Saltzeko artea

Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Baionako gatza, Donostiako auto lasterketak, Iruñeko Sanferminak, Biga espartinak, Izarra likorea... hori dena eta gehiago iragartzen dute egunotan Baionako Euskal Museoko hormek. Duela 100 urte inguruko publizitate kartel hauek garaiko euskal gizartearen isla dira, politikaren isla, aisiarena, hizkuntzarena eta, nola ez, estetikak izan zuen jauziarena.

Museora sartu eta berehala jai giroa da nagusi, Iruñea, Baiona edo Donostiako festak iragartzeko afixak baitaude ikusgai. Irudi aldetik bi dira gai nagusiak: zezenketak eta euskal folklorea. Euskara erabiltzen dute batzuetan, frantsesa eta gaztelera beste batzuetan, eta hiruak nahasten dituenik ere bada, alboan dugun Saski Naskiren afixa kasu. Festetako iragarkien artean bada negozioa egin nahi duenik ere: Izarra likoreak pikadorea erabili zuen bere kartel batean, dantzaria bestean, festa giroan baten edo bestearen zaleek kontsumi zezaten, seguruenik. Biga espartinak ere ziur egokiak izango zirela festari eusteko.

Lehen solairuan, berriz, giroa serioagoa da. Egia da euskal kultura eta turismoa saltzeko irudi eder eta alaiak erabili zituztela, baina gai politikoak jorratzean eredu gogorragoetara jo zuten; sinpleagoak dira afixa politikoak, modernoagoak.

Baina sinplifikaziorako eta geometrizaziorako joera hori orokorra izan zen arlo guztietan, Art Déco estiloa iritsi zenean bereziki. Belle Epoque-eko testuz eta irudiz jositako paper zatiak ez ziren jada hain estetikoak eta saltzeko ere ez ziren oso egokiak; irudiak deigarriagoa izan behar zuen eta mezuak arinagoa. Artearen bilakaerak publizitatean eragina zuen beraz, afixak sarritan artista handiek eskuz egiten baitzituzten. Horren adibide dira Ramiro Arruek 20ko hamarkadan Frantziako Pilota Federazioarentzat egindako kutsu modernista handiko kartelak.

Baina Arrue, Pablo Tillac edo Jean Gelos salbuespenak izan ziren, afixa gehienak Parisen diseinatu eta inprimatzen baitziren, Iparraldearen kasuan. Hegoaldeko afixak, aldiz, tradizioz Madril, Bartzelona eta Valentzian egiten ziren eta XX. mendeko lehen hamarkadatan ere horretan jarraitu zuten zezenketa eta festak iragartzeko orduan. Euskal Herriko eta bereziki Tolosako inprimategiak, ordea, indarra hartu eta gai berriak irudikatzen hasi ziren: estropadak, auto lasterketak, txirrindularitza eta politika, besteak beste. 1935eko irailean Donostian burutu ziren auto lasterketak iragartzeko afixa garai berrien erakusle izan zen. Ordurarteko irudi estatikoak alde batera utzi eta abiadura sentsazioa dario afixari, publizitateak, saltzeko arteak, gerora izango zuen abiadura iragarriz.

20 urte eta gero, Euskal Herri osoa
Egungoa ez da Baionako Euskal Museoak zabaldu duen lehen afixa erakusketa. Duela 20 urte, 1985ean, Pays Basque un siècle d'affiches, 1882-1985 izenburuko erakusketa paratu zuten. Baina orduan bereziki Pariseko agentziek egindako produktuak erakutsi zituzten eta, hortaz, Ipar Euskal Herrira mugatu zen. Oraingoan, 20 urte beranduago, muga gainditu eta Euskal Herri osoko kartelak ipini dituzte ikusgai.


Azkenak
Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Eguneraketa berriak daude