Muskiz: Kostalde meatzaria
Behin Pobeñara iritsita, Bariko San Nikolas parrokia aurretik eta A-8 autopistaren azpitik pasatuta Muskizko San Julianera iritsi gara. Barbadun ibaia zeharkatu dugu berriro eta petrokimikaren ertzetik, Muskizko Arena hondartza eta San Juan lotzen dituen bidegorritik azken horretara iritsi gara. Hementxe dago Muñatones gaztelua eta Salazartarren gaztelua haren alboan. Baina Erdi Aroan, padurek inguratzen bazuten, egun Petronor findegi erraldoiak hiru aldetatik inguratzen du gaztelua, lantegi barruan baitago eta lantegiko bi sarrerak gainditu beharra dago haraino iristeko.
Industrigunea ezkerrean utzi, El Campo auzoa pasatu eta asfaltodun bide estutik gora, Galdamesko burdinbidearekin egin dugu topo. Trenbide horretatik behera jarraitu dugu ondoren, lau bat kilometrotan Abanto-Zierbena udalerriko Gallartara iristeko.
Inguruko meatze-burdinbideetan luzeena zen Galdameskoa. 22 kilometroko ibilbide bihurgunetsuarekin, ibai-adarreko ezkerraldeko herriak (Sestao eta Portugalete) Enkarterrietako Atxuriagako meatzeekin (Galdames udalerria) lotzen zituen, Trianoko mendiak sigi-saga inguratuz. Bilbao River Cantabrian Railway konpainiak eraiki zuen bigarren karlistaldiaren ondoren (1876), burdingaia garraiatzeko. Baina burdin meatokiak, ez ziren nonbait hain aberatsak eta burdinbideak ez zuen arrakasta handirik eduki. Egoerari aurre egin ahal izateko, burdingaiaz gain, bidaiariak eramaten hasi zen, harik eta 1969an betiko itxi zuten arte.
Portugaletetik abiatu, eta Ortuella eta Gallartatik pasaz, Muskizko Arena hondartzaraino doan bidegorria hartu dugu ibilbidearen azken zatia egiteko. Errepidepetik lehenik eta A-8 autopistapetik ondoren, Carcedo ibarrean behera, oinezkoentzat eta txirrindularientzat soilik den bidetik Arenako hondartzara heldu gara, nekatu samar, baina ikusi eta ezagututakoarekin aseta.
Nahiz eta gazteluak izen hori izan, inoiz ez da Muñatones sendiaren egoitza izan. Dorretxea gaur duen itxuraz, XIV. mendean, Salazar sendiaren aginduz eraiki zen, zaharragoa zen dorretxe xumeagoa harresiz guztiz inguratuz. Horrela, dorretxea inguruko eraikin pribatu sendoena bilakatu eta Salazar-Muñatones sendiaren botere eta ondasun guztien erdigune bihurtu zen. XVI. mendearen hasieran utzi zuten Salazartarrek gaztelua, handik oso gertu beste jauregi bat eraiki baitzuten. Utzian utzi, XVII. mendearen bukaeran dorre nagusiaren egurrezko barrualdea erori zen.
1944an gaztelua eta jauregia Monumentu Historiko izendatu zituzten. 1949an Bizkaiko Foru Aldundiak erosi eta berritu ondoren, Bizkaiko Foru Aldundiak Espainiako estatuaren esku utzi zuen jauregia, honek ostatu bihur zezan. Orain, ordea, Petronor enpresaren bulego batzuk daude bertan.
Mende erdia iraun duten zabaltze eta berrikuntza lanen ondorioz, Muñatonesko gaztelua eraikuntza multzo sendoa da gaur egun. Dorre nagusi bat eta inguruan bi harresi lerro ditu. Dorre nagusia orubearen erdian dago, 25 metro ditu eta oina laukizuzen formakoa da. Dituen almenak deigarriak dira. Egun, ez da jatorrizko egurrezko egituraren ezpalik txikiena ere ageri. Bi harresi horietan ahulena kanpokoa da. Kanpokoa 1,20 metro lodi da, eta lau izkinetan bost metroko diametroa duten dorre zilindrikoak ditu eta bi sarrera. Barrualdeko harresia, kanpokoa baino sendoagoa da, 2,80 metroko lodiera, eta, 7,50 metroko garaiera baitu. Sarrera-ate bakarra du, eta bakar horren gainean Butroi, Muñatones eta Salazar leinuen armarriak daude.
Arkitektura aipagarria duten beste hainbat dorretxe nahiz jauregi ugari dago inguruotan: Menereako dorretxea, Santelicesko dorretxea, El Pobaleko dorretxea, Montañoko dorretxea, Salazartarren jauregia, Treto, Alvarado, Lavalle, Llanera, Villar jauregiak...
XVIII. mendean izan zuen garairik gorena eta garai hartan tailerra handitu eta presa, ubidea eta antepara berreraiki ziren. Dena den, egun ikus ditzakegun eraikin eta makina gehienak (sutegia, ikaztegiak, harrizko hauspoak, mailua edo ingudea) XIX. mendearen amaierakoak dira. Aldaketa hauek guztiak eginda ere, mundu teknologiko berrian iraun ezinik, amore eman eta 1965ean itxi egin zen burdinola.
Burdinolaren inguruan, produkzio-sarea zegoen antolatuta. Dorretxe itxura zuen olagizonen etxebizitzak, artoa eta garia xehatzeko bi ardatzeko errotak, ogitarako labeak, baratzeak eta egurra eta ikatza lortzeko mendiek osatzen zuten sare hori. Egun urte osoan zabalik dagoen museoa da. Telefonoa: 629 271 516.
Euskal Herriko ordezkaritza gara Gazara Martxan. Egiptora etorri gara mezu argi batekin: genozidioa salatzeko, blokeoarekin amaitzeko eta Israel estatu genozidarekin harreman guztiak eteteko exijitzeko.
Gure elkartasun ekintzaren aurrean, aginte sionistaren eta... [+]
Donostiako Udalak jakinarazpena bidali dio Alde Zaharreko Gazte Asanbladari, epaiketaren data zehazteko. Asanbladak azaldu duenez, epaiketa aurreko hilabeteetan ezin dira desalojatuak izan, epaileak agindua eman arte.
Antolakuntzak salatu du Poliziak jarraitzen duela martxako partaideak atxilotzen eta tratu txarrak ematen. Kezka berezia agertu du Saif Abukeshek martxako presidentekidearen egoeragatik: astelehen arratsaldean atxilotu zuten, tratu txar “larriak” eman... [+]
San Roman auzoko jaietan bost neska adingaberi ukituak egiteagatik 18 urteko mutil bat atxilotu zuen Ertzaintzak Muxikan (Bizkaia). Udalak eta herriko Mugimendu Feministak elkarretaratzea deitu dute asteartean 20:30erako.
Palestinaren askatasunaren aldeko eta genozidio eta okupazioaren kontrako Nafarroako plataforma izan da hautagai bozkatuena.
Gasteizko Lan arloko bigarren auzitegiak ebatzi du SIS Electricidad enpresarentzat lan egiten zuen eta 2019an hil zen behargina amiantoak eragindako minbizi batengatik hil zela. Udal galdarak konpontzeaz arduratzen zen elektrikaria, eta 1999tik 2017ra lan egin zuen enpresa... [+]
Kartzelan 27 urte egon eta gero askatasunean geratu dela iragarri du Etxerat elkarteak.
Euskal Herriko artzaintzaren kulturan aditua izan da; milaka pieza jaso eta dokumentatu ditu Aranzadirekin. 45 urte eman zituen Etnografia Saileko zuzendari.
Geldirik zegoen bagoi baten sabaira igo eta han elektrokutatu da. Berarekin zegoen 16 urteko neska zauritua izan da eta Gurutzetako ospitalera eraman dute.
Ezer geratu bada argi pasa den astean Londresen Txinako eta AEBetako merkataritza-arduradunen artean adostu zuten “esparru-akordioan” (batek daki zer esan nahi duen zehazki esamoldeak; “Genevako akordioari buruzko akordioa” dela diote batzuek), hauxe izan... [+]
Teherango barruti bati eraso egin ondoren, Israelek jaurtitako misil batek IRIB Irango telebista kate publikoaren egoitza izan du jopuntu. Erasoa gertatu aurretik Israelgo Defentsa ministro Israel Katzek ohartarazi du "Irango propagandaren bozgorailua" desagertzear zela... [+]
Ehunka lagun mobilizatu dira berriz Gasteizen, txosnetan GKSren eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistaren aurka mantentzen duten betoa dela-eta, irtenbide bat aldarrikatzeko.
O plazan garatuko dute egitaraua. Bazkariak, bertso saioa, txikientzako antzerkia, pilota txapelketa, herri olinpiadak eta elektrotxarangak izango dira, besteak beste.
Jaurlaritzak lizitaziora atera zuen proiektua, “lan teknikoegia” delako. Ia 80.000 euro jasoko ditu Estudio Jurídico Gabeiras y Asociados SLP enpresa madrildarrak, “egoeraren diagnostikoa” eta legearen hasierako proiektua egiteko. Enpresa horren... [+]
Irungo Alarde Parekidean sortu berri den Meaka konpainiako kapitaina da Nagore Olaskoaga. Alarde Tradizionala vs. Parekidea, “kopuruak direnak dira, baina oso pozik gaude gazte askok eta askok hartzen dutelako parte Alarde Parekidean, eta beraiek dira gure herriaren oraina... [+]