Zubipeetako gorbelmenak
Gorbela zabal ageri da itsaslabar gaineko belazeetan. Itsasoaren erasoak betez bete harrapatzen dituen baserri ugaritan uzta kaxkarxeagoak dira. Kendu bakarrik ez du egiten, ordea, itsasoak. Baserritar ugariren diru sarrera osagarria izan da gorbela. Ekaitzek hondartza eta arrokatan uzten duten emaria bildu eta ihartu arte txukun-txukun eguzkitan zabaldu ondoren "belar" hau lantzera emandako lantegietara bidali. Urteak dira ijitoek ere langintza hau bere egin zutela, alga preziatuak zabaltzeko belazerik gabe errepide erraldoien zubipeak gorbelmen eder egiten.
Gauza preziatua gorbela! Gizakion elikaduran gero eta garrantzi handiagoa hartzen ari da. Sze Teu idazle japoniarrak "kanpotar agurgarrienari, baita erregeari berari ere, eskaintzeko moduko jaki eder dira algak" idatzi zuela badira 2.600 urte. Hemen ere garai batean purrustaka atzera botako genukeen jakia gero eta maizago baliatzen da. Gaur egun berrehunetik gora gorbel espezie jaten da. Jatekoaz gain kosmetikan, osasungintzan, laborategietan... Freskoan zazpi bilioi tona gorbel biltzen omen da urtero, hamarretik zortzi Asian.
Gorbelak lurrak ongarritzeko ere erabiltzen dira. Karbonatotan aberatsak izan eta lurrak egokitu eta ph-a igotzen badute ere, landareek kopuru txikietan baina hazteko derrigor behar dituzten elementu kimiko ugari dutelako erabiltzen dira batik bat. Beste ongarrietan aurkitzen zailak diren antimonioa, kobaltoa, barioa, silizioa, estrontzioa, aluminioa... gorbelak baditu. Gorbel-erauzkinak gaitz, izurrite eta izotzei aurre egiteko landareak indartzen ditu eta zitokinina eta auxina hormonak dituenez landareen hazkundea sustatzen du.
Haziendarentzako jatena ederra da gorbela eta usu erabili izan da. Garai batean itsasotik belazeetara garraiatzeko zituzten idi uztarriek gozo asko jango zuten.
Deshumanizazioa barru-barruraino sartu da Mendebaldeko botereetan, eta axolagabekeriaz begiratzen diote Gaza pairatzen ari den holokaustoari; Gazan, bonbek hiltzen ez bazaituzte, goseak hilko zaitu.
Gure itsasontzia bonbardatu duten honetan inpotentzia erabatekoa da, gu ondo... [+]
Ostegunetik ostiralerako gauean dronekin egin diote eraso Gazako blokeoa apurtu eta genozidioa salatu nahi duen nazioarteko ekimenaren itsasontziari, Maltatik hamahiru miliara, nazioarteko uretan. Aktibisten artean Mikel Zuluaga Mikelon euskal herritarra dago. “Hemen hau... [+]
“Gabezia guztiekin ere, sindikatuek gizateriaren alde inoiz egon den beste edozein giza erakundek baino gehiago egin dute. Duintasunari, zintzotasunari, hezkuntzari, ongizate kolektiboari eta giza garapenari beste edozein pertsona-elkartek baino gehiago lagundu... [+]
Harri-jasotzearen gorakada nabaritu da azken urteetan, batez ere emakumeen artean. Gazteek harri eskoletan ikasten dute kirolean esperientzia dutenengandik. Crossfit-a, sare sozialak eta telebista faktore garrantzitsuak izan dira kirolaren piztualdian, harri eskolekin batera... [+]
Maiatzaren 17an bertaratu eta barazkiak landatzeko hitzordua jarri diete herritarrei. Karia horretara egun osoko egitaraua osatu dute, Marieneako lurrak laborantzarako atxikiak izatearen alde.
Pedro Sánchezek hornitzaile pribatuei eta Red Eléctrica de Españari egotzi die itzalaldiaren inguruko informazio gutxi eskaintzea, baina azken honek jakinarazi du "gutxi gorabehera" aurkitu dutela Iberiar penintsula osoko argindarra joatearen arrazoia... [+]
Rudolf Botha hizkuntzalari hegoafrikarrak hipotesi bat bota berri du Homo erectus-i buruz: espezieak ahozko komunikazio moduren bat garatu zuen duela milioi bat urte baino gehiago. Homo sapiens-a da, dakigunez, hitz egiteko gai den espezie bakarra eta, beraz, hortik... [+]
Böblingen, Germaniako Erromatar Inperio Santua, 1525eko maiatzaren 12a. Georg Truchsess von Waldburgek Wurtembergeko nekazari matxinatuak mendean hartu zituen. Handik hiru egunera, maiatzaren 15ean Filipe Hessekoak eta Saxoniako dukeak bat egin zuten errebelde turingiarrak... [+]
Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.
---------------------------------------------------------
Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]
Irudimentsua eta umoretsua da, eta marraztea bere pasioa da. Oihan Iriarte Eletxigerrak (Bilbo, 2001) Autismoa eta biok (Txalaparta, 2025) liburu ilustratua sortu du autismoa ikusarazteko. Bere bizipenetatik abiatutako liburua da. Arte figuratiboaz baliatu da batez ere:... [+]