Esan edo ez
Dinouart abade frantsesaren L'Art de se taire, principalement en matière de religion izeneko liburutxoak 1771n ikusi zuen argia. Liburuan, Ilustrazioko hainbat ideiari kontra eginik, isiltasunaren inguruko kontsiderazio moral eta erlijiosoak bildu zituen Dinouartek, atzerakoiak bezain harrigarriak: liburu gehiegi argitaratzen zirela zioen, baina berak ez zion uko egin liburuak idazteari, eta irakurleen zein idazleen kopuruak gora egin izana kritikatu bazuen ere, nahikoa ez zela idazten utzi zuen esana. Kontraesanik ez, ordea, haren hitzetan: erretoreak disimulurik gabe adierazi zuen bere ideologiaren gustuko obrak baino ez zituela nahi ikusi argitara emanak.
Guztiarekin ere, Isiltzearen artea egungo liburu praktikoen aurrekari bitxia da, bere laburrean. Dinouartek, besteak beste, isiltzeko printzipioak zerrendatu zituen, eta isiltasun motak eta horien zergatiak sailkatu, isiltasuna, betiere, baliabide etiko eta erretorikotzat harturik, baina inongo xede mistikorik gabe.
Naizen kalakari honi liburuaren izenburuak eman zion atentzioa, berritsuoi izugarri interesatzen baitzaigu isiltasuna. Jende lagunkoi eta irekia zaretenok konprenituko didazue: mintzo ugarikook badakigu, ohartzen gara, astunak izateko arrisku handia dugula, edo indiskretuak, edo, besterik gabe, fidagaitzak. Normalean miresmena baino ez diogu jende isilari, esaten ahalko luketena isilpean iraunarazten dakiten pertsona zuhur horiei. Hiztunok badakigu, ohartzen gara, jende isilak askoz itzal handiagoa duela guk baino, eta ausaz hobe izanen genukeela isiltzea. Dinouartek berak zioenez, "oro har, arrisku handiagoa hartzen da mintzaturik isilik egonik baino", nahiz aldi berean, batzuetan hitz egitea zuhurra dela gaineratu zuen!
Eskarmentuak erakusten du, bestalde, badela munduan besteen isiltasuna eta diskrezioa izugarri ongi aprobetxatzen dakien jendea. Mobbing edo bulling fenomenoak ia ezinezkoak dira isiltasunik gabe. Emakume anitzek jasaten dituzten tratu txarrek ere sekretua dute osagarri printzipalenetako bat, haurrei egindako abusuek bezala. Adituek diote: egoera bortitz horiei hitz eginik egin behar zaie aurre, egoerak jendaurrean azalaraziz.
Anitzetan gizarteak berak zedarritzen du zerk iraun behar duen isilpean gorderik, zer isildu behar dugun. Euskaldunok gure kulturan arras barneraturik dugu, esaterako, trapu zikinak etxean garbitu behar direla, kanpoan aireratu gabe. Horrek zer onik eta zer txarrik dakarkigun aztertu beharko genuke, agian.
Badira, ordea, adibide orokorragoak, mendebaleko kulturan txertatuak. Anitz eta anitz emakumeoi dagokigu, eta horietako bat da hilekoaren inguruko isiltasun ozena: emakume anitzek segitzen dute pentsatzen ez dela egokia hilekoaz mintzatzea jendaurrean, batez ere, gizonen aitzinean, eta errefus horrek egungo neskatila anitzengan dirau, ahalke naturaletik haratago.
Demokraziaz mintzatzen denean, sistema politikoaz besteko gairik ez da aipatzen. Ez dira eztabaidatzen egunero inork aipatu gabe gure bizitzak mugatzen dituzten kontuak, ez ditugu kolokan paratzen afektibitatea edo maitasuna kudeatzeko porrot egin duten manerak, ez zaigu bururatzen jendearen arteko harremanek egokiagoak eta erosoagoak izan beharko luketela, demokrazia autentikoago batean, ez diogu gure buruari galdetzen nori egiten dion mesede gure ekonomia partikularren berri jendaurrean emateko debeku adierazi gabeko horrek, eta isilik segitzen dugu, otzan, gure sekretutxoak gordeta... Dinouart apaizak herritarrok horrela, isilik, egoteko esaten zuen. Eta guk, bi mende luze geroago, kasu egin hari!
Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.
Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]
Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko.
Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]
.JPG)
7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen.
Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]