Gasteizen izan ginen duela pare bat hilabete, urriaren 8an, Gaztetxearen aldeko egunean. Aspaldian jaia eta aldarrikapena batuz egin den ekimen ederrenean parte hartzeaz harro. Etxea defendatzeko, kalea hartu. Erantzun ezin hobea, udalak auzokideei zerbitzuak hobetzeko mozorropean Gaztetxeari enegarrenez egin dion mehatxuari eman zitzaiona. Alde zahar osoa gotorleku bihurtu Muinoko Etxea zaintzeko. Lau gune ezberdin, egun osoko egitaraua denetariko jendearentzat, jana, edana... Eguraldiak ere lagundu egin zuen, eta, biak izan ziren arrakastatsuak. Aldarrikapena eta jaia.

Penaz baina alde egin beharra izan nuen, Gamarrako errotondan ziaboga hartzeko gogoak eman arren, Akordan nire zain zeuden-eta. Baina zergatik ukatu, nostalgiko jarri nintzen, ikasle egunak eta estudiante gauak gogoan. Eta ez dakit hantxe ez ote nintzen konturatu beteak ditudala hogeita hamar. Aspaldi ikusi bako lagun batzuk agurtu; nire garaian gasteiztartutako bizkaitar, nafar eta giputzak zelan dabiltzan jakin; lehengo tabernetan betiko zerbeza edan... Baliteke, beraz, kotxean nirekin ekarri nituen burutazioak nostalgiak bakarrik dakien moduan ederretsirik iritsi izana Durangora. Baliteke.

Erasotzea ei da defendatzeko modurik onena. Baina gaitasuna behar da horretarako. Eta gertatu egiten da muturrekoa norberak hartzea ere. Azken urteetan zarata handiko baina indar gutxiko aldarrikapen eta festa dezentetan egotea egokitu zaigu. Konstatazio bat dela esatea gehiegi izango da beharbada, baina nire iritzia baino gehiago bada behintzat. Halako beldur txiki bat eroan nuen Gasteizera ere, baina derrepentean joan zitzaizkidan zalantzak. Gasteizko apustua irabazi egin genuen, eta markagailua zelan dagoen ikusita, ospatzeko modukoa da hori. Baina erronkak, arrazoia alde izanda ere, ez dira jartze hutsarekin gainditzen. Ilusioz, ekinez eta ondo egindako lanarekin baizik.

Alde zaharreko auzo elkartearekin elkarlana bilatu eta lortzea izan zen, nire ustez, urriaren 8ko lehenengo garaipena. Gauza hauek esateko dira politak eta errazak, baina pereza eragiten dute gauzatzeko garaian, lortuko badira malgutasuna eskatzeaz gain. Ekitaldietako eskaintza eta izenek ere itxura ona zuten, agerikoa baitzen mimoz zaindutako ideiak eta inplikazioak landu zirela. Baina niri barrua gehien poztu zidana eguerdi aldean atzera eta aurrera zebilen jendea ikustea izan zen. Mercedeseko greba zaharretako borrokalari edadetua liburu eta errebistak saltzen, handik eta hemendik etorritako gaztetxeroak egun-pasan, laurogei hamarkadako rockeroak zerbezak edaten oraindik dena ez dela pikutara joan ospatzeko, irrati-esataria Hala Bedi baino gazteagoa den semetxoa paseatzen, Gasteizko askatasunzaleak eta Bitoriako libertarioak txosnan elkarrekin beharrean... Somos los hijos de los que perdieron la guerra civil kantatzen zuen La Pollak. Mundu berria daramagu bihotzean, jarri zion izenburua Hertzainak-ek maxi bati.

Bai, lantzean behin gertatzen da kasualitateren bat, baina ez horrenbeste eta denak aldi berean. Badu Gasteizek zer edo zer berezia. Soziologo papera jokatu barik, esatera ausartzen naizena da, erdal eta euskal mundu alternatiboek bat egiten dutela han, bat eta bakarra ez izan arren -ezta beharrik ere!-. Euskaldunok erdal komunitatearen arduraz gaude aspalditxo. Aspertzen eta geure burua gutxiesten ote dugun sentsazioz ere ba ei dago bat edo beste. Zoazte Gasteizera, gomendatuko nieke nik, berriketa baino gehiago nahi baduzue. Bestelako zer edo zer merezi dugula pentsatzen duten euskaldunek zein erdaldunek elkarren beharra baitute Bitorian. Eta hortik harremana, hortik emaitzak. Batzuk edo besteak indartsuagoak diren herri edo probintzietan, kalean ere, elkar jatera jo ohi dugu. Tamalez. Elkarren beharra izanik, baina, elkarlanean eta jarrera irekiarekin jardutea beste biderik ez dago. Eta jokamolde hau berez bada aberasgarria, zer esanik ez, elkarrengandik ikasteko hainbeste dagoenean.

Azken pintzelada nostalgiko bat zilegi badut, karpetadun garai zilarrezko hartan Jon Maiarekin batera hainbat tabernatan egindako saioak datozkit akordura. Bertsolaritza eta gu geu ezagunagoak ginen tokietan egiterik izango ez genuen -edo ausartzen ez ginen- aprobak egiteko baliatzen genituen haiek saioak. Egin kontu, entzuleen artean euskaldun bakar bat ere ez zegoela aritu ginen behin, Cicatrizeko baxu-jole izandakoaren tabernan. Zirraragarriena jasotzen genuen begirunea zen. Eta ez nabil no te he entendido pero te he comprendido esanez urreratzen diren pedanteei buruz. Benetako jakin-minaz ari naiz. Harro zeuden haiek gu eurenean egoteaz, eta deitu egingo ziguten hurrengoan ere. Eta galdetu, zelan ikusten genuen hau eta hura. Eta esan, beraiek honela eta horrela pentsatzen dutela. Oraintxe ere, euskal kulturgile ugari dira Gasteizen bizi direnak, eta oso gustura, grinatsu eta emankor ikusten ditut nik.

Donostia da euskal kulturaren hiriburua. Holaxe. Euskararen erronka Bilbo irabazten dugunean gaindituko dugula aldarrikatu zuten orain zenbait urte, eta "bagabiz pausotxu batzuk emoten, apurken-apurken". Ez dut nik, ez bi horiek, ez Iruñea, ez Baiona, ez Maule elkarren kontra jartzeko inongo intentziorik. Esan gura dudan bakarra da, badaudela Gasteizen ikasi beharreko lezio batzuk ere.