Posible al da zerbait beste modu batera egitea? Beste erabilpen bat izan al dezake? Ikus al daitezke eguneroko bizitzako gauzak beste ikuspegi batetik? Galdera hauek gatazka iturri dira, gatazkak sormena bultzatzen du eta sormenaren bidez Divergentes galdera hauei erantzuna ematen ahalegindu da. Zuloaga Museoa, Windsor Kulturgintza eta Xabide Komunikazio Taldea dira sustatzaileak eta horrela definitzen dute egitasmoa: «Artearen, enpresen berrikuntza jardueren eta gizartearen arteko elkarrizketarako proiektua da, sormenaren eta pentsamendu dibergentearen bidez mamitua". Elkarrizketarako prest 190 artista agertu ziren eta dosier horietatik 10 aukeratu zituzten.

«Elkarrizketa hori, ordea -jarraitzen du azalpenak- gehiago da prozesua emaitza baino, etengabeko kontrastea adostasuna baino, aniztasuna homogeneotasuna baino... Izan ere, artearen eta berrikuntzaren arteko harremana, funtsean, hauxe da: bidea, gizartearen ideientzat, ametsentzat eta jakintzarentzat gune berri bat bilatzen dugunok ibil gaitezen». Guk bidea autotik jaitsi baino lehen hasi dugu, Zuloaga Museoaren parean tomate landaketa bitxia ikusi dugunean.


Tecnalia/Inasmet zentroek metalaren eta material konposatu eta biologikoen arloan duten esperientzia baliatu du Boris Nordmann frantziarrak Nube lanerako. Negutegietan erabiltzen diren hodietan tomateak landatu ditu eta horiekin, lorategi urbanoaosatu, landare sarea, labirintoa. Artistak ez du bisitariak «zer esan nahi du?» galdetzerik nahi, bakoitzarentzat zer esan nahi duen interesatzen zaio. Eta gizartearekiko harremana ez du horretara mugatu nahi; dagoeneko tomate ale batzuk gorritzen hasiak dira eta uzta jaso eta tomateak saltzeko asmoa du.

Soro berezia zeharkatuta Santa Luzia baserrira iritsi gara. Barruko iluntasunean Potencial (n 2). Santa Luziaren Ispiluarekin egin dugu topo. Flavien Théry-k VICOMTech errealitate birtualari buruzko ikerketa zentroarekin batera egin du lan. Proiektoreak irudi zuria bidaltzen du pantailara. Lurrean dagoen ispilu beltzak karratu zuria islatzen du. Baina isla ez da zuria, etengabe mugitzen diren kolore guztietako karratuek osatzen dute, modu harrigarrian. Polarizazioaren inguruko ikerketei esker lortu dute zuriak bere baitan dituen koloreak bereiztea. Filtroen garrantzia azpimarratzen du obra honek, hots, interpretazioaren garrantzia. Unibertso bera, errealitate bera ezberdin ikus daiteke, nondik begiratzen den, bizitzan bezala.

Goiko solairuan Hasan Elahi Bangla Desh-ko artistaren instalazioa ikus daiteke. Tecnaliarekin batera eta Insalusen laguntzaz egin du A merced de las olas. Lehenik bi botila kaxa itsasoan utzi zituen, Itzurungo hondartza parean. Ikerketa ozeanografiko batean oinarrituta, botilak noiz eta non agertuko ziren finkatu zuen. Egun botila horietako bakoitza akuario batean sartuta dago, Santa Luziako instalazioan. Akuario bakoitzari gatz maila ezberdina jarri dio gainera, munduko itsaso guztiak ordezkatuz. Elahi AEBetan bizi da orain, eta FBIk bere gainean eraman nahi duen kontrolak nazkatuta, bere mugimendu guztiak web orri batean eskaintzen ditu (www.elahi.org), horrela bake apur bat izango duelakoan. FBIkoa izan gabe ere, artista hau hobeto ezagutu nahi duenak, bertara jo dezake.


Zuloaga Museoaren lorategietan haritz espezie berria topatu dugu. Bruce Shapirok Robotiker (Tecnalia) eta Cementos Rezolarekin batera egin duen Quercus da. Haritza zuhaitz sinbolikoa da guretzat, baina baita AEBetako Minnesotan ere, eta bertakoa da Shapiro. Eskultura algoritmikoa da, hots, forma artistaren programa informatikoak bideratu eta etengabe, modu infinitoan, errepikatzen du.

Handik gertu dago Ewen Chardronnet eta Ikusiren Info-structure. Karpa baten barruan, pantaila handian gure inguruan dabiltzan sateliteen egoera ikus dezakegu eta pantaila txikiagoetan satelite horien bidez jasotzen diren telebista seinale etengabe eta itogarriak. Masa informaziorako sistemak zalantzan jartzen ditu horrela Astronauta Anonimoen Elkarteko kide frantziar honek.


Kirol portuan Foroarekin egin dugu topo. Sevillako Juan Carlos Robles CAFen aritu da lanean, eta horregatik tren bagoietako materiala erabili du. Emaitza bagoi bat da nolabait, eta egunero garraio publikoetan gertatzen den bizikidetza egoera erakusten du. Hori bai, bagoi hau zirkularra da eta, modu honetan, bertan eseritzen direnen arteko komunikazioa errazten da. Besteekin komunikatzeko gogo handirik ez duenak ere, egunkariak ditu eskura. Zirkulazio kontzeptuaren garrantzia azpimarratu nahi izan du Roblesek bere lanarekin.

Portua itsasontzian zeharkatu dugu eta bertatik ikusi dugu Miren Arenzana bilbotarrak ULMArekin batera egindako lana: Sorgin-Zubi. Zumaiako oinezkoen zubia hartu eta pigmentu bereziaz estali du. Gauez zubiak dizdira egiten du horrela, zubiaren egitura arinduz, paisaiari argi ukitu bat emanez.

Zumaiako erdigunera iritsita, Amaia Plazan, Zer da Zumaia zuretzat? instalazioa dago. Saioa Olmo bilbotarrak egin du Irizarren eta Zumaiako herritarren laguntzaz. Irizar enpresaren antolaketa eredua onarri hartuta, Zumaiaren antolaketa aztertu du. Herriko talde eta biztanleekin hitz egin ondoren, Zumaiako gizarte mapak osatu eta ikusgai jarri ditu. Hainbat herritarren ekarpenak ere bertan daude eta aipatzekoak dira Ikastolako haurrek eginiko harreman mapa pertsonalak.
Bidea Inpernupen amaitu dugu. Toki ederra da, itsaso zabala ikusten da bertatik eta Zumaiako bikoteentzat toki kuttunenetakoa omen da. IK4 enpresan aritu da Luis Bisbe malagarra, eta kokagune berezia nahi zuen Blind date lanerako. Farola bat makurtu dute eta bisitaria hurbiltzen denero, ur zorrotada batek argiarekin bat egiten du. Argia eta ura batzea arriskutsua dela badakigu eta Bisbek ikuslearen erreakzioa bilatu du lan honetan.

Proiektu guztiak bilatzen du erreakzio hori. Izan ere, teknologia eta sormena uztartzeak zentzurik ez luke hirugarren elementu bat erantsi gabe: gizartea. Gure bisitaldian zentzu guztietako iritziak jaso ditugu; Saioa Olmok ipinitako informazioaren zati batek polemika sortu zuen eta egileak hura kentzea erabaki zuen; Foroa herritarrentzat bilgune bilakatu da. Beraz, Divergentesek bilatzen zuen gizartearen erantzuna jaso du. Erantzun dibergentea.