Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko apirilaren 25an
Peio Etxeberri-Aintziart: «Ezker abertzalea, batzutan, termino faltsua iruditzen zait»
Peio Etxeberri-Aintziart, Jean Etxeberri-Aintziart diputatu historikoaren biloba da. 1945ean Iparralderako lehen autonomia estatutua Parisen aurkeztu zuena. Bere aitatxi Enbata mugimendua sostengatu zuen lehen notablea eta lehen kontseilari nagusi abertzalea izan zen Paueko Parlamentuan. Aita, Jon Etxeberri-Aintziart, kultur eragilea du Peiok, Lauburu kultur elkartearen sortzaileetakoa. Peio, berriz, intsumisioaren eta kultur ekimenen bidetik politika eremura iritsi den militantea da. ABren Udako Unibertsitatearen helburuak laburbildu dizkigu solasaldiaren abiaburuan: «Jardunaldiak orain lau urte abiatu ziren, iraileko sartze politikoa eta gai nagusiak prestatzeko hausnarketa gunea da. Geroago, gogoetak azaro aldean burutzen dugun Biltzar Nagusian trenkatzen ditugu».
Peioren aburuz, Udako Unibertsitatearen egitaraua koherentea da berrabiatze politikoan aztertzen dituzten gaiekin. Prestakuntza politikorako jardunaldiak dira, bi hitzetan.
ABko jardunaldietan parte hartu dutenek ezker abertzalearen alderdi politiko batu eta bakarra ez dela aise sortuko ondorioztatu dute. Ezkerraren egoera aipatuz hasi dugu elkarrizketa.
Zer da euskal ezkerra? Inor ez da gauza hori definitzeko, antza.
Ezker abertzalea aipatzen delarik ezker abertzalearen zati batek bere burua soilik jotzen du ezker abertzaletzat. Kasurako, Batasunak bera soilik dela ezker abertzalea dio. Ni ez naiz ados, noski. Ezker abertzalea anitza da. Iparraldean bederen bateratua zen zatiketa izan zen aitzin, eta bateratua zen ABren egituraren baitan. AB izan aitzin barreiatua zen arras, orain baino barreiatuago gainera. Hegoaldean halaxe izan da azken 40 urteetan eta horregatik sortu zen Herri Batasuna. Gaurko egoera ez da berria ez katastrofikoa hala ere. Zatiketak eguneroko jarduera politikoan beldur gisako bat ematen digu, baina historiaren ikuspegitik ez da larria. Gainera, ez da baitezpadakoa bat izatea, elkarrekin aritzeko akordioak lortzea baizik, eta etorkizunean akordioak lortuko ditugula uste dut.
Zer deritzozu ezker abertzalea izendapenari beraz?
Ezker abertzalea, batzutan, termino faltsua iruditzen zait. Ezkerreko izateak abertzaletasunean erradikalena izatea dela dirudi. Ezkerreko izateak ez dakar abertzalea izatea alabaina. Posible da frantsesa izatea eta ezkerrekoa. Edo abertzalea izatea eta eskuindarra. Ezkerreko izatea eduki sozial bat izatea eta berau ekintzen bidez garatzea da: etxebizitza edo enpleguaren arloan, adibidez. Arlo horietan ezkerreko abertzaleek ahuleziak ditugu hala ere.
Ezker abertzaleko alderdiak gai sozialetan ez direla biziki "aberats" erran izan duzu zuk, adibidez.
Bistan da. Ezker abertzalearen definizio okerraren ondorioz gure praxia oztopo bat bihurtzen da errealitatean. Gure aldarrikapen nagusiak «Autodeterminazioa», «Euskararen ofizialtasuna», «Euskal presoak Euskal Herrira» dira. Alabaina, begira diezaiogun Iparraldeko egoera soziologikoari: gehiengoak bere burua frantsestzat dauka eta eguerdiko bazkarian ez ditu autodeterminazioaren edo euskal departamenduaren aferak aipatzen. Gehienek haurren ikasketak, etxebizitza edo osasun arazoak dituzte mintzagai. Beraz, gu abertzaleok, jende horri ohartarazi behar diogu gu frantsesak baino egokiagoak garela arazo horien konponbidea atzemateko. Hau da, gai horiei ahalik eta molde egokiagoan erantzun, gero eta entzunagoak eta jarraikiagoak izanen gara departamenduaren gaian, hala nola euskararen gaian ere bai. Horregatik, adibidez, ABn etxebizitzaren problematika molde berezian lantzen ari gara.
Bien bitartean, ezker abertzalearen alderdien artean aliantza taktikoak lantzeko aukerarik ikusten al duzu?
Posible da eta beharrezkoa ere bai. Adibidez, ez du zentzurik 2008ko herriko bozetara bereiziak joatea. Landu behar dugun ekimena eta aukera da. Hegoaldean, berriz, egoera konplikatuagoa da, harremanak ozpinduagoak baitaude. Nik ABren erantzukizuna Iparraldean ikusten dut, nazio ikuspegia duen Iparraldeko alderdia gara eta hemen dago gure erantzukizun politikoa. Funtsean, guk hemen baldintza politiko egokienak sortu behar ditugu Batasuna, Aralar edota Zutik-ekin elkarlanean aritzeko eta abertzale guztiekin oro har. Soluziobideak Iparraldetik landu daitezke beharbada. Alabaina, ABren helburua ez da bakarrik hori. Edozein gisaz, bidez bide, Euskal Herri mailan elkarlana indartzen bada, ongi etorri.
Nafarroa zeharkatuko duen autobide proiektua, Lapurdi kostaldeko A63 autobidearen zabaltzea, hala nola AHT edo TGV delakoa aztergai dituzue ABn. Zuk nola ikusten dituzu berauek?
Arazoa da Euskal Herria pasaia gune bezala ikusia dela mugaz gaindiko garraioari dagokionean. Iparraldea ez da sekula garapen ekonomikoa behar duen gune ikusia. Hiru garraio-bide horiek Iparraldea ukitzen dute erabat. ABn errepideei buruzko txostenak lantzen ari gara eta AHTri edo TGVri buruzko gure iritzia emanen dugu laster. WWFko (Naturaren aldeko Funtsezko Mundua) Jean Stephane Devisse adituaren laguntzaz ondorio hauek atera ditugu: jendeari zer nahi duen galdetu behar zaio. Barnealdetik zeharkatzea nahi duten autobidean demokrazia arazoa dago. Tokiko erreferendum bat eskatzen dugu. Horregatik, hasteko, proiektuari uko egiten diogu. Bigarrenik, teknikoki bidea ez da egokia ez beharrezkoa, Miguel Sanz eta Jean-Jacques Lasserren arteko nahikeria dago proiektuan. Duela zenbait urte Baiona eta Iruñea arteko bidea aurreikusi zen, baina abandonatu zen. Bat bukatu gabe bestea hasi nahi dute. Hitz batez, bide horrek orbain izugarria sorraraziko luke Nafarroa Beherean.
Proiektu guztiei erabateko ezetza eman al dakieke, ordea?
Ez. Koherente izan behar da, jakina. Funtsezko garapen bat bermatu behar da, errealitatearekin bat egin behar dugu. Eskualdearen garapen orekatua ekarriko luketen alternatibak behar ditugu, eta horregatik, printzipioz, ez da nahikoa A63 autobidearen zabaltzeari uko egitea besterik proposatu gabe. Guk tokiko jendearentzako baliagarria izanen den aldaketa hobesten dugu. Hau da, Baionatik Hendaiara bitartean barne trafikoa lagunduko lukeen bidearen zabaltzea beharrezkoa ikusten dugu. Adibidez, Landesetako Bénesse-Maremne-n 18.000 ibilgailu pasatzen dira egunero, eta Baiona eta Donibane Lohizuneren artean 30.000. Beraz, tokiko garraioa handia da, baina ez da kontuan hartzen. Lehenbizi, behar horri erantzun behar zaio.
Bestalde, euskal departamenduaren eskaera ahaztu dela dirudi. Eztabaida politikoaren gai nagusia izateari utzi al dio?
Ez, erabaki estrategiko bat dago horretan. Estrategikoa Frantziako Estatuaren erakundetzea aldatzea izugarri luzea eta astuna delako. Espainiako Estatuan ez bezala, errepublika egitura zahar baten barnean gaude. Epe laburrera autonomia lortzen ahal dugula pentsaezina da. Haatik, Errepublikaren instituzioaren baitan departamendua gauzatu liteke. Artean, eskaera ez da ahaztu, baina eskakizun moldea aldatu da. 1999n dinamika azkarra garatu zen eskaeraren alde. Hiru manifestazio egin ziren hiru urtetan. Lehena ABk bultzatu zuen. Bigarrena 1999ko urriaren 9koa izan zen, 100 kide kualifikatuek deitua. Azkenekoa, 2003an, Batera plataformak antolatu zuen. Hiru urteko dinamikak ezin zuen aitzina segitu emaitzarik erdietsi gabe eta lan sektorialetara pasatzea erabaki genuen orduan. Laborantza Ganberaren ekimenak aitzina hartu zuen, adibidez.
Batera plataformak ba al du gerorik?
Bai. Bateraren inguruan sortu ziren eskakizunak indarrean daude eta berau sostengatu zuten sektoreak lanean ari da. Ekimenaren motorra da agian ahuldu dena, mugimendu abertzalea, alegia. Abertzaleen artean AB da Batera gehien bultzatzen duena, EAJ eta EA ere bai, baina ez Batasuna. Batasunak departamenduaren aldarrikapena erreformista dela dio eta ez du Bateraren bidea benetan landu nahi izan. ABren erronka Batera plataforma berbultzatzea da. Ekimena aztertzen ari gara. Uneon, 46.000 sinadura biltzeko ekimena antolatzen ari gara Bateraren lau aldarrikapenen inguruan erreferenduma egiteko.
Artean Laborantza Ganbera eratu da, baina suprefetak eraso du zeharo.
Arrunta baino ez dena ezin dezaket erran. Suprefetak herritarrek hartutako ekimena erasotzea lotsagarria da, harrigarria kausitzen dut. Oraingo erronka Laborantza Ganbera iraunkorra izatea da, garaipen bat da baina ez definitiboa. Boterearen eta herritarren arteko lehia sortu da. Guk bien bitartean jendea mobilizatzeko moldea azkartu nahi dugu. Hemengo jendartea ez bada gauza eskaera horien inguruan mobilizatzeko, militante gutxi batzuek beste borroka bideak hartuko dituzte. Bide militarra, adibidez. Nahikeria hori sentitu da batzutan. Alain Ducasse sukaldariaren ostatuaren aurka ezarritako lehergailuak adibidea dira. Beraz, gizarteak ez badu nahiko egiten, horrelako borroka moldeak izanen dira. Tamalgarriak dira, baina zilegiak neurri batean.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Ahoztar Zelaieta
#2
Jenofa Berhokoirigoin
#3
Miel Anjel Elustondo
#4
Karmelo Landa
#5
Juan Aldaz Arregi
Azkenak
2024-04-28
Jenofa Berhokoirigoin
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua
Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]
2024-04-28
Olaia L. Garaialde
Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"
Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]
2024-04-28
Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile
Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]
2024-04-28
Miel Anjel Elustondo
Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"
25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]
2024-04-28
Urko Apaolaza Avila
Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Eguneraketa berriak daude