Makina bat kontu


Iter: Izarren energia

Energia aspaldidanik da kezka gure gizartean, ditugun iturriak mugatuak direlako eta baita ere, iturri horietako askok ingurumena kutsatzen dutelako. Hori dela eta, energi iturri garbi eta amaigabeen bila ari dira aspaldi ikerlariak.
Partikula azpiatomikoen fisioak, hots, partikulen banaketak, energia nuklearra deritzona ekarri digu, eta jakinekoak dira energi mota honek dituen gorabeherak. Aldiz, partikula azpiatomikoen elkarketak, hots fusioak, sortu du itxaropen nagusia energi iturrien alorrean. Izarretan topatu zen lehen aldiz sistema hau, bertan partikula arinak elkartu eta partikula astunagoak sortzean energia askatzen zela ikusi zenean. Ez du hondakin kaltegarririk sortzen eta iturri amaiezinak ditu, baina sistemaren ezagutza oso atzeratua dago oraindik. Horregatik, orain bi aste Europako Batasuna, AEB, Txina, Japonia, Errusia eta Hego Koreak ikerketarako zentro bat eraikitzea erabaki dute eta hiru urteko negoziazioen ondoren Frantzian kokatuko dute aipatu zentroa. Bi kokaleku aritu dira lehian, Cadarache Frantzian eta Rokkasho-mura Japonian eta Frantzian instalatuko bada ere, Japoniak abantaila handiak lortu ditu. Hona hemen zenbaki batzuk: proiektuan hamar mila milioi euro inbertitu behar dira datozen 30 urteetan eta horietatik ia erdia eraikitze lanetarako izango da; Frantziak %10 finantzatu beharko du eta Europako Batasunak %40; Japoniak %10 finantzatuko badu ere, pertsonalaren eta kontratu industrialen %20 eramango ditu eta gainera EBk Japonian egin beharreko filiala finantzatu beharko du.
Proiektu erraldoi honi aldeko eta aurkako asko atera zaizkio denbora laburrean. Gehienak bat datoz energi mota interesgarri baten aurrean egotearekin, baina erabili beharreko bitartekoak hain handiak direnez, gizakiak beste premia handiagoak badituela diotenak asko dira.


Frantzian kanikula oroituz

Aurtengo ekainaren bigarren hamabostaldian alarma piztu da Frantzian eta hainbati 2003ko udako kanikula burura etorri zaio.
Ekainaren 28a izan zen 1950az geroztik neurtu den ekaineko egunik beroena, batez beste 25,8° neurtu baitziren. Kanikularen garaian egunik beroena abuztuaren 5a izan zen, batez beste 29,1° neurtu baitziren.
Aurtengo ekainaren batezbesteko tenperatura 2,6° handiagoa izan da tenperatura normalarekin alderatuz, baina ikerlariak gehien kezkatu dituena bero-boladaren iraupena izan da, azken berrogeita hamar urteotan bitan, 1976an eta 2003an, baino ez baitira hain bolada luzeak izan. Eta aurtengo uda zer?
Meteo Franceko ikerlari den M. Schneider-en arabera bi indikatzaile baino ez daude. Batetik 1994, 2000, 2002 eta 2003 izan direla azken 50 urteko beroenak, berotegi-efektuaren aztarnak baieztatzen dituztenak alegia, eta bestetik egun dauden epe luzeko eredu probabilistikoek emaitza kontrajarriak eskaintzen dituztela aurtengo udako aurreikuspena egitean. Beraz, zehatz-mehatz ezin da ezer ziurtatu, baina badaezpada ere, presta gaitezen.


ASTEKARIA
2005eko uztailaren 17a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Jaioberrien orpo-proban gaitz gehiago aztertzera behartuko du Osakidetza Espainiako Gobernuak

Jaurlaritzari koloreak atera dizkio Espainiako Gobernuak: Osakidetzak iragarri berri duenean jaioberriei egiten zaien orpo-proban hamalau gaitz antzeman ahalko direla aurrerantzean, gutxienez 22 gaitz behatu beharko ditu, Madrilen aginduz. Nafarroak dagoeneko 30 gaixotasunen... [+]


2024-04-24 | Juan Aldaz Arregi
Athletic zuri ta gorria, zu zara nagusia, baina zertan?

Gizonezko futbol profesionalaren gaitasun (im)mobilizatzaileari buruzko hausnarketa soziologikoa (artikulu hau EHUren Campusa aldizkariak argitaratu du)


Neskak eta ikasketa zientifikoak: 6 urteetatik unibertsitatera bitarteko harreman gatazkatsua

Neskek gaitasun matematiko eta zientifikoekiko txikitatik duten pertzepzio, autopertzepzio eta bizipenen eraginez, zientzia arloko ikasketei muzin egin eta bestelako karrerak aukeratzen dituzte. Hala dio ikerketa berri batek.


Gazara bihar abiatuko dela iragarri du Askatasunaren Ontzidiak, Israel, Alemania, Erresuma Batua eta AEBen “presioen” gainetik

“Azken egunetan” hainbat herrialderen ordezkariak Turkian izan direla salatu du nazioarteko ekimenak, Erdoganen gobernua presionatzeko ontzidia ez dadin itsasoratu. Askatasunaren Ontzidiak adierazi du ez duela “onartuko” debekurik, eta apirilaren 24an,... [+]


Eguneraketa berriak daude