Dibortzioa
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Gazteak ginela, ezkontza bizi guztirako zen. Tartean seme-alabak bazeuden zer esanik ez; eta gehienetan egon ohi ziren seme-alabak. Nazionalkatolizismopean legez bestelakorik ezin zen, eta apaizek, familiak eta gizarteak presio ikaragarria egiten zuten gauzek halaxe iraun zezaten. Familian honelatsu jaso nuen kode morala: "Loteria gogorra jokatzen duk ezkontzerakoan: norekin ezkontzen haizen alde ederra bazagok bizimodurako: kontuak ondo atera behar dituk horrelako pausoa eman baino lehen". Gure herrietan ere baziren bizi-alargunak, desleialtasunak eta bekatuan bizi zirenak, baina hori, salbuespenak, eta bereizirik bizitzea hain ezinezkoa ez bazen ere, bikote-bizi berri bat beste batekin hastea oso ere nekeza zen. Behin baino gehiagotan ezkontzeak aberats famatuen kontuak ziren, printze-printzesa eta zinema-izarrenak eta.
Baina aspaldi erakutsi zigun Freudek gure kontzientzia, ustez animaliagandik guztiz bereizten gaituena ez dela pieza batekoa: maila kontzientean dabilkigun edo darabilgunaz gain, hurbileko gizartearen kode moral geureganatuaz gain, alderdi inkontzienteagoa ere hor dugula, sexu-senari, botere-senari-eta lotuagoa, presiopean egonagatik aukerarik ttipienean azalera ateratzen zaiguna.
70eko hamarkadako sekularizazio azkarraren ondotik eta Franco hil ondoko trantsiziopean, 1981ean onartu zen Espainiako gorteetan lehen dibortzio legea. Handik hona zenbat banaketa eta dibortzio! Espainian laster onartuko den dibortzio-lege berriaren egitasmoaren arabera, aski izango da bikotekide batek hala nahi izatea besterik gabe, zuzenean dibortziatzeko, banaketatik igaro gabe. Haurren zaintza partekatzeko aukera jasoko da, eta lehenbizikoz famili bitartekaritza arautuko, bi aldeei dibortzioa ongi kudeatzen abokatu soilak baino hobeki lagun diezaiekeena.
Amak haurrak zaindu eta aitak dirua etxera ekartzen duen eredua, gure gazte denboran guztiz nagusi zena gaur ez da hain nagusi. Gizabanakoa inguruko gizartean ia erabat urtua eta ezabatua zegoen egoerak izan zitzakeen bere alde onak -batez ere gizonarentzat-, segurtasun psikologikoa eman ziezaiokeen, hautatu beharreko zalantzak sortzen duen egonezina baretzeko baliagarri gerta zitekeen, baina egungo gizarte sekularizatuan ez du zentzurik dibortzioari oztopoak jartzeak.
Aldizkari honetan bertan irakurri dut orain gutxi, iaz Euskal Herrian, batez ere 25etik 36 urtera arteko bikoteak banandu zirela, eta kasu gehienetan biek egiten zutela lan eta biek hartzen zutela parte haurraren zaintzan. Lana izateak, batez ere emakumeak lana izateak zer-nolako garrantzia duen bereiztea erabakitzeko orduan!
Badugu lana gizonok haurren zaintzan urratsak egiten, luzaroan emakumeen ardura izan denez. Haurrak zaintzeagatik emandako pentsioa mendeku gisa erabiltzeko tentazioa gainditzeak lanak ematen dizkigu, emakumeei lanak ematen dizkien bezala haurrak mendeku gisa ez erabiltzeak. Haurren zaintza bien artean banatzeak asko zaildu dezake senar-emazte ohiek elkarri egin diezaioketen kaltea, haurrentzat ere, kasu gehienetan, kaltegarri izango dena.
Zein ederra litzatekeen dibortzioaren beharrik ez legokeen gizon eta emakumeen arteko jendarte zoriontsua, baina kontzientzia modernoak zatitua jarraitzen duen bitartean, hainbat indar kontrajarriren mendean, beti gertatuko dira bikote-hausturak.
Axolazkoa da dibortzio-prozesua azkartzea, kostuak arintzea, bereziki haurren zaintza partekatzeko aukera sustatzea, eta famili bitartekaritza eta elikadura-pentsioa ziurtatzeko gizarte-funtsa eratzea, eta are axolazkoagoa: lagun, lankide eta familiakoen ulermena eta sostengua, gertaera mingarriak arintzearren.
Naturklima fundazioak kaleratutako Itsasoko eta kostako txostena-k argitara eman ditu klima aldaketa euskal kostaldean izaten ari den ondorioak: Bizkaiko Golkoko uren tenperatuta 0,22 gradu igo da hamarkada bakoitzean, 1981tik 2023ra, munduko uren tenperaturen batez besteko... [+]
Beste urte batez Los 40 Summer Live jaialdia ospatuko dute Zarautzen, eta horren kontra agertu dira herriko hainbat eragile, haien ustez, garrantzi handiagoa ematen zaiolako ekitaldi horri herriko jaiei baino: "Argi erakusten du gure herrian zeinentzat dauden erraztasunak... [+]
3.600 pertsona aurkeztu dira ertzain edo udaltzain izateko lan eskaintza publikoko deialdira, eta 2.800 hautagaiek ez dute proba psikosoziala edota atal teorikoa gainditu. Segurtasun sailburuak defendatu egin du Polizia izateko "exijentzia maila".
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Boliviako ezkerreko militante historikoa da Nila Heredia, bi aldiz Evo Moralesen Osasun ministro izandakoa. Abuztuan hauteskunde orokorrak izango dituzte, eta herrialdearen egoera politikoa aztertu du elkarrizketa honetan.
Joan den astean aurkeztu ziren proiektuaren inguruko entzuketa prozesuaren emaitzak, eta Guggenheim Urdaibai egitearen kontrako iritziak gailendu ziren. Busturialdearen beharrei "arduraz" erantzutea exijitu die plataformak, eta proiektuaren inguruko informazio eta... [+]
Emakumea hilda aurkitu dute bere etxean. Senarrak, 85 urteko gizonak, emakumearen heriotzaren berri eman du, Polizia bertaratu denean diskurtso inkoherentea zuela ohartu eta atxilotu egin dute.
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]