Agenda 22


2005eko uztailaren 10ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas


Mende laurdena

Hogeitabost urte bete ditu Gipuzkoako Eskolarteko bertsolari txapelketak. Kursaalean burutu genuen aurtengoa, eraikinak eraikiari itzalik egingo zion beldur handirik gabe. Pentsatzen jarrita, nahigabeko metafora da Kursaalarena. Jokoak dena jokotik du, eta bertsoak asko jolasetik, baina hizkuntzak oso dira gutiziatsuak eta hoskidetasunez ere elkarren ahaide dira ruleta, buelta, txapelketa... Kontuak kontu, "eskolako bertsolariei" mesfidantza baino ez zietenak toki ederrean geratu dira. Eta leku bat merezi dute gure olinpotxoan, ohorezko lekua, duela mende laurden kultur-ondare itolarrian zegoen hura, nolabait ondorengo belaunaldien esku jar zitekeela sinetsi zutenek. Joanito, Mikel, Patxi, Ikastolen Elkartea... asko dira izenak. Bestelako bat nabarmendu nahi nuke: Imanol Murua, "Gipuzkoako Alkate" izana, Joan Mari Torrealdairen hitzetan. Ez baita ohikoa politikarien artean, distira urriko ekimenei setati laguntzea. Imanol orain, eseri ezinik dabil, bizkarreko minak direla medio. Ez da gaitzik txarrena politikari-ohi batentzat. Gehienak jarlekuetatik altxa ezinik ibiltzen dira.


Beti-beti

Badira ekimen batzuk, nik ez dakit zergatik, data jakinei lotuak. Egun horietan eta ez beste batzuetan burutzeko arrazoirik potoloena "beti hala egin izan delako"ren modukoren bat dute funtsean. Futboleko "Mundial"ekin gertatzen da: ekainean burutzen dira, jokalarien opor-garai bete betean, urtean zehar onena eman duten jokalariak oinak arrastaka dituztela eta urtea min hartuta edo potro-jorran pasa dutenen onurarako. Bertsolari Txapelketa Nagusia ere data jakinen maitale sutsua da. Beti Gabon jaien jiran jokatu izan da, 1986koa salbu. Zergatik? Beti hala jokatu izan delako segur aski. Horregatik dago gure bertso-historia txikia Santo Tomasetako txerriz, loteriaz, Olentzeroz, angulen salneurriz edo kaleetako argi kontsumitzaileez josia. Herrialdekako Eskolarteko txapelketen azkena ekainaren lehen astean eta Euskal Herrikoa bukaera aldera jokatzeak ere ematen du zer pentsaturik. Azterketa azterketak, bestelako azterketa mota hau... lana pilatuko zaie gure ume eta gazteei. Aste Santu inguru horrek, berez hain aspergarria -"hila" zehazkiago- izanik, tentazio bihurtu behar luke balizko data aldaketa baterako.


Ispiluko ganduaz

"Betikoaz" ari naizelarik, ametsa eta ispilua datozkit burura. Edo ispilua eta ametsa. Zeuek aukeratu zer-non. Bata zein bestea, literatur lanetan hasten ari direnen euskarri ezinbesteko izan ohi dira. Narrazio baten hari etena iratzargailuaren hotsak lotuko du, dena ametsa baino ez zela argi utziz eta ipuinaren eraikuntza-zuloak porlanduz. Ispiluak ere ematen du ametsak adina aukera. Bi begi haiek, aurpegi azal-ximurtua, protagonistarenak ziren, eta narratzailea ispilua bera zen, Lazkao-txikik ongi zekienez. Uste dut ordea literaturan erraztu hainbat zailtzen duela ispiluak bat-bateko bertsogintza. Oiartzunen Joxerra Garziaren esanetara ari ginela genuen nozitu. Nahastu egiten gaitu ispiluak; ari da bertsolaria, eta ez daki argi eta garbi zein ari den eta non dauden kokatuak kamararen begia eta non mintzoa. Eta gainera argi adierazi behar dio entzuleari jokoaren nondik norakoa, berak ere oso argi ez daukalarik. Gehitxo bat-baterako.


Batera

Ezusteak demaio bertsogintzari xarma. Iazko saiorik beteenetakoa egingo genuen Areson. Abuztuko arratsalde batez, jendea gozatzeaz gain geu ere gozatzera iritsi ginen. Izan berriak gara berriz ere, orduko ilusio eta gaitasun berberaz. Ingurua zegoen ordea, arras aldatua. Dolu-egunak ziren Aresoko gazteentzat. Inguru abailduak ezinbestean ukitzen du bertsolaria. Bertsotan ongi egiten da jendea kantuan hasteko prest legokeen garaian. Eta ezin denean… ezin da.


Latinez?

Alabak kontatu digu ingelesez gazteleraz baino hobeto moldatzen dela. Berria da guretzat ikuspegia, eta neurri batean, itxaropentsua. Aldaketak datoz. Ikusi dut Unai, festa-giroan, lagunartean, euskaraz eta ingelesez inprobisatzen. Ondo ari zela zirudien. Jendeari barre eginarazi zion. Errimatu ere egiten zuen gutxi-gehiago. Ona dena ona da. Txirritak ia denean asmatu zuen, baina ikasi beharrekoa ez dugu izango latina, hain juxtu.


Oraingo tren eta tranbia

Igande eguartea zen. Kafea hartu eta purua piztera sartu nintzen etxetik gertueneko tabernara. Han egoten da aitona bat, makuluduna, oinak baino ez dituena baldarrak. Diosala egiten diogu elkarri taberna sarreran beti. Igande hartan ordea, lagun batekin zegoen, eta galdera egin zidan: "Zer, gaur jai?". Ezetz, Nafarroa aldera abiatu behar nuela erantzun nion, bertso-bazkaria nuela. Hurrengo astearte-asteazkenean, leku berean egin genuen topo. "Ailegatu al hintzen?" galdetu zidan oraingoan. Hasieran ez nion ulertu zergatik ari zen. "Nafarroara..." erantsi zion galderari. "Prontxio eta biok ia muturka egin genian, motel. Nik baietz, ailegatuko hintzela. Eta hark ezetz, berandu henbilela. Nik arrazoi! Esaten nioan, oraingo bide horiekin eta oraingo kotxeekin..." Niretzat inolako arazo ez zena bi aitonen arteko hizpide eta eztabaida bihurtu zela jakitean, aspaldian ez bezala, nor sentitu nintzen. Nor eta zoriontsu.


Hustu eta bete

Agendaren menpe bizi garela esan ohi dugu, baina ez da guztiz egia. Geuk zirriborratzen dugu eta betetzen, egunari eguna, lerro behiala zuriei euli-kaken zantzuen tankerakoak erantsiz. Agenda eta gu. Bata bete ahala husten da bestea. Aurten, segur aski estrainekoz, eta hustearekin beteko nintzen esperantzaz, ekaina ez lepo betetzea erabaki nuen, banezakeela hainbeste saiatuz gero. Ez da gaizki joan. Asmatzen dut kirola egin, paseatu eta gainerakoetan. Bizi naiteke bertsorik gabe ere. Alde makur bakarra, telebista ikusteko ordu gehiago izatean datza. "Gure katean" ikusi nuen, minutu dezenteko eztabaida, neska batek prakak erantzi-ez erantzi, ipurdiaz hogeitaka yogur-pote zanpatzeko. Ez zuen emoziorik ez eranztearenak eta ez zanpatze-lanak. Erdi-moxkortuta eta koadrilako batek taberna izkina batean egingo balu ere ez litzaidake bereziki zirraragarri irudituko. Etxeko besaulkitik so, edan gabe, eta protagonista koadrilakoa ez izaki, jasangaitza gertatzen da ipurdi-trebetasun erakustaldia. Gu ahozkotasunaren garrantzia predikatzen eta...


Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude