Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2024ko irailaren 21ean
Mattin Irigoien: «Inportanteena ez da heltzea, pentsatzen den bidean ibiltzea baizik»
- Euskaraz baizik ez zekiela abiatu zen goiz batez eskolara, eta arrats batez frantsesez ongi ikasia itzuli etxera. Arrats hura herri osoari zabaltzen ari zitzaiola ikusi, eta gaua heldu baino lehen zerbait egin behar zela pentsatu zuen. Zerbait egiten hasi eta denetarik egin du: antzerkia, ikastolak, bertsoak... beti sortzen. Denetarik, baina dena ez, bai baitaki egina baino gehiago dela egitekoa, gauetik goiza ikusten hasi nahi bada.
Nondik sortu zen West Ibarre Side Storyren ideia?
Oztibarre zortzi herritako haran bat da, eta Bunuze zortzi herri horietarik bat. Bunuztar Xoriak dantza taldeak hogeita hamar urte bete ditu, eta nola duela hamar urte kabalkada tobera gisako bat egin zuten, oraingoan nahi zuten zerbait gehiago egin: gauaz, argiekin, bi mila ikusle, bailara guzia mobilizaturik, zerbait handi. Beraz horretarik partituz deitu ninduten testu baten egiteko. Dantza taldea ez da biziki bizi azken urteetan, eta beraien ideia zen dantza taldeari omenaldi bat egitea, baina erran nien omenaldi bat baino gehiago hutsala eta pretentziosoa izaten ahal zela maila baten erakusteko ez baziren gai. Hori argi izanik, gauzen sentsuaz jardun genuen, zer zuten aipatzeko gogoa, beren tripako minak zein ziren, eta nireak azaldu nizkien. Azkenean deliberatu genuen nire kezkak eta beraienak taula gainean ezartzea, eta ahoan bilorik gabe mintzatzea.
Ahoan bilorik gabe, zertaz?
Dantza taldea ez da bizitik kanpo mugitzen den zerbait. Honen bilakaera aitzakia harturik haraneko jendeen, eta azken finean euskaldun ororen bizipenen agertzea hautatu dut. Gure identitatearekin ditugun arazoak dira funtsezko gaia. Auto-derisio dosi eder bat dago eta gure euskaltasunarekin garatzen dugun amore ala gorroto, atxikimendu ala abandonoa bezalako gauzekin jostatzen naiz.
Azkenean formatu handiko ikusgarrien egiteko dugun irrika, taula gainean agertuz euskaldun itxuretan, nonbait ez ote den egunerokoan euskaldun bezala ez bizitzearen konpentsatzeko egiten den urratsa galdetzen da. Dantza bera ez ote den alegiazko ziminokeri bat, noiztenka euskaldun egiteko. Ikusten duzunez, behar da umore doi bat izan norbere buruaz trufatzen den ikusgarri batean parte hartzeko… 140 lagunek parte hartzen dute, umore hori izanen dute arauz.
Azkenean formatu handiko ikusgarrien egiteko dugun irrika, taula gainean agertuz euskaldun itxuretan, nonbait ez ote den egunerokoan euskaldun bezala ez bizitzearen konpentsatzeko egiten den urratsa galdetzen da. Dantza bera ez ote den alegiazko ziminokeri bat, noiztenka euskaldun egiteko. Ikusten duzunez, behar da umore doi bat izan norbere buruaz trufatzen den ikusgarri batean parte hartzeko… 140 lagunek parte hartzen dute, umore hori izanen dute arauz.
West Ibarrek, antzerkia, bertsoa, dantza eta bideoa ikusgarri bakarrean denetarik bildu du nahasian. Tradizioaren iturritik edanez, molde berritzaile bat garatu duzu?
Ez da berrikuntzarik alde horretarik, tradizioan ene gustuko hola zen egiten. Antzerki klasikoa bere hiru akta eta hamaika eszenekin Frantziatik zaigu heldu, eskolatik ikasia dugu Molière-kin, baina gure antzerkia ezberdina zen lehen ere. Maskarada, pastorala, ala tobera izan, jendeak bere ahalen arabera egiten du. Musika dakienak musika, bertsuak ematen dituena bertsutan, ziminokeriak egiten dituena ziminokerian, eta beraz horretan nik ez dut berrikuntzarik ikusten. Guk den tokitik interesatzen zaiguna hartzen dugu eta gaurko balio digun erara baliatzen dugu. Adibidez, forma aldetik, bideo mintzoari hurbil den antzerki molde moderno baten ondoan, pastorala memento bat ematen da. Dantza taldearen urre aroa irudikatu behar eta, pastoralaren forma egoki iruditzen zitzaidan memento solemne horrentzat.
Hilabete baten ondotik, zer ondorio, zer balantze, eta zer segida izanen du esperientzia horrek ?
Lehenbizi, ez da oraino bukatua. Miarritzen emanaldi bat dugu urriaren 30ean, eta Hegoaldera joateko solasetan gabiltza nahiz ez dugun deus loturik oraino. Hastapenean bi emanaldi genituen plantatuak Bunuzen eta besterik deus. Parioa handia zelako, bai teknikoki, baina ere artistikoki erran badaiteke »hainbeste jenderen kudeatzea, behar den mailara helaraztea», heltzea genuen amets bakar. Taldearen zuzendaritza orokorra Iñaki Etxelekurekin eraman dut, eta berak ekarri duen laguntza biziki baliosa izan da enetzat. Azkenean kausitze ederra izan da, publikoa uste dut kontent, baina ere hunkiturik jalgi dela. Asko aipatu da ikusgarri hau ondoko egunetan, eta bereziki horko gaiak. Erranekin ados ala ez, zerbait harrotu da. Antzerki ororen helburua da funtsean.
Gero, taldeak zer jarraipen emanen dion, jadanik ez da nire kontua. Sekula ez duzu erraten ahal zuk nahiko zenukeen ondoriorik baduenez. Bakoitzak bere egiten du bere moduan eta ez dago jakiterik nola eta noraino. Espero dudana, bakar batzuek bederen hizkuntzaren harra sabelean iltzaturik jalgitzea, badakizu, flash bat edo izan balezate beren egunerokoaren iraultzeko adina…
Gero, taldeak zer jarraipen emanen dion, jadanik ez da nire kontua. Sekula ez duzu erraten ahal zuk nahiko zenukeen ondoriorik baduenez. Bakoitzak bere egiten du bere moduan eta ez dago jakiterik nola eta noraino. Espero dudana, bakar batzuek bederen hizkuntzaren harra sabelean iltzaturik jalgitzea, badakizu, flash bat edo izan balezate beren egunerokoaren iraultzeko adina…
Eta zure esperientzia zaharretarik, Hiruak Bat taldekotik, zenbat hartzen duzu?
Hiruak Bat taldean zortzi urtez zazpi antzerki sorkuntza egin genituen, eta hor anaiak, Gillaumek, zituen idazten. Antton Luku ere taldean zen eta asko mintzatzen ginen kontu hauetaz. Garai hartan anitz edaten genuen komikietatik, zinematik, bertsu zaharretarik, edo berdin bertsolaritza mugimendu berrietarik, eta nahi genuena egiten genuen, gogotik pasatzen zitzaiguna. Ments batzuentzat pasatzen ginen menturaz, eta pixka bat libertarioa ere bada planteamendua, gure inguruan sakratutzat hartzen ditugun gauza franko desakralizatzera ausartzen baikinen. Esperientzia hori da egiten dudan guziaren oinarria. Euskal kulturan badira beste joera batzuk, eta ez dut hauen jujatzeko pretentsiorik, baina eni iruditzen zait bide honetarik, ironiaz eta autoderisioz, eta gauzak min egiten duten lekuan erranez behar dudala ari. Min egiten duten lekuan baina ez min egiteko, alderantziz menturaz, lasaitzeko...
Ez ote da usu gertatzen gauzak min egiten duten lekuan erran, eta jendeak irriz erreakzionatzea?
Irri eginarazten duena décalagea da. Gaur egun, hain xuxen ez baita deus erraten garbiki, décalagea gauzak diren bezala eta gordinki erratea da. Eta beraz, antzerkiaren funtzioa hor ikusten dut nik, gauzak diren bezala erakustean. Baina horretarako karikaturagilearen lana egin behar duzu, ezin duzu aurpegi guzia marraztu, behar dituzu atzeman marra horiek, jendea ezagutzeko balio dutenak. Horretan da gure lana, marra horien atzematean eta horien agertzean. Norberak bere burua ikus dezan baina beste molde batez, egunerokoan ez baitugu ikusten gure bururik. Eta gure buruak beste molde batez berriz ikustean, bakoitzak egiten du bere pentsaketa. Guk ez dugu egiarik saltzeko, saltzeko dugun egia da "so egin diezaiogun gure buruari, zertan ari gara?".
Gazteen artean euskara jakitatea hain apala izanik, eta bereziki dakitenen artean den euskara gaitasun apala ikusirik, antzerki idazleak luma ere anitz zorroztu gabe ibili beharko du ezta?
Gero eta jende gutxiago da kapable hizkuntzaz gozatzeko. Inkesta soziolinguistikoek noizetik noizera oroitarazten digute euskara likidazio egoeran dela hemen. Gaur, beren hizkuntz gaitasunaren apaltasuna ezin aitortuz, batzuk erranen dute zure hizkuntza konplikatua dela. Hori alde batetik, hizkuntza maila apaldua, baina beste aldetik antzerki hizkuntzarekiko, antzerkia ere hizkuntza bat baita, bada nekezia bat. Publiko batek euskarazko antzerkia bere buruan duen euskarazko mundu batekin identifikatzen du. Gaiak, moldeak eta hizkuntza loturik ikusten dituzte, usuenean baserritarra edo iraganekoa. Haatik gaurkotasunarekiko enfrentatze bat planteatzen badiozu, mundu orekatu hori dudan ezarriz, West Ibarren edo beste zenbaitetan egin den bezala, sobera zaie, ez dute onartzen hori euskaraz egitea. Eta susmoa dut egiten duguna frantsesez eginen balitz jeniala litzatekeela, baina euskaraz egiten bada hori arrotza zaie.
Departamenduari ez, ofizialtasunari ez, estatuak ez ditu euskaldunen eskakizunak entzuten, drama guzi hauetarik ezin da komedia handirik atera...
Bai, denak kontra ditugu. Baina, azken denboretako gauza interesgarrietan, ikusten dut gure jendarteko masa zabalago batek instituzioa eta euskararen ofizialtasuna bezalako eskaerak asumitzen dituela. Batera plataforma aitzin pauso polit bat da.
Eskaeretaz haratago, interesanteago oraino iruditzen zait, eta agian gehiago fruitu emanen digu ondoko urteetan, bada konkretuari lotzearen behar bat. Bai Euskarari akordioa, herriko etxeetan euskararen sartzea, gauza testimonialak dira menturaz, baina da ere gauza baten abiatzea, errateaz haratago konkretuki zerbait egitea. Alde dela erratea erraza da, bozkatzea ere, baina konkretura pasatzea ez da hain erraza. Zure elkartean edo ikastolako biltzar nagusian, euskaraz mintzatu ahal izatea begi zuri batzuk izan gabe so alde guzietarik, hori lortu behar den gauza bat da, egunero aldi oro lortu behar den gauza. Eta gure lana hor da, behar dugu garen lekuetan ari. Baina erraten nuena, zerbait abiatzen da behetik.
Eskaeretaz haratago, interesanteago oraino iruditzen zait, eta agian gehiago fruitu emanen digu ondoko urteetan, bada konkretuari lotzearen behar bat. Bai Euskarari akordioa, herriko etxeetan euskararen sartzea, gauza testimonialak dira menturaz, baina da ere gauza baten abiatzea, errateaz haratago konkretuki zerbait egitea. Alde dela erratea erraza da, bozkatzea ere, baina konkretura pasatzea ez da hain erraza. Zure elkartean edo ikastolako biltzar nagusian, euskaraz mintzatu ahal izatea begi zuri batzuk izan gabe so alde guzietarik, hori lortu behar den gauza bat da, egunero aldi oro lortu behar den gauza. Eta gure lana hor da, behar dugu garen lekuetan ari. Baina erraten nuena, zerbait abiatzen da behetik.
Gehiago so egiten diezu beheko urrats horiei goiko helburuei baino?
Helburua behar da. Nik erraten dut egoten bagara so helburu urrunari bakarrik, hain da nekea lortzeko gure kasuan, badakigula »inkontzienteki bada ere» gure bizian ez dugula lortuko. Beraz ikusten dut halako gorespen batean biziz, errealitatetik arrunt moztuak izateko arriskuan garela, eta eraginik gabe errealitate horretan, eta berdin noizbait okaztaturik utziko dugula botika hori, helburu eta guzi, eta joanen gara gu ere telebistaren aitzinera loak hartzera. Ezin da helburu zerutiar horrekin itsutua egon, eskuak zikindu behar dira lohian. Zerbait behar dugu helburu urruna eta borrokatzen dugun errealitate honen artean: proiektua, xedea deitzen den zerbait, bidea markatzeko harrixkolak diren bezala.
Baina alderantziz ere gertatzen ahal da. Borroka batzuetan gure eguneroko aktibismo horrek helburu orokorra galtzea ekar dezake, sobera zentratuz gauza ttipi batzuetan arrunt zure helburua ahazten ahal duzu. Hori ikusi izan dut ikastoletan, adibidez. Gure eginkizuna da helburua argi izatea, kontsensu batzuk biltzea inguruan. Gero horri buruz urraska aritzeko helburu operazional batzuk behar ditugu. Baina azkenean ebaluatzen duzu egin den urratsa baliosa ote den helburuari so eginez, ez bakarrik egin den urratsari so eginez.
Baina alderantziz ere gertatzen ahal da. Borroka batzuetan gure eguneroko aktibismo horrek helburu orokorra galtzea ekar dezake, sobera zentratuz gauza ttipi batzuetan arrunt zure helburua ahazten ahal duzu. Hori ikusi izan dut ikastoletan, adibidez. Gure eginkizuna da helburua argi izatea, kontsensu batzuk biltzea inguruan. Gero horri buruz urraska aritzeko helburu operazional batzuk behar ditugu. Baina azkenean ebaluatzen duzu egin den urratsa baliosa ote den helburuari so eginez, ez bakarrik egin den urratsari so eginez.
Baina ahal bezain bat aitzinatzeko gauzarik onena inoiz helduko ez zaren lekura so egitea da?
Urrun izate hori ere inportantea da, lortuko ez den helburua izatean du biziak zentzua hartzen. Eta inportanteena enetzat ez da heltzea, baina ibiltzea pentsatzen den bide hartan. Gainera ondoko belaunaldiari ere behar zaio zerbait utzi! (irriz).
Iduri luke politikoentzat gaitzeko ikastaro filosofiko bat ematen ari zarela. Sinesten duzu politikan?
Ni, uste dut, politikan ari naizela. Kultur lanean eta elkarte lanetan ari izana naiz orain arte, ez naiz ari boterearen hartzeko, baina bai gure baitan eta gure inguruan, lantzeko, pizteko eta aurkitzeko jende bat sentimendu bera duena. Funtsean nahi dugu jendartean eragin, ahal bada estatuan, eta legeak aldatu. Baina guk nahi dugunetik urrun gara biziki »adibidez berreuskalduntzea», gauza gutitarik abiatzen gara, hori dut ikusten. Orduan zer eginen dugu? Politikan sinesten dut bistan dena, baina kulturaren bidetik.
Euskal politikan alta ez da pozteko motibo handirik. Abertzaleak oraino elkarri ausikika ari dira haragirik gabeko hezur muturren biltzeko.
Alderdien politikak ez nau asetzen. Iruditzen zait hemen anitz indar xahutzen dela aldeko eta kontrakoen arteko muga definitzeko. Hori on izanen zaigu biktimismoan jarraitzeko, helburu urrun eta are erradikalagoak izateko baina jendeen errealitatean ez bustitzeko ere. Eni "alde eta kontra" pentsamendu aldetik iruditzen zait biziki pobrea dela, Bushen pentsamendua da funtsean, gutarrak eta besteak. Sinplifikazio hori pentsamendu bakuna da, ez dira bi, bat da, aldekoak du kontrakoa definitzen edo kontrakoak aldekoa. Gauzak biziki konplexuagoak dira eta pentsamendu engaiatuagoa zait ikustea normala dela ikusmolde desberdinak izatea gure artean. Toki diferentetik so garen bezala ikusmolde ezberdinak ditugu, interesak, istorio pertsonalak, ametsak halaber. Galdera da ikustea nola posible den multzo heteroklita horrekin lan bat, norabide baten finkatzea, kontsensu bat nolazpait, ez behin betikoa, biziarazi beharko dena, errespetuan eta aitzinatu ahala moldatuz. Ez da gehiengo-guttiengo, on-gaixto, ez naiz holako eskemetan sartzen. Nik elkarte praktika bat dut, ikastoletako guraso bezala edo elkarte bateko animatzaile gisa, eta funtsean hori barnatzen dugu egunero, nola sortu autogestio forma batzuk, nahiz eta gune, interes eta pentsamendu ezberdinetakoak izan. Norberaren posizioei so egin beharrean, posizio horietara eramaten zaituen arrazoien barnatzera ekartzen zaitu. Aitzinetik finka ezinak diren bide berriak elkarrekin aurkitzera behartzen ere, ia ideologien kontrakoa. Bistakoa, horrek balio du jendeak elkarrekin lan egiteko enbeia duenean. Borondate txarra duzunean parean, edo etsaigoa, orduan besterik da.
Baina horrela funtzionatzeko, zein da gure arazoa?
Gure arazoetan bat da pentsatzea euskaldun izateko molde bat badela. Molde homologatu bat. Elizak hori azkar ezarri du, hizkuntzaren garbiketa egiteraino. Pentsamolde baten zerbitzuko garatu du hizkuntza, eta abertzaleek ere holako zerbait egiten ez ote garen ari, nago. Ene gustuko lehen gauza da ea garen tribu bat, denek berdin pentsatuz eta istorio, hori den gure ametsa, ala garen populu bat zeinetan badiren pentsamolde, izateko molde ezberdinak, eta hala ere elkarrekin funtzionatzeko gai garen.
Urte dezente pasatu ditugu elkarte batzuetan elkar urratzen, baina konponketa ez da jin alde batek besteari gaina hartuz. Etorri da, batetik jendea akitzean, hori ere egia da, baina bestetik galdera hauek ezarri ditugunean mahai gainean, eta ikusteko partez zerk bereizten gaituen, galdetu denean "zerk batzen gaitu? Zergatik gara hemen oraindik elkarrekin?" Batzen gaituen hori definitu behar da, eta horren inguruan egin dezagun zerbait, estrategia bat adostu.
Urte dezente pasatu ditugu elkarte batzuetan elkar urratzen, baina konponketa ez da jin alde batek besteari gaina hartuz. Etorri da, batetik jendea akitzean, hori ere egia da, baina bestetik galdera hauek ezarri ditugunean mahai gainean, eta ikusteko partez zerk bereizten gaituen, galdetu denean "zerk batzen gaitu? Zergatik gara hemen oraindik elkarrekin?" Batzen gaituen hori definitu behar da, eta horren inguruan egin dezagun zerbait, estrategia bat adostu.
Iduriz Nafarroako Gobernua eta Pirinio Atlantikoetako departamendua Nafarroan barna kamioi bidea egin nahiak batzen ditu.
Bai, Nafarroak, UPNren eskutik, bultzatzen du azkar, hain segur beraien interesengatik ez baitute EAEtik pasa nahi. Departamenduak jarraitzen du horretan. Hala ere hemen bada mugimendu bat kamioi bide edo internazional mailako trafiko horren kontrako ahotsa entzunarazi nahi duena. Alde batetik ingurugiroa zaintzeko, baina beste aldetik modelo ekonomiko baten aurkako ahotsa da. Mundualizazioa, kapitalismoa, nahi den bezala erran, badoaz halako ihesaldi buru gabe eta zoro batean beti aitzina. Orain autopista bat eginen da, eta beharko da beste bat hemendik hamar urtera, gero beste bat. Gehiago dena, sistema honek dirua irabazten du kutsatzen eta berdin kutsadura kentzen. Noiz bukatuko da hori? Agian barbaroak jinen direlarik Hegoaldetik ganibetak hortz artean Iparraldekoon sabelen zulatzera (irriz).
Eta aurka denak zer egin behar du barbaroen zain egotea besterik?
Guk beti bezala segitu behar dugu, gure tokitik erresistentzian. Amikuzen eraman genuen Elordoi gunean egin nahi zen aintzira baten kontrako lana duela urte zenbait. Autobidearen ber arazoa eta ber borroka, eta azkenean irabazi genuen. Interesgarriak dira gai hauek, nonbait lotzen ahal duzulako zure arazo lokala mundu guztiko martxarekin, eta laguntzen dizu esplikatzen, ulertzen, mundu mailako desoreka, eta defenditzen ditugun beste hainbeste balore.
Globalizazioaren kontrako borrokan, altermundializazioan sinesten duzu, beraz?
Bai, esperientzia metatu anitzen bilgunea delako. Joan den mendean alternatiba bezala ikusten ziren sistemek porrot egin dute, eta ez da gehiago sinesten horietan. Horren ordez nonbait erresistentzia zibila ikusten da gaur, moldeak badu inportantzia ene ustez, eta nik ez dakit aski azkarra izanen ote den hori boterearen iraultzeko eta kapitalismo basati eta internazional horren gelditzeko. Baina bidea hortik da. Adibidez, lokala eta globala lotzen dituzten toki horietan euskaraz mintzatzea posible da. Erresistentzi gune horietan elebitasuna planteatzen da biziki sinpleki eta naturalki, nik ikusi ditudan guneetan behintzat. Iruditzen zait guk behar dugula identifikatu mugimendu hori, eta mugimendu horrek ere gu behar gaituela identifikatu bere baitako. Jende masa aktibo, guttiengo izanik ere, aski kontsekuente bat osatzen badugu eta gure sailak lantzen, zerbait izanen da.
Hainbeste puntu ilun detektatu, eta esperantzan indartsu ikusten zaitut hala ere.
Indarra gure baitan dugu, afera da nora buruz ematen dugun. Ematen ahal dugu kontsumismoan eta diru gehiago irabazi nahiz, edo ematen ahal dugu bestela. Hautua badugu, norberak du egiten. Gure lana da, jendeari ohartaraztea hautua baduela, eta hautua berak egiten duela, bere indarra bideratzekoz behar duela bideratu berak nahi duen zentzu batera. Zerbait egiten badut da niri egoki baitzait egitea, besteentzat egiten dut nirea delako baizik. Beste batzuk ere badira bide berean, eta elkarrekin egiten dugu. Baina nik ez dut sinesten jendearen gainetik den elite horrengan, ikusten baititu jendearen onurak non litezkeen eta abar eta abar. Hortik ez da engoitik iraultzarik etorriko.
Iparraldetik Hegoaldea
«Harremanak hizkuntzatik behar du abiatu, ez da izaten ahal kultur truke bat baizik, Euskal Herria hori da. Politikan mugitzen direnek badakite zer non den, baina orokorrean jendartean uste dut ezagutza guti dela oraindik. Euskaltzale edo abertzale, badira betidanik Hegoaldera hurbiltzen diren jendeak, eta badira mundu horretarik arras urrun direnak ere, euskararena ahuntzaren eztula baino gehiago arranguratzen ez zaienak, ez dakite badela ere. Pilota kontsumituko dute ETBn, baina so eginen dute frantses telebista so egiten ari balira bezala».
Bertsoz ere ari
«90. urte inguruan bertsotan ere halako entsegu bat egin genuen. Aitor Sarasua etortzen zen eta koadrilan elkartzen ginen. Bertsu afari bat edo antolatu zen eta gu joan, sekula ari izanak ez publikoan ez deus. Eta hor eman genituen bizpahiru esperientzia, irratian eta aski ongi joan zirenak, baina ez genuen landu. Berantegi zen menturaz gure adinarekin, eta aski fite gelditu zen publikoan aritze hori. Baina segitu zuen horrek Laborari astekarian, ELBren astekarian. Baginen bospasei eta aldizka bertsu batzuk nahi zen aktualitateko gaiari buruz idazten genituen. Interesantea zen zeren eta anitz gai, sindikatu mailako gaiak, frantsesez bizituak zirenak, bertsutan jorratzeko argumentazio bat behar genuen garatu euskaraz. Hori zen ontsa, hizkuntza bat lortu behar zen gai horien aipatzeko, hiztegi edo errateko manera batzuk ez zirenak baitezpada bertsu xaharretan. Lauzpabost urtez iraun zuen, eta aski esperientzia polita izan zen».
Hizkuntza plazara
«Hegoaldean hizkuntza plazara bertsoak eraman duen bezala, hemen antzerkiak du eraman. Orain bertsoa ari da garatzen hemen eta biziki pozgarria da. Iparralde honetan kultur fenomeno interesgarrietarik bat izan da bertsoaren inguruan azken urteetan eman den bultzada hori. Konkretuki haurrak hartuz gazterik eta trebatuz. Hori fenomenala da, hortik sortuko da euskara biziago bat, sortzen bada. Antzerkia ere bada. Badira eskola antzerkiak, talde guti aski finkoak noizbehinka egiten dutenak, eta esperientzia esporadiko batzuk. Amikuzen ere bada jendea bildu nahi lukeena, baina ez dira biltzen talde bezala. Agian egun batez».
Bertsoa
Doinua: Mutil koxkor bat
Zaila da inoiz lortuko ez den
helburu bati lotzea,
eta jakinik bide horretan
aurreratzea lortzea.
Agian ez da egokiena
lortuezintzat jotzea,
baina hobea ez litzateke
ezin hori aitortzea,
eta helduko ez garelako
ez ibiltzera ohitzea.
Zaila da inoiz lortuko ez den
helburu bati lotzea,
eta jakinik bide horretan
aurreratzea lortzea.
Agian ez da egokiena
lortuezintzat jotzea,
baina hobea ez litzateke
ezin hori aitortzea,
eta helduko ez garelako
ez ibiltzera ohitzea.
Nortasun agiria
1964an sortu zen Ainhiza-Monjolosen (Nafarroa Beherea). Antzerkirako zaletasuna eta gaitasuna uztartu zitzaizkionetik, batzuetan aktore bestetan idazle, inoiz biak, bide luzea egin du: Hiruak Bat taldean hasi, Amikuzeko toberetan segi, Hautsi da Kristala obrarekin Euskaltzaindia eta BBK saria irabazi, eta berriki West Ibarre Side Story ikusgarri handia jalgi du plazara. Hori aski ez, eta ikastolen mugimenduan militante, euskal prentsa idatzian zutabegile, AFOG Laborari Elkartean animatzaile eta formatzaile, eta bere bizilagunarekin bi haurren aita da Mattin. Egun, Arberatzen bizi da.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#2
#3
#4
Victoria Musci
#5
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#6
Eneko Atxa Landa
Azkenak
2024-09-20
Xabier Letona Biteri
Bonba-jostailuen oroimena oraindik bizirik da Libanon
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
2024-09-20
Sustatu
Euskarabildua topaketa urriaren 17an: “Artifiziala ez den teknologia”
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
2024-09-20
Gedar
Aurten ere, udako erailketa matxisten %15 egin dute poliziek edo polizia ohiek Espainiako Estatuan
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
2024-09-20
George Beebe
Ez dago irismen luzeko misil nahikorik Mendebaldean Ukrainako egoera aldatzeko
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
2024-09-20
Jenofa Berhokoirigoin
Edmundo González Venezuelako “presidente legitimo” gisa aitortu du Europako Parlamentuak
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
2024-09-20
Xabier Letona Biteri
Mozal Legearen erreforma eskatu du Nafarroako Legebiltzarrak
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
2024-09-20
Euskal Irratiak
Maider Mourgiart eta Paul Laborde
“Pastoralari esker Xarnegu eskualdeko herritarrak elkar lotu gira”
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
2024-09-20
Gedar
Balmasedako Glefaran enpresak etengabe gainditu ditu ezarritako kutsadura-mugak
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Internet demokratiko eta burujabe baten alde lanean
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
2.500 euroko isuna ezarri die Ertzaintzak sei aiaraldearri, iazko greba feminista orokorragatik
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.
Eguneraketa berriak daude