Osasuna: Barizela edo astanafarreria, birus bat besterik ez
Urtebetetik 14 urtera bitarteko pertsonen %90ek pasatu du barizela. Gaixotasun hori benetan kutsakorra da, bere hasierako faseetan batez ere eta bai ukimenez eta baita arnasketaz kutsatzen da. Gaixotasun infekto-kutsakorra hau zoster izeneko birusarekin kontaktua eduki ondoren harrapa dezake lehendik ere gaitza pasatu ez duen pertsonak.
Gorputza baba edo pusla txikiz betetzen da, aurretik 3-4 egunetan mantxa gorrixka batzuk han-hemen zabaldu ondoren. Baba edo besikula horiek likidoz beteta egoten dira, eta azkura handia ematen dute. Behin besikula hausten denean, lesioa lehortu egiten da, eta kostra edo zakarrarekin estaltzen da. Azalean lesioak dauden bitartean sukarra izan dezake gaixoak, ez oso altua normalean, eta sintomak lasaitzeko talko-hautsak erabiltzea gomendatzen da. Garrantzi handikoa da azaleko lesioetan ez hatz egitea, seinaleak betirako geratu daitezkeelako.
Besikulen barruko likidoa zuzenean ukituta transmititzen da barizela, eta baita arnasterakoan botatzen ditugun tantatxo mikroskopikoen bidez ere. Kutsatzeko arriskurik handiena gaixotasunaren aurreneko egunetan izaten da. Arraroagoa den arren, objektu kutsatuen bidez ere zabal daiteke gaixotasuna.
Barizela usuagoa da umetan, eta normalean 14-15 urterako ia denek pasatu dute gaixotasuna »beti geratuko da pasatu gabeen portzentaje txiki bat, %10 inguru. Horiek izango dira gero helduaroan gaitza harrapa dezaketenak».
Barizela gaitz arina da normalean, salbu urtebetetik beherako haurrentzat, edota haurdun dauden emakumeentzat, haurdunaldiaren azkeneko hiruhilekoan batez ere. Behin barizela pasatu ondoren, gorputza immunizatua geratzen da, eta berriro ez da gaitza harrapatzen. Baina pertsona batek bere defentsak oso baxu badauzka, birusak kutsatu ondoren, zoster herpes bat sorraraziko lioke.
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.
Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]
Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.
Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]
Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.
Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]