1978an egin zen lehenengo Ibilaldia Uribe Kostan eta 1980tik aurrera 100.000 lagun baino gehiago batzen dituen jaialdia urteroko hitzordu bihurtu da. Bizkaiko Ikastolen jaialdia 1992an egin zuten lehenengoz Durangon. Ikastolaren hezkuntza proiektuaren berri eman nahi du eta erronka berriei aurre egiteko baliabideak eskuratzea du helburu. Aurten, Durangoko Kurutziaga eta Ibaizabal Ikastolek antolatu dute maiatzaren 29an egingo den jai handia.


Kurutziaga eta Ibaizabal ikastolek Durangaldeko ikastolen hezkuntza ereduaren ezaugarriak azaldu dituzte: hezkuntza euskalduna, berezko ikasmateriala, ikerketa eta garapena, kudeaketa autonomoa, ikastolen arteko lankidetza eta ekonomia nahiz izaera herritarra. Ikasketa tarte osoa eskaini nahi dute bi ikastolek, Haur Hezkuntzatik hasi eta batxilergo ostera arte. Ibilaldia Erabilaldi bihurtu nahi dute, euskara eta Durangaldeko hizkera bultzatzeko. Horretara, Ibilaldiaren ibilbide osoan euskara lantzeko jarduerak izango dira, ahoz nahiz idatziz parte hartzeko. Bestalde, euskal herritarrei Durangaldea erakutsi nahi diete, Anbotoko magalean paraje ikusgarriez gozatzeko bide izan dezaten.


2005eko Ibialdiak bostekoa eman nahi dio euskal gizarte osoari eta ideia hori gogoan egin dute aurtengo leloa antolatzaileek: Emon bostekoa. Di-da diseinu kooperatibak sortu du marrazkia, bostekoa emateko esku batena. Abestiak ere leloarekin egingo du bat maiatzaren 29an. Pop-rock erritmoz Ander Ertzilla durangarrak egin du doinua eta hitzak Unai Iturriaga bertsolariarenak dira. Han eta hemen entzungo den kanta, berriz, Ken Zazpi musika taldeko Eñaut Elorrieta abeslariak, Anderren alabak, Jone Ertzillak eta Ikastolako ikasle eta guraso talde batek abestu dute. Kanta sortzen parte hartu duten guztiek dute lotura Kurutziaga eta Ibaizabal ikastolekin. Eñaut Ibaizabal, esaterako, ikastolako irakaslea da, Unai Iturriaga Kurutziagako ikasle ohia eta Ander Ertzilla Ibilaldia 2005 antolaketa taldeko kidea. Abesti bizia da, ikastolen eta euskararen jaiaren giro alaiaren adierazgarri.


Bizkaiko Ikastolen Elkartea (BIE) Bizkaiko ikastolek sorturiko hezkuntza kooperatiba da. Sorreratik gaur arte, helburu jakin bati jarraitu dio, alegia, kalitatezko euskal eskola elkarrekin garatzeari. Lan horretan eginkizun bikoitza du Bizkaiko Ikastolen Elkarteak; batetik, ikastolei kalitatezko zerbitzu pedagogikoak eskaintzea, haurrak eta gazteak hezten laguntzeko. Bestetik, euskara eta euskal kultura garatzeko bidea lantzea.

2004-2005 ikasturtean 21 Ikastola dira Bizkaiko Ikastolen Elkarteko bazkide eta orotara 13.400 ikasle inguru dituzte.


Ibaizabal ikastola 1999an sortu zen, gurasoen ekimenez eta ikasleei DBHren osteko ikasketak eman ahal izateko. Egun 163 ikasle daude eta kooperatiba bat da, guraso-ikasle eta ikastetxe-irakasle arteko harremana zuzenean bideratzeko. Ibaizabalen Batxilergoa eskaintzen dute, Giza-gizarte, Teknologia eta Osasun-Natur Zientzien arlokoa. Honako bost ikastola hauek osatzen dute Ibaizabal: Durango, Elorrio, Zornotza, Ondarroa eta Lekeitio ikastolek. Horiez gain, harreman estua du Galdakao eta Ermuko Anaitasuna ikastetxeekin.

Irakasle taldea gaztea da Ibaizabalen eta horrek eragin handia izan du zentroaren funtzionamenduan. Ikasleei arreta berezia ematen zaie eta euren parte-hartzea sustatu asmoz, makina bat irteera antolatzen dute ikasturtean zehar: eskiatzera, Euskal Herriko herriak bisitatzera, eta abar. Jaialdiak ere antolatzen dituzte, Gabon jaien inguruan esaterako.

Ikastola berezia da Ibaizabal, hezteko ez ezik, Partaideren Zuzendarien Mintegia, Pedagogia arduradunen Mintegia, administrariena eta bestelakoena ere hartzen baititu bere instalazioetan. Euskal Herriko Ikastolen Konfederazioak ere hainbat bilera antolatzen du Ibaizabalen. Asteburuetan ere ez da atsedenik Ibaizabalen, EITB-k ematen duen Betizu saioa bertan grabatzen dute-eta.

«Eroriz ikasten da oinez» dio esaera zaharrak eta Ibaizabalen ere garai gogorrak igaro dituzte. Baina bertakoen lan onak eta gogoak fruitu aberats eta emankorrak eman ditu eta egoera ekonomiko gogorrak atzean utzita, etorkizunari gogotsu begiratzen diote. Hari horretatik, Ibaizabalek sendo finkaturik du batxilergo eskaintza eta orain beste helburu bat du: Prestakuntza Zikloak eskaintzea. Ibaizabal helburu horrekin sortu zen, Prestakuntza Zikloen eskaintza euskalduna oso urria delako Euskal Autonomia Erkidegoan. Hori lortzeko, Markinako Lea Artibai ikastetxearekin elkarlanean jardutea aztertzen ari dira. Erronka gogorra jo dute, eta oro har ikastolen mugimenduari egingo dio mesede.

Kurutziaga ikastola 1967an sortu zen. «Aurtxoa» ikastolak 24 neska-mutilekin ireki zituen lehenengoz ateak. 1972an kooperatiba bihurtu zen. Egun Durangaldeko ikastola handiena da eta 700 ikasletik gora ditu: haurtzaindegia, Haur Hezkuntza, Lehen Hezkuntza eta DBH hezkuntza zikloak eskaintzen dituzte bertan.

Kurutziaga Ikastola Guraso Kooperatiba bat da, irabazteko asmorik gabea eta kudeaketa autonomokoa. Pertsonak prestatu eta horiei euskal kultura transmititzea du helburu nagusi eta horretarako, Durango eta inguruetako ikasleak hartzen ditu. Helburu horiek lortzeko bidean, hainbat mugarri azpimarratzen dituzte Kurutziagan, hala nola, eleaniztasuna, Euskaraz Bizi programa, euskal kultura eta teknologia berriak.


Euskarari lehentasun erabatekoa ematen diote Kurutziagan. Hala ere, gizarteari ezin bizkar egin eta horretara, haurrek txikitatik ikasten dituzte erdarak. Horregatik, euskararen nagusitasunaren ondoan, inguruko hizkuntzak jakitea ere ezinbesteko jo dute Kurutziagan. Ikastola ele askotan ontzen da beraz, ikasleen sormena eta adimena aberasteko, komunikatzeko gaitasuna errazteko. Ikasleek lehenengo egunetik ikasiko dute euskaraz Kurutziagan, baina lau urte dituztelarik hasiko dira ingelesa ere lantzen. Lehen Hezkuntzan gaztelania dute ikasgai eta hamabi urterekin alemana edo frantsesa izango dituzte aukeran. Hamalau urterekin ikasgai bat osorik emango dute ingelesez 2005-2006 ikasturtean. Ikastolen Eleanitz Proiektuak europar saria jaso du.


Inguru erdaldunean euskara nola irakasten eta zaintzen den ezinbesteko giltza da Kurutziagakoen ustez, ikasle diren haurrek beren jatorrizko hizkuntza maita eta erabil dezaten. Baina hizkuntzak funtzionala izan behar du, eta horregatik, gizarte arlo orotan, politikan, kulturan eta ekonomian, euskaraz bizi behar dutela irakasten diete ikasleei Kurutziagan. Aspalditik daude ikastola asko «Euskaraz Bizi» proiektuan murgilduta. Proiektu horren xedea da euskararen erabilera, gelan nahiz etxean sustatzea, euskara jatorra eta zuzena bultzatuta. «Euskaraz Bizi» programa haurrengana hurbiltzeko bidea Argitxo iratxoa da, umeen laguna eta euskara ondare aberats eta preziatu gisa haurrei helarazten diena. Horrez gain, DBHko ikasleek Euskara Elkartea sortu dute ikasleengan euskararen erabilera sustatzeko. Horretarako hainbat ekintza antolatu dute: sentsibilizazio kanpainak, lehiaketak, bertso-askaria, hitzaldiak, Bertotik-bertora aldizkaria, eta abar.


Aurrerapen etengabeak ikastolak ere hartu ditu eta Kurutziagan bitarteko berriak prestatu dituzte heziketa aberats, gaurkotu eta jarraitua egiteko. Informatikak garrantzia handia hartu du azken denboretan eta ikasle guztiei ematen zaie baliabide horiek erabiltzeko aukera. Bide horretan, urrats sendoak egiten ari dira urtez urte Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak garatzeko plana diseinatu eta gauzatuta. Azpiegiturak -ikastola barneko sare bat prestatu eta ikasleen Internet erabiltzeko bide izan dezaten-, baliabideak -Ikastolen Elkarteak sorturiko materiala aztertu eta erabiltzea: proiektuak, IKASDAT softwarea, eta abar- eta prestakuntza -multimedia, informatika aplikazioak, eta abar- dira helburu eta aztergai nagusiak.