Julio César Díaz (1954) Argentinako San Luis probintzian bizi da, Buena Esperanza herrian. San Luis probintzia aski pobrea da eta irakurleak karta geografikoan Buenos Airesetik Ande mendietara abiatu eta Txileko Santiagorako erdi bidean aurkituko du. Mediku zirujau ikasketak egin zituen Diaz doktoreak, eta Apiterapia berriz liburuetatik eta Kubako medikuengandik ikasi zuen. Medikuz gain erlezaina ere bada, eta Argentinako Erlezainen Elkarteko ordezkaria da San Luisen.

Bero hitz egin eta bero idazten duen gizona da Julio Cesar Diaz. Berotasun bera darabil gizartearen arazoak aztertzerakoan, eta horrek hainbat buruhauste, mehatxu eta kolpe zikin ekarri dizkio bizi den herrian. Euskal Herrian askok ezagutu dute Diaz doktorea Tolosako Luis Mari Intza erlezainaren bitartez eta ondoren arazoren bat edukitzeagatik kontsulta egin diotelako, posta bidez. Beti erantzuten du Juliok. Hori bai, ironia ondo ulertu behar zaio.

Ez naiz langile eredugarria, egia esan. Nire kontsultategian astelehenetik ostiralera 9:00etatik 12:00etara egiten da lan, eta han batez ere erretiratu eta pentsionisten kontsultak hartzen ditut. Honek ez du dirurik ematen, baina egin beharra daukat, 2.500 biztanleko herri honetan mediku partikular bakarra naiz eta.

Normalean ordu horietan -gaixo bat joan eta bestea etorri bitartean- ikasten, idazten, eta botika homeopatiko, apiterapiako eta landaretakoak prestatzen aritzen naiz. Arratsaldeak ematen ditut erlauntzetan, parkean eta mintegian. Lorategi botaniko bat daukat desertuan munduko leku askotako espezieekin eta mintegian oihan berriak landatzeko bertako landareak ekoizten ditut. Hobby hutsagatik. Urtean 10.000-15.000 zuhaitz landare produzitzea ez da erraza pertsona bakarrarentzako, baina plazerra da. Neguko arratsalde luzeetan zurean grabatuak eta tailak egiten ditut.

Ostiral eta larunbat arratsaldeetan homeopata eta apiterapeuta lana egiten dut, hainbat lekutan pasatzen ditut kontsultak eta asteburu guztietan bidaiatzen dut, mediku lanetan nahiz hitzaldiak edo ikastaroak emateko. Igandeetan etxean saiatzen naiz egoten. Etxetik auto lasterketak ikustea maite dut. Zorionak ematea badaukazue zuen bizilaguna den Alfonso Alonsori.

Gure amonaren ama Epumer Payné (Zeruetako Bi Azeriak) kazikearen arreba zen. Epumer izan zen zuri inbaditzailearen aurrean amore eman ez zuten hiru buruzagietako bat. Familiak ezkutatu egin zidan hori baina amonak kontatu zidan 24 urte nituenean. Gero arakatu nuen informazioa, leku eta datak, eta amandreak egia zioela jakin nuen. 91 urterekin hil zenean burua argi zuen eta bere maputxe aurpegiarekin ezin zuen gezurrik esan.

Maputxeak Andeen bi aldeetan bizi ziren, nahiz eta historiagileek txiletarrak direla dioten. Ezin jakin non egon ziren: beren denbora "zirkulu-formakoa" zen eta ez lineala gurea bezala; "atzo" esan eta izan daiteke atzo bezala duela 200 urte. Ez zuten idazten; ez zuten behar: idatzitik haratago doan ondarea utzi zuten, hala nola 28 eguneko 13 hilabetez osatutako egutegia, bere solstizio eta ekinozioekin, perfekzio harrigarria duena.

Gainerakoan baditut odol belgikar, arabiar eta italiarra. Zer iruditzen nahasketa? San Luisen ez dago ia batere interesik jatorrizkoaz, nahiz eta agintariek ere baduten odol aborigenaren arrastoa. Egia esan, salbuespen jatorren batzuk kenduta, honetaz ez dago interesik Argentinako inongo eskualdetan.

"Lurraren Nagusiak" esan nahi du maputxe hitzak. Maputxeen herri edo nazioa jadanik ez da existitzen. Nahastu gabeko bakar batzuk bizi dira "erreserba" direlakoetan, irabazlearen karitatetik biziz, lan egitea baino erosoagoa delakoan. Norberari min egiten dio bere jendea horrela bizitzen ikusteak, baina trobadoreak ez du errealitatea asmatzen, kontatu egiten du.
Mugimendu indigenistak gero eta sendoagoak dira eta ozenago entzuten zaie, baina geratzen den pixka horretatik zerbait salbatzea besterik ezin dute egin, eta ez da gutxi. Beharbada, gaur inportanteena partaide izatearen harrotasun hori izan daiteke. Ez ahaztu garaituak ez direla ondo ikusiak izaten sekula. Jatorrizko herriok garaitu egin gintuzten eta belaunaldiz belaunaldi herri horietako kide izatearen lotsa irakatsi ziguten. "Indio izatea" mozorrotu egin behar zen.

Asko dira gaur egun beren sustraiak ezagutzen ez dituztenak, eta beste asko jatorrizko arbasoak eduki ez arren lur hauetako biztanle autentikoen defendatzaile sutsuak direnak. Guk zera sinestu dugu: "Lurra ez da gizakiarena, baizik eta gizakia lurrarena"; eta horregatik Turner, Stallone, Bennetton eta hemen bertako zenbait traidorek gure lurrak bereganatu dituzte. Inperio erromatarra erori bazen, Berlingo harresia ere bai... nori axola zaio etnia bat edo hamar gehiago edo gutxiago egon? Hori norberari baino ez zaio axola, bere buruaren eta herri baten kide izatearen harrotasunagatik.

Beti izan dut erleekiko interesa eta hori mamitu nuen bizitzera landa herrietara etorri nintzenean. Erleekin hasi eta berehala, 1992an, propoliaren sabotaia gertatu zen hemen, Argentinan. Gero Kuban Ana González Gerra doktorea entzuteko aukera izan nuen, medikuntza osagarri eta humanistikoak ikasten ari nintzenean. Apiterapiara efizientziagatik pasatzea berez etorri zen.

Kontuz ibili behar dut galdera hau erantzutean, harroputz ezjakin baten itxura eman dezaket eta. Argentinan apiterapian dagoen guztia ez dut ezagutzen. Baina bai esango dizut zabalkundea eman diodala, mistizismozko distira kendu diodala. Horretarako egin ditut aipatu dituzun liburuak, argitalpen elektronikoak eta grafikoak, hitzaldiak: ezaguna izan dadin eta erlezainek ikas dezaten produktua ateratzeko unean ez hondatzen. Apikulturaren propagandista izan naiz.

Diru gutxi daukatenak egokitu zaizkit... beti izan dut zorte txarra. Argentinan "pobreekin" bakarrik egiten dugu lan, aberatsak munduko beste herrialdeetara doaz sendatzera (eta bide batez turismoa egitera), garesti ordaintzen dituzte efikaziarik gabeko tratamendu kaltegarriak, baina seguru daude erremedio merke bat ezin dela ona izan. Apiterapiako erremedioek Argentinan botika kimikoen laurdena edo herena balio dute. Botika merkeekin lan egiteak esan nahi du behartsuek eskuratu ditzaketela, ez behartsuentzako medikuntza dela. Nire aldetik, ez daude tratamendu ezberdinak aberatsentzako eta txiroentzako. Nik gizakiak artatzen ditut. Beren lantegia ezagutu nahi dut horri dagozkion gaitzengatik, ez irabazten duten kopuruagatik.

Nire herrian oso mediku gutxi daude eta sistema estatalean daude, etengabe ari dira aldatzen. Beren buruak ez dituzte bertakotzat eta niri bidaltzen dizkidate edo sendaezinak edo gogaikarri egiten zaizkienak. Ia ez dugu elkar ezagutzen mediku horiek eta nik. Beste leku batzuetan kolegek eta mediku taldeek arbuiatu egiten gaituzte, "petrikiloak" baino okerragotzat gauzkate (nahiz eta unibertsitatean haien burkide izan garen), beren ezjakintasunarekin egiten dute lan eta inoiz ez dute eztabaida seriorik onartzen.

Mediku horietako bakan batzuek (gero eta gehiagok) beren familietakoak bidaltzen dizkigute, eta onartzen hasi dira gizakiak era integralean artatu behar direla. Unibertsitatean ikasi duelako medikuari sinestarazten zaio errealitatea unibertsitatean ikusten dena bakarrik dela. "Unibertsitateak gauzok erakusten ez baditu, ez dira existitzen" sinesten dute. Horregatik ez dakite zer gertatzen den beste terapiekin eta gero gaixoen aurrean oso gaizki geratzen dira.

Ez dakit gauzak hor zehazki nola egongo diren, baina pentsatzen dut hemengoen antzera samar izango direla. Aspalditik daude botikak apiterapiako osagaiak dituztenak. Bat ezagutzen dut polenez egina, eta lau aldiz garestiago saltzen dute polenaren estraktu biologikoa dela esanez. Eztia botika askotan egoten da eta propolia ari da bere lekua hartzen, erregina-jelea liofilizatua ere bai (horrelako nahasketetan efikazia txikiagoa eduki arren). Baina pixka bat besterik ez dute erabili nahi, ez dadila gehiegi zabaldu jendearen artean; korrontearen kontra ez egon eta aldi berean "bezeroak" ez galdu. Ez ahaztu konpainia handiek apiterapian ezin dutela patenterik eduki eta ondorioz ezin dutela prezioa igo. Beste landare-estraktu askorekin gauza bera gertatzen da: botiketan sartuz doaz -ukatu arren- ezin direlako bazterrean gelditu.

Gripea harrapatzeko, izaki bizidunen -tartean gizakion- beste edozein gaitz bezala, pertsonak behar ditu: batetik berezko joera eta bestetik defentsak baxu edukitzea. Horretarako joerarik ez duena ez da gaixotuko ezta defentsak apal edukita ere. Joera daukana berriz, gaixotu egingo da, arinki bederen, baita defentsak indar betean eduki arren ere. Hein batean, kontua da genetikan suertea izatea, janarietan kontuz ibiltzea eta bizimodu sanoa edukitzea. Gripearen aurrean, erlauntzak eskaintzen dizkigu propolia eta pozoia. Propolia antibirala da, baina gainera defentsak indartu eta soina garbitzen ditu. Erlearen pozoiak defentsa sendotu eta bere ezaugarri fisiko-kimikoekin zuzenean eragiten die birusei, hauek ezin diote aurre egin. Pozoia izango litzateke azken arma, eta onena oraindanik propolia hartzen hastea da.

Gaitz horiei bi modutan egin diezaiekegu aurre. Bat da arazoari tratamendua ezartzea. Propolia bakterioen eta akaroen kontra efikaza da (zientifikoki frogatuta dago eta liburuan esplikatzen dut nola eragiten duen) eta ez ditu eztiak kutsatzen. Beste modua da arazo hori ez edukitzea: gaixotuko ez diren erleak lortu behar dituzu (eta erlezainak berak ez gaixoaraztea). Argentinan erraza da erle erresistenteak aurkitzea, beharbada zuen lurraldean -dena hain arautua dagoenez- ez da hain erraza izango, baina beti daude. Egia da sistema hau ez dela sinpatikoa: erlauntzak bere horretan utzi, akabatu edo hustu direnak erre, eta bi urteren buruan bakan batzuk geratuko zaizkigu. Bizirik atera badira, gaitzari kontra egin diotelako da. Hauek ugaldu behar ditugu.

Nik azpimarratu nahi dut zein gobernuk zaintzen dituzten beren herritarrak eta zeintzuk kondenatzen dituzten; ez zaizkit izenak askorik inporta. Argentinan gaur egun herritarren %50az goiti txirotasun marraren azpitik bizi da. Lege Federalari "esker", ikasleek porrot egiten dute unibertsitatean sartzerakoan. Hemengo polizia ez da sanoa, egunero aurpegiratzen zaio segurtasun falta. Ez da berme konstituzionalik -behin-behineko kartzelaldia urtetan luza daiteke-, ez gobernu zentralak eta ez federalek ez dute Konstituzioa betetzen, eta handitzen ari dira jadanik ordaindu ezinezkoa den kanpo zorra. Hutsaren trukean oparitu zituzten hemengo enpresa eta kapitalak. Atzerritarrek erosten dute gure lurra eta leku turistikoetara sartzea debekatzen dute. Transnazionalek hemen lortzen dute onartzea beste herrialdeetan oraindik probatan dauden transgenikoak. Horiek eta askoz gauza gehiago konta daitezke Argentinan eta San Luisen gertatzen denaz.

Egia esan, gauzak hobetuko diren esperantza handirik ez daukat. Errealista izan beharra daukat, ez dut lortzen nire burua engainatzea. Gauzak jakinarazteak eta batez ere ezagutarazteak zerbait hobe lezake, suntsipena mantsoago gerta dadin. Baina ezin dut geldiarazi deforestazioa, bertako espezieak desagertzea, gobernuek bultzatzen dute-eta politika hori. Egin dezakedana da -eta hala egiten dut- bertako landare eta zuhaitzak sortzea, gero horiek ahal den lekuan landatu ditzaten. Eremu zabaletan milaka hektarea birlandatzea ez dut lortuko agian, baina parke, plaza eta eskoletan nire bilobek ikusi ahal izango dituzte gizakiaren eskuak suntsitu zituen espezieak. Patua engainatzen dudala sinesteko modu ironikoa da.