Peio Etxeberri-Aintziart: «Ezker abertzalea, batzutan, termino faltsua iruditzen zait»


2005eko irailaren 11n
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Peio Etxeberri-Aintziart, Jean Etxeberri-Aintziart diputatu historikoaren biloba da. 1945ean Iparralderako lehen autonomia estatutua Parisen aurkeztu zuena. Bere aitatxi Enbata mugimendua sostengatu zuen lehen notablea eta lehen kontseilari nagusi abertzalea izan zen Paueko Parlamentuan. Aita, Jon Etxeberri-Aintziart, kultur eragilea du Peiok, Lauburu kultur elkartearen sortzaileetakoa. Peio, berriz, intsumisioaren eta kultur ekimenen bidetik politika eremura iritsi den militantea da. ABren Udako Unibertsitatearen helburuak laburbildu dizkigu solasaldiaren abiaburuan: «Jardunaldiak orain lau urte abiatu ziren, iraileko sartze politikoa eta gai nagusiak prestatzeko hausnarketa gunea da. Geroago, gogoetak azaro aldean burutzen dugun Biltzar Nagusian trenkatzen ditugu».

Peioren aburuz, Udako Unibertsitatearen egitaraua koherentea da berrabiatze politikoan aztertzen dituzten gaiekin. Prestakuntza politikorako jardunaldiak dira, bi hitzetan.

ABko jardunaldietan parte hartu dutenek ezker abertzalearen alderdi politiko batu eta bakarra ez dela aise sortuko ondorioztatu dute. Ezkerraren egoera aipatuz hasi dugu elkarrizketa.

Zer da euskal ezkerra? Inor ez da gauza hori definitzeko, antza.
Ezker abertzalea aipatzen delarik ezker abertzalearen zati batek bere burua soilik jotzen du ezker abertzaletzat. Kasurako, Batasunak bera soilik dela ezker abertzalea dio. Ni ez naiz ados, noski. Ezker abertzalea anitza da. Iparraldean bederen bateratua zen zatiketa izan zen aitzin, eta bateratua zen ABren egituraren baitan. AB izan aitzin barreiatua zen arras, orain baino barreiatuago gainera. Hegoaldean halaxe izan da azken 40 urteetan eta horregatik sortu zen Herri Batasuna. Gaurko egoera ez da berria ez katastrofikoa hala ere. Zatiketak eguneroko jarduera politikoan beldur gisako bat ematen digu, baina historiaren ikuspegitik ez da larria. Gainera, ez da baitezpadakoa bat izatea, elkarrekin aritzeko akordioak lortzea baizik, eta etorkizunean akordioak lortuko ditugula uste dut.

Zer deritzozu ezker abertzalea izendapenari beraz?
Ezker abertzalea, batzutan, termino faltsua iruditzen zait. Ezkerreko izateak abertzaletasunean erradikalena izatea dela dirudi. Ezkerreko izateak ez dakar abertzalea izatea alabaina. Posible da frantsesa izatea eta ezkerrekoa. Edo abertzalea izatea eta eskuindarra. Ezkerreko izatea eduki sozial bat izatea eta berau ekintzen bidez garatzea da: etxebizitza edo enpleguaren arloan, adibidez. Arlo horietan ezkerreko abertzaleek ahuleziak ditugu hala ere.


Ezker abertzaleko alderdiak gai sozialetan ez direla biziki "aberats" erran izan duzu zuk, adibidez.
Bistan da. Ezker abertzalearen definizio okerraren ondorioz gure praxia oztopo bat bihurtzen da errealitatean. Gure aldarrikapen nagusiak «Autodeterminazioa», «Euskararen ofizialtasuna», «Euskal presoak Euskal Herrira» dira. Alabaina, begira diezaiogun Iparraldeko egoera soziologikoari: gehiengoak bere burua frantsestzat dauka eta eguerdiko bazkarian ez ditu autodeterminazioaren edo euskal departamenduaren aferak aipatzen. Gehienek haurren ikasketak, etxebizitza edo osasun arazoak dituzte mintzagai. Beraz, gu abertzaleok, jende horri ohartarazi behar diogu gu frantsesak baino egokiagoak garela arazo horien konponbidea atzemateko. Hau da, gai horiei ahalik eta molde egokiagoan erantzun, gero eta entzunagoak eta jarraikiagoak izanen gara departamenduaren gaian, hala nola euskararen gaian ere bai. Horregatik, adibidez, ABn etxebizitzaren problematika molde berezian lantzen ari gara.

Bien bitartean, ezker abertzalearen alderdien artean aliantza taktikoak lantzeko aukerarik ikusten al duzu?
Posible da eta beharrezkoa ere bai. Adibidez, ez du zentzurik 2008ko herriko bozetara bereiziak joatea. Landu behar dugun ekimena eta aukera da. Hegoaldean, berriz, egoera konplikatuagoa da, harremanak ozpinduagoak baitaude. Nik ABren erantzukizuna Iparraldean ikusten dut, nazio ikuspegia duen Iparraldeko alderdia gara eta hemen dago gure erantzukizun politikoa. Funtsean, guk hemen baldintza politiko egokienak sortu behar ditugu Batasuna, Aralar edota Zutik-ekin elkarlanean aritzeko eta abertzale guztiekin oro har. Soluziobideak Iparraldetik landu daitezke beharbada. Alabaina, ABren helburua ez da bakarrik hori. Edozein gisaz, bidez bide, Euskal Herri mailan elkarlana indartzen bada, ongi etorri.

Nafarroa zeharkatuko duen autobide proiektua, Lapurdi kostaldeko A63 autobidearen zabaltzea, hala nola AHT edo TGV delakoa aztergai dituzue ABn. Zuk nola ikusten dituzu berauek?
Arazoa da Euskal Herria pasaia gune bezala ikusia dela mugaz gaindiko garraioari dagokionean. Iparraldea ez da sekula garapen ekonomikoa behar duen gune ikusia. Hiru garraio-bide horiek Iparraldea ukitzen dute erabat. ABn errepideei buruzko txostenak lantzen ari gara eta AHTri edo TGVri buruzko gure iritzia emanen dugu laster. WWFko (Naturaren aldeko Funtsezko Mundua) Jean Stephane Devisse adituaren laguntzaz ondorio hauek atera ditugu: jendeari zer nahi duen galdetu behar zaio. Barnealdetik zeharkatzea nahi duten autobidean demokrazia arazoa dago. Tokiko erreferendum bat eskatzen dugu. Horregatik, hasteko, proiektuari uko egiten diogu. Bigarrenik, teknikoki bidea ez da egokia ez beharrezkoa, Miguel Sanz eta Jean-Jacques Lasserren arteko nahikeria dago proiektuan. Duela zenbait urte Baiona eta Iruñea arteko bidea aurreikusi zen, baina abandonatu zen. Bat bukatu gabe bestea hasi nahi dute. Hitz batez, bide horrek orbain izugarria sorraraziko luke Nafarroa Beherean.

Proiektu guztiei erabateko ezetza eman al dakieke, ordea?
Ez. Koherente izan behar da, jakina. Funtsezko garapen bat bermatu behar da, errealitatearekin bat egin behar dugu. Eskualdearen garapen orekatua ekarriko luketen alternatibak behar ditugu, eta horregatik, printzipioz, ez da nahikoa A63 autobidearen zabaltzeari uko egitea besterik proposatu gabe. Guk tokiko jendearentzako baliagarria izanen den aldaketa hobesten dugu. Hau da, Baionatik Hendaiara bitartean barne trafikoa lagunduko lukeen bidearen zabaltzea beharrezkoa ikusten dugu. Adibidez, Landesetako Bénesse-Maremne-n 18.000 ibilgailu pasatzen dira egunero, eta Baiona eta Donibane Lohizuneren artean 30.000. Beraz, tokiko garraioa handia da, baina ez da kontuan hartzen. Lehenbizi, behar horri erantzun behar zaio.

Bestalde, euskal departamenduaren eskaera ahaztu dela dirudi. Eztabaida politikoaren gai nagusia izateari utzi al dio?
Ez, erabaki estrategiko bat dago horretan. Estrategikoa Frantziako Estatuaren erakundetzea aldatzea izugarri luzea eta astuna delako. Espainiako Estatuan ez bezala, errepublika egitura zahar baten barnean gaude. Epe laburrera autonomia lortzen ahal dugula pentsaezina da. Haatik, Errepublikaren instituzioaren baitan departamendua gauzatu liteke. Artean, eskaera ez da ahaztu, baina eskakizun moldea aldatu da. 1999n dinamika azkarra garatu zen eskaeraren alde. Hiru manifestazio egin ziren hiru urtetan. Lehena ABk bultzatu zuen. Bigarrena 1999ko urriaren 9koa izan zen, 100 kide kualifikatuek deitua. Azkenekoa, 2003an, Batera plataformak antolatu zuen. Hiru urteko dinamikak ezin zuen aitzina segitu emaitzarik erdietsi gabe eta lan sektorialetara pasatzea erabaki genuen orduan. Laborantza Ganberaren ekimenak aitzina hartu zuen, adibidez.

Batera plataformak ba al du gerorik?
Bai. Bateraren inguruan sortu ziren eskakizunak indarrean daude eta berau sostengatu zuten sektoreak lanean ari da. Ekimenaren motorra da agian ahuldu dena, mugimendu abertzalea, alegia. Abertzaleen artean AB da Batera gehien bultzatzen duena, EAJ eta EA ere bai, baina ez Batasuna. Batasunak departamenduaren aldarrikapena erreformista dela dio eta ez du Bateraren bidea benetan landu nahi izan. ABren erronka Batera plataforma berbultzatzea da. Ekimena aztertzen ari gara. Uneon, 46.000 sinadura biltzeko ekimena antolatzen ari gara Bateraren lau aldarrikapenen inguruan erreferenduma egiteko.
Artean Laborantza Ganbera eratu da, baina suprefetak eraso du zeharo.

Arrunta baino ez dena ezin dezaket erran. Suprefetak herritarrek hartutako ekimena erasotzea lotsagarria da, harrigarria kausitzen dut. Oraingo erronka Laborantza Ganbera iraunkorra izatea da, garaipen bat da baina ez definitiboa. Boterearen eta herritarren arteko lehia sortu da. Guk bien bitartean jendea mobilizatzeko moldea azkartu nahi dugu. Hemengo jendartea ez bada gauza eskaera horien inguruan mobilizatzeko, militante gutxi batzuek beste borroka bideak hartuko dituzte. Bide militarra, adibidez. Nahikeria hori sentitu da batzutan. Alain Ducasse sukaldariaren ostatuaren aurka ezarritako lehergailuak adibidea dira. Beraz, gizarteak ez badu nahiko egiten, horrelako borroka moldeak izanen dira. Tamalgarriak dira, baina zilegiak neurri batean.


Azkenak
2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


2025-09-08 | Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da

Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.


2025-09-08 | Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira

Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]


2025-09-08 | Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan

24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.


Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”

Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.


Euskarazko ekoizpen ugari, Zinemaldian

Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.

Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]


Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian

Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]


ANALISIA
CAFek Israelekin kontratua eteteko asmorik ote du?

Etengo du. Hori da kaskora supituan etorri zitzaidan pentsamendua, gosaria ahoan eta Euskadi Irratia sintonian, Imanol Pradales lehendakaria entzun nuenean CAF “gogoeta etikoa” egitera gonbidatuz, Palestinako lur okupatuetan trena eraikitzeko duen kontratua eten edo... [+]


Eguneraketa berriak daude