Mugimendu gehiago


2005eko urtarrilaren 23an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Aurrekoaren hariari kiribilduta, askatu ezinik gaurkoa. Landareak bere horretan mugitzen direnari, alegia. Mugimendu batzuk latinetik datorren "circadiano" hitzarekin ezagutzen dira, "gutxi gora-behera eguna" adierazten du eta eguneroko edo sasoieroko zikloari lotutakoak dira: landareek, aurrez, jokaera biologiko batzuk lotuta dituzte eta ingurumeneko baldintzen sustapenaren arabera aldaketak garatuko ditu. Ingurumeneko eragile nagusiak argia eta tenperatura dira. Hauen aldaketak medio, landareak hostoak mugitu egingo ditu, loraldia abiarazi, loreak ireki edo itxi, haziak erne edo ez... Ekiloreak (Helianthus annuus) egunsentiko argimugatik arratseko ilunbistara arte eguzkiari jarraitzen dio. Gau-loreak (Mirabilis jalapa) uda gorrian, argi itsutik ihesi, ilunpe gozoan irekitzen ditu lore lurrintsuak eta eguna argitu orduko itxi; zenbait tokitan "putitas" deitzen diote...

Nastia da beste higitze baten izena. Landare intsektujaleek, adibidez, hostoaren gainean edo lorearen barruan haietakoren bat sentitu orduko iheserako bidea galaraziko dion mugimendua burutuko du ondoren lasai-lasai jateko. Eraso batetik babesteko landareak gauzatzen duen erantzuna ere izan daiteke, mimosa barietate batena da adibide ezagunena: mainontzi eta lotsatia da, Mimosa pudica, eta hostoa ukitu eta di-da bere gainean biltzen du; berde eskasagoa azalduz hostoak jatera inguratu den animaliari ziria sartu eta limurtzeko, apika.

Mimosa aitatu eta oraingoxeko neguaren bihotza datorkit gogora. Urte berriko jaietako katolikoen erregeen pastelaren azahar usain artean loratu da aurten ere, dagoenerako, bestetxeko edo etxekoneko mimosa. Urrutira gabe ere Sanjose lore laruak harro zabalduta. Honi udaberri-lore goiztiarra ere deitzen zaio, negu-neguan izanagatik udaberria iritsia baita. Eguna luzatzen ari da eta geuk baino lehenago igarri diote landareek. Hori bai mugimendua!


Azkenak
Sánchezen NATOko tratuak hautsak harrotu ditu zenbait estatu kideren artean

Asteazkenean bozkatuko dute NATOra bideratutako diru kopurua, eta Pedro Sánchez Espainiako presidenteak kuoten igoeran lortutako salbuespenak haserrea piztu du AEBetako eta Europako zenbait herrialdetako gobernuetan.


Galdakao-Usansoloko eta Gernika-Lumoko ospitaleetako “prekaritatea” salatu du ESK-k

Sindikatuak adierazi du bi ospitale horietan behin-behinekotasunean daudela langile gehienak, eta ordezkapenak ez direla bermatzen; ondorioz, langileen lan-karga areagotzen dela. Gehitu du larrialdi zerbitzuetan “gainkarga” dagoela.


Gorputz hotsak
“Gauzak egin eta kalera atera nahi nuen, baina ezin nuen”

Gazte batek etxetik atera eta psikologoarenera joateko bizi dituen beldurrak eta barne gatazkak lantzen ditu ‘Barruko dardara’ film laburrak. Maider Arrutik (Errenteria, Gipuzkoa, 2003) sortu du, eta agorafobia nola bizi duen ikusaraztea du helburu. Bere bizipenetan... [+]


2025-06-25 | June Fernández
Meloi saltzailea
Persepolis

Irango hiru gune nuklearrei eraso diete AEBek pasa den asteburuan. Donald Trump eta aiatolaren arteko pultsuan eta Netanyahuren rolean zentratu dira hedabideak albistea ematerakoan, ez ordea bertoko zein diasporako herritarren larritasunean: Teheranetik ihes egiteko bultzakada,... [+]


Ezusteko bila

Madrilgo presidente Ayuso faxistak itsuskeria egin dio EAEko lehendakari Pradalesi, euskaraz aritu delarik, harrokeriaz, aldibereko itzulpen sistema erabiltzeari uko egin eta alde eginda. PPko senatari batek ere “txorradatzat” hartu du “hogei... [+]


2025-06-25 | Castillo Suárez
Alferrikako bidaia

Lehengoan batera elkarrizketatu gintuzten Gonzalo Hermo poeta galiziarra eta neu. Kontatzen nion niri ere gustatuko litzaidakeela esatea nire aurrekoak marinelak izan zirela, baina nire familian denak dira galdatzaileak. Gainera, eremu industrial batean bizi naiz, itsasotik... [+]


Oporrik ez elkartasunari

Prekaritateak prekaritate, Euskal Herriko ezkerreko militanteak, oro har, ez gara txarto bizi. Udako oporrak dira horren adibide, asko baikara atseden plan bikaina dugunok; ikastaldi aroko gure ekologismoari, ordea, keroseno kiratsa dario. Zein baino zein hegaldi garestiagoak... [+]


Israelek gerra hasi eta Mendebaldeak babestu

Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.

Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]


2025-06-25 | Onintza Enbeita
Oihana Bartra. Bertsolaria
“Bertsolaritzan ere badago aurrerapenaren kontra dagoen korronte erreakzionarioa”

Lau urtero hiru txapelketa jokatzen ari da Oihana Bartra Arenas azken hogei urteetan. Bertsolaritza lehia baino gehiago dela jakitun da, baina lehia uzteak ekar lezakeen amildegiak beldurra ematen dio.


Ey, ey... Turismo kolonialaren bonba lehertu duela bad Bunnyk

Reggaetonarekin eta antzekoekin, musika estilo bat ez ezik, Puerto Ricok beste ideia bat zabaldu du mundu osora: turistifikazioaren eta iragan kolonialaren artean dagoen lotura estua. Milioika jarraitzaile dituen Bad Bunny artista da mezu horren bozgorailu. Azken diskoan Jorell... [+]


Marylen Serna, Kolonbiako aktibista
“Enpresak 200 pertsonari ematen die lana, baina lur horiek berreskuratuta 1.400 familia biziko lirateke”

Komite Internazionalisten bidez, gure artean izan dugu Marylen Serna (Cajibio, Cauca, 1965) Kolonbiako borrokalari soziala. Bizitza militantea lau ardatzen inguruan garatu du: nekazarien eskubideak, emakumeenak, lurraldearen defentsa eta gatazka armatuaren erresoluzioa... [+]


Eguneraketa berriak daude