izan andaluziarra, galiziarra, madrildarra edo katalana Bilbo erakusten diote: "Hemen dago Guggenheim, hemen dago Arriaga...", baina esateko Bilbo euskalduna dela ere, harro-harro etortzen dira Kafe Antzokia erakustera. "Gu euskaldunak gara" esateko harro-harro erakusten dute.
Zein jauzi nabarmenduko zenituzke hamar urteko ibilbidean?
Euskal Herrian, orokorrean, nahiz eta ikasketen bidezko hezkuntza askoz handiagoa izan, azken zokoraino sartu da sistemaren eragina gugan. Ezin gaindituta gabiltza estatu frantsesaren eta espainolaren eragina. Euskaldunen artean, sarritan, euskara aldarrikapen modura geratu da zenbaiten artean eta bizitzeko originaltasuna topatzea, zer garen, zer nahi dugun... Hori dena nahiko eskasian geratu da. Euskaldun batzuek ardura galdu eta funtzionarioen eskuetan utzi dute euskararen afera.
Non dago ausardia? Nola goza dezakegu gure artistak ateratzen, gure herriari, komunitateari zerbitzuak ematen gure izatetik, gure egituretatik?
Herri eragile eskasia dago, euskal eragilearen jarrera izan da, sarri eta soilik, boterea daukanari erantzutea. Baina guk boterea noiz hartzen dugu? Noiz hasten gara gure bizitza bizitzen eta nola antolatzen dugu eta nola zerbitzatzen eta babesten dugu gure herria, norberarengandik hasita?
Ez zarete oso optimista hasi, baina bete diren helburuak ere izango dituzue?
Bestalde, euskaldun zaharren kontua dago. Belaunaldi berriekin gutxiago gertatzen da, baina garai bateko euskaldun zaharrek minorizazio linguistikoa jasan behar izan zuten arazo askorengatik -politikoak, ekonomikoak eta beste-. Bizkaiko herrietatik Bilbora etortzen zirenean mandatuak-eta egitera, erdal mundura gerturatutakoan, egoera ikaragarria zen. Orain, esaten dizute nahiko gustura, lasai eta babestuta sentitu izan direla Kafe Antzokian.
Beste puntu bat bada harro sentitzekoa. Euskararen nazioan integratu ez diren horiek, hau da, euskaldundu ez direnak, baina euskararen aldeko jarrera izan duten horiek, oso gustura sentitu izan dira Kafe Antzokian eta beren sentimenduen baieztapena egiteko balio izan die. Etortzen dira eta errespetatuak sentitzen dira nahiz euskaraz mintzatu ez.
Eta laugarrenez, esango nuke erdal munduarentzat ere eredugarria izan dela Bilboren bihotzean egin den Kafe Antzokia. Euskararen kontra aritu izan diren horiek guztiek ere, sentitu izan dute belarrondokoa. Argi eta garbi esanda, badago hemen txiringito bat -deitu nahi duzun bezala, beraientzat txiringitoa baino gutxiago izango da- Kafe Antzokia deitzen dena, eta beraien parean jarri izan dena, duintasunez. Eta kontuz, hemen gaude zuen artean, eta tonto ipintzen bazarete kontra izango gaituzue.
Teo Etxabururi Kafe Antzokiak hamar urtean emandako fruituak arrapaladan datozkio.
Eta nik uste dut esan behar dela baita ere milaka pareja sortu direla hemen. Ez da broma!
Bestetik, euskal sortzaileak, artistak ez dira soilik eroso, gustura eta bere etxean sentitu, baizik eta taldeak egin dira hemen musikari, idazleen... artean.
Uste dut pentsatzen genuenetik harago joan direla zenbait gauza. Beste gauza bat da, egiteko daukaguna eta egiteko dagoela uste duguna, ez Bilbon baizik eta euskararen nazioan. Denbora guztian gabiltza esanez egunen batean izango dugula halako estatutua edo lurraldetasuna edo independentzia. Bitartean ez badugu hitz egiten, hor barruan, euskal komunitatea eta bere garapena nola antolatu, artikulatu, integratu, bizi pozgarri lez, norbanakoaren garapenarekin eta askatasunarekin, jai daukagu. Badago aspaldian diskurtso bat idatzita, garatu beharko litzatekeena. Gorputza beharrezkoa da, Xalbadorrek kantan esaten duen moduan, baina arimarik ez badago gorputz asko edukita ere ez dago zereginik. Eta hori egin behar da ez soilik sakonean, baita ere edertasunez, itxura ona emanez, hau da, gorputza eta arima osagarriak dira.
Bilboko Kafe Antzokia sortu zenuten. Ondarroakoa eta Durangoko Plateruena etorri dira ondoren. Zuen eredua esportagarria dela uste al duzue?
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]
Txinako Qinghai enpresak atzera egin eta ez ditu 257 milioi euro inbertituko potasa meategi proiektuan. Finantzaketarik gabe ez ezik, Muga meategia ustiatzeko lizentzia ere ez du proiektuak, 2024ko urrian Nafarroako Justizia Auzitegiak bertan behera utzi... [+]
Ibilaldiaren helburuak dira, alde batetik, Euskal Herrian kausa palestinarra babesteko sarea ikusaraztea eta aktibatzea, eta, bestetik, sionismoarekin kolaboratzen duten enpresa eta erakundeak salatzea, hala nola CAF, Teva, Carrefour, Zara eta Bardeako tiro poligonoa. Euskal... [+]
Bilboko Udaltzaingoak kale saltzaileen Bilboko Gas plazatik kanporatu ditu, bertan bizi baitira kale egoeran Aste Nagusian salmentak handitzeko asmoarekin. Bilboko Konpartsek eraso arrazisten kontrako protokoloa aktibatu, eta elkarretaratzea egin dute.
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
85 urteko gizonak bere emaztea hil zuen uztailean, eta Poliziaren ikerketaren ondoren behin-behineko espetxealdian zegoen. Orain, Nafarroako Auzitegiko Bigarren Atalak esan du gizonak "ageriko narriadura kognitiboa" daukala eta "zaurgarria" dela.
Gazako palestinarren aurkako genozidioa aurrera doan bitartean, Europak Israelgo armagintza industria hauspotzen jarraitzen du. Elbit Systems Israelgo armagintza enpresa ezagunak joan den astean iragarri zuen Europako herrialde batekin 1.600 milioi euro baino gehiagoko kontratua... [+]
Plantillak astelehenean ekin dio grebari, kaleratzeei ezetz esateko. Espedientearen kontsulta-aldia abuztuan hasi izana salatu du Hego Uribeko LASek, enpresaren asmoa "langileen mobilizazioa eta erantzuna oztopatzea" izan delakoan.
Komunikazio ministro eta gobernuaren bozeramaileak iragarri du neurria. Berehala galdetu diote ea mehatxuren batek bultzatu duen erabakia, eta horri erantzun dio "mehatxua Israelgo eskuin muturretik" datorrela.
Abuztuaren 13an, 54 urteko Nafarroako garraiolari bat hil zen Bartzelonan deskarga lanak egiten zituen bitartean. Hurrengo egunean, Errenteriako Merkaoiartzunen 58 urteko langilea hil zen istripu ez-traumatiko baten ondorioz.
Bero boladek, haizeak eta lehorteek suteak pizteko aukerak bikoiztu dituzte Europan. Portugal, Espainia, Grezia eta Turkia pairatzen ari dira suterik handienak. Milaka suhiltzaile eta herritar ari dira suaren kontra borrokan Europa hegoaldeko herrialdeetan.
LAB sindikatuak Euskotren enpresaren "koherentzia eza eta erantzukizun sozialaren gabezia" salatu ditu, zezenketen publizitatea zabaltzen ari delako bere ibilgailuetan.
AEBetako presidentea Zelenskirekin eta Europako haren aliatuekin bildu da astelehenean, Etxe Zurian. Badirudi Trumpek ontzat jo duela Vladimir Putinek ostiralean izandako bileran proposatutakoa: Ukrainako gerra amaitzeko Kiev "lurralde truke posibleez" hitz egiteko gai... [+]