Makina bat kontu
Uraren gainean ibiltzeko intsektuek duten sekretua
Intsektuek uraren gainean nabigatzeko erabiltzen dituzten estrategiak aztertu dituzte azken lau urteotan, Massachusetts-eko Teknologi Institutuko (MIT) John Bush irakasleak eta David Hu ikasleak. Horretarako, intsektuen abiadura handiko bideoak grabatu eta irudiak digitalizatu eta aztertu zituzten.
2003an Brian Chan ikerlariarekin batera intsektu batzuk uretan nola higitzen diren ezagutzera eman zuten. Orain ura, lurra, zuhaitzak edo edozein gorputz topatzean sortzen diren olatu-aldapetan intsektuek nola egiten duten gora ezagutzera eman dute Bushek eta Huk.
Olatu-aldapak uste baino leku gehiagotan topa ditzakegu, hala nola, urontzi batean dagoen urak urontziaren hormak ukitzean aldapatxoa sortzen da eta oso txikiak diren izakientzat aldapa horiek igotzea guretzat mendiak igotzearen antzeko lana da.
Baldintza hauetan intsektuen propultsiorako sistema arruntek ez dute balio. Nola, bada, higitu? Intsektuek jarrera bereziak hartzen dituzte eta horiei esker gorantz higitzea lortzen dute: segundoko bere gorputzaren luzera baino 30 aldiz aurrera eginez. Kontutan hartu lasterketa olinpiko batean lasterkariak segundoko bere gorputzaren luzera baino bost aldiz aurrera ere ez duela egiten.
Huk eta Bushek uretako intsektuen bi espezie topatu zituzten non atzeko hankekin ura "heltzeko" gai diren eta horrela gailurrera ailega daitezkeen. Intsektuak ura zanpatu egiten du eta ur gainean zulotxoak sortzen dira, baina uraren gaineko geruzaren tentsioa gai da intsektuaren pisuari eusteko. Mugimendu horretan sortzen diren perturbazioek xurgatze-indarrak sortzen dituzte eta hauek eragiten diete gorantz intsektuei. Nolabait esateko xanpainaren burbuilak azaleratzen diren bezalako prozesua gertatzen da.
Topatutako krokodilo hau ere itsastarra zen erabat, baina bere burua eta ahoaren itxuragatik garbi dago harrapakin handiak hartzeko gai zela.
Aurkikuntza honek krokodiloen eboluzioari buruzko kezkak sortu ditu eta hainbat zientzialari ikertzen hasi da Itsaso Barean sorturiko animalia honen zergatia, zeren eta agian gauzak ez ziren uste bezala gertatu.
Ainararen aurkako epaiketa dela eta, Bilboko Epaitegiarekin aurrean elkartu dira Manteroekin bat! plataforma eta bertaratutakoak poliziaren gehiegikerien eta egiturazko arrazakeriaren aurrean, elkartasunez antolatuko direla aldarrikatzeko.
Munduko gatazka ugariak kontatzera ohituta, oraingoan bere gatazka propioari jarri dizkio berbak Ebbaba Hameidak (Tindufeko errefuxiatu guneak, 1992) bere lehen eleberrian: Flores de papel (Paperezko loreak) (Peninsula, 2025). Hiru belaunalditako emakume banaren istorioak... [+]
San Lorenzo kalean 57 urteko emakume bat –Ana Belen– etxegabetzeko agindua zegoen asteazken goizerako. Hori eragozteko, etxearen atarian 07:30etik aurrera bilkura deituta zuen Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak. Azkenean ez da etxegabetzea gauzatu.
Iaz ezagutu nuen Hana Zjakic, Bollotomaseko bertso-saioaren aurretik mahai-buelta berean suertatuta. Ingelesez egin behar niola aipatu zidaten. Eta ni, orduan, kezkatu egin nintzen, ea saioan bertan inor arituko ote zitzaion xuxurlari. Lasai egoteko esan zidan berak, lehenago... [+]
Canfranc (Huesca, Espainia), 1940ko ekaina. Charles De Gaulle jenerala buru zuen Londresko Frantzia Askearen gobernuak erabaki baten berri eman zion Albert Le Lay Canfranceko nazioarteko tren geltokiko Frantziako aduanako arduradunari: bere postuan geratu behar zuen. Ez zirudien... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Osasungintzako 501 langilek bat egin dute zortzi eskaera zehatz dituen manifestuarekin. Helburua, osasun arreta euskaraz eskaini, eman eta bermatzea, “edonon eta edonoiz, maila guztietan eta ahoz zein idatzizko harremanetan”.
“Hauxe titulu bitxia” erranen du aspaldian leitzen nauen ARGIAko irakurleak. Jakingo du halaber Stanley Kubrick zinegilearen azken filmaren zale amorratua naizela. Horrek hura esplika dezake. Funtsean, begiak zabal itxita begiratzen diogu munduari, bereziki Gazako... [+]
Badirudi Europar Batasuna eskalada beliko betean sartu dela. Munduaren ordena geopolitikoa kolokan dabil eta Europak bertan zuen pribilegiozko lekua galtzeko arriskua ikusi du. Autonomia estrategikoaren lemapean, beste neurri askoren artean, industria armamentistikoa... [+]
Euskal Herriko mugimendu abertzaleen hasieran, langile borrokak kanpotik inposaturiko zerbait balira bezala ikusi ohi ziren. Euzkadi egunkariko orrialdeetan maiz irakur zitezkeen sozialisten kontrako diatribak. Harritzekoak ere ez ziren erasook, egia esan, egunkari sozialistetan... [+]
Aspaldi egin nuen lantegi batean, kapitalismoaren izaera alderatu zuten itsasoan koipe jario batekin, zabaltzen doan orbana, bidean hondakina eta miseria sortzen duena eta garbitzeko zaila dena.
Egun, AAren koipea nonahi dugu,beharbada ezagunenak honakoak direlarik:... [+]
Elon Musken xAI enpresak garatutako Grok adimen artifizialeko txatbota Telegramen txertatuko dute. 1.000 milioi erabiltzailetan sartuko da eta horren truke 264 milioi dolar jasoko du Pável Dúrovek zuzendutako enpresak. Orain arte, Grok X sarean edo Musken bestelako... [+]