Martin Aranburu: «Gatazkari bide zibiletik aurre egin dakiokeela onartzen hasiak dira ezker abertzalean»


2004ko abuztuaren 01ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Martin Aranburu Bilbon bizi da. Gasteizen nahiz Bilbon betetzen ditu bere lan ordu gehienak. Gu, aldiz, Donostiako EAren egoitzan bildu gara berarekin: «Nire lanean kilometro askotxo egiten dut, baina oso gustura ari naiz», esan digu. Gatazka konpontzeko ekimenetan sarritan ikusi dugu hedabideetan azkenaldian. EAko beste zenbait kideren modura, bere burua ezker abertzalekotzat ote duen galdetu diogu: «Nire moduko ezker abertzalekotzat, bai». Martxoaren 11ko »Madrilgo» atentatuen ostean zuhurtziaz agertu zen prentsa eta hedabideen aurrean: «Ezker abertzaleko hainbat jenderekin harremana daukat eta horrek haien inpresioak eta nireak kontrastatzeko aukera ematen dit. Bere abantailak dauzka eta »etxe barruan» bere desabantailak ere bai, nabarmenak gainera. Batzuek ez dute egoki ikusten eta horrek badu bere ordaina».

Non dago EA, eta zuk non egotea nahiko zenuke?
EAJtik jaio zen arren, bide propioa urratu nahi duen alderdia da EA. Espektro politikoaren ezkerralderako bidea egitea konplikatua da ordea, sinesgaitza batzutan. Ezker abertzalearen eremura hurbiltzera, ezkerreko espektro independentista politikoa betetzera pasatzea esan nahi dut. Gure zuzendaritzan ez da orain arte aldaketa nabarmenik izan, baina gutako hainbat kidek bide hori urratu nahi genuke. Orain bi urte baino hurbilago gaude eta hemendik bi urtera are hurbilago izango gara. Dena den, ni ez naiz bide horretan ezker abertzalearen izena neure egiteko lehian ari, ez naiz nomenklatura zale. Funtsean, herri honek bi proiektu abertzale nagusi behar ditu: eskuineko bat eta ezkerreko beste bat. Kultura ezberdinak bilduko lituzkeen azken honek ezkerrekoa eta independentista izan behar du eta EAk parte hartu behar luke.

EAn urak ez dira bare jaisten, antza. Bizkaiko zuzendaritzak Sabin Arana Bizkaiko enplegu diputatua kargutik kendu du. Zer iritzi duzu gertatutakoaz?
Lehenik, ez dut ulertzen alderdi politiko batek kargu politiko bat aldatzen duelako horrenbeste asaldatzerik. Aldaketa hauek logikotzat jo beharko lirateke, baina, dirudienez, hedabideek ez dute zertaz hitz egin edo idatzi. Bigarrenik, Sabin Arana Bizkaiko EAko zuzendaritzak izendatu zuen. Orain, berriz, zuzendaritza gazte eta berri horrek berak, Sabin Aranak ez zuela bere karguaren soslaia ondo betetzen erabaki du. Eta ez du betetzen, Sabinek EAren ezkerreko izaerari erantzuten ez diolako. Beste kide bat hobetsi dute karguan. Hori da guztia.

«Alderdiaren talde independentzia zaleak» desagerrarazi nahi dituztela esan du Sabin Aranak.
Bera sektore independentistako kidea omen da. Bizkaian sektore hori badago. Askoren harridurarako ordea, EAren azken kongresuan sektore horrek Gipuzkoako kritiko deitzen den sektorearekin bat egin zuen. Sektore hori independentista da eta Gipuzkoako sektorearekin batu zen zuzendaritzaren aurka. Zaila egiten zait bere burua independentistatzat daukan batek EAJrekiko ulermen sakon bat garatu nahi dutenekin bat egin duela ulertzea. Sabinek jakingo du zergatik hartu duen jarrera hori. Jarrera hori Bizkaiko hauteskundeetan bere sektoreak galdu zuenean hartu behar zuen, eta ez orain. EAko zuzendaritza nazionalak Gipuzkoako sektorearekin dituen diferentziak eta EAJrekiko aldeak azpimarratu nahi dituelarik, gure etxeko sektore independentista batekin amaitu nahi dugula esatea zeharo harrigarria da.


Begoña Erraztiren «demokratizazio gogorra» aipatu du Aranak, halaber.
Erraztik bere kudeaketan «gogortasuna» aplikatu duela? Bai, baina, EAn gogortasun hori behar dugu. Nik aniztasuna eta barne estrategia ezberdinak defendatzen ditut, baina ez »alderdiaren zuzendaritza nazionalaren erabakiei uko eginez» norberak bere burutazioaren araberako estrategiak aplikatu nahi izatea.

Zer dago borroka luze honen ostean?
Zaila da azaltzen. Oso ulergaitza baita Anjeles Iztueta, Sabin Intxaurraga eta Gorka Knörr Gipuzkoako sektorearekin bat eginda ikustea. Nire ustez, kongresuan batek baino gehiagok hanka sartu zuen. Zehazki zein motiboengatik ez dakit, baina analisi politikoaren ikuspegitik Bizkaiko sektoreak hanka sartu zuen. Nik sektore horretako kide askorekin harreman ona daukat eta ideologikoki ehuneko ehunean bat egiten dut hainbat gaietan. Beraz, konplikatua egiten zait oraingo zuzendaritzaren aurkako borroka ulertzea.

Barne gorabeherak direnak direla ere, EAJtik aldenduta, ezkerreko proiektu bat gauzatzeko moduan al dago EA?
Alderdiaren gehiengoak proiektu propio bat gauzatu nahi du, EAJrenganako diferentziak ondo markatuta. Baina, horretan sinesten duen jende askok, "espainolak" datozelakoan, EAJ-EA koalizioaren beharra ere ikusten du. Ezin dute lehendakari espainolista bat onartu. Nik hori ulertu dezaket, baina horrekin puskatzeko bidea landu behar dugu. EAk ausardia gehiago behar du. Gure jendeari nahiz herritarrei EAJrekin batera ez ditugula gure helburuak errazago lortuko ulertarazi behar diegu. Herri honek EAJ oposizioan ikusi behar du. Herri eta abertzale bezala komeni zaigu.

Lehendakari espainolista baten beldurra izateaz gain, boterearen morrontzak ere eragingo du ziur aski EAren baitan.
Hori egia da, eta gogorra. Gobernu batean sartzea erraza da, baina gero konplikatua da berari uko egitea. Boterean eroso egoten da, eragiteko aukera daukazu eta hainbat egoera aldatzeko aukera ematen dizu. Baina kontuz gero, jendea ohitu egiten da gobernatzen. Guk ere boterearekiko dependentzia badugu, noski. Beraz, «espainolak» datozelako beldur horren eta botereak dakarren erosotasunaren aurka borrokatu behar dugu. Baina, hara, nik orain esandakoa duela bizpahiru urte esatea tabu zen gurean.

Bestalde, zer deritzozu Batasunak Jaurlaritzaren proposamenaren hitzaurreko hiru puntuei buruz egin duen eskaintza. Hau da, Euskal Herria, autodeterminazio eskubidea eta herri kontsultari buruzkoa.
Ezker abertzaleak bere diskurtso politikoari Nazio Eztabaidagunearen bidez eutsi ahal izan dio. Batasunak gatazka gainditzeko gakoa kontsulta izan daitekeela ikusten du, nonbait. Alderdi gisa, EA eta Batasuna aritu gara zeregin horretan, nagusiki. Batasunak EAJri kontsultaren proposamena eskaini badio, kontzeptuak balio diola dirudi. Nazio Eztabaidagunearen bidez EArekiko ate bat zabalik eduki nahi izan du eta Ibarretxe Planaren hitzaurrearen bidez beste bat EAJrekiko. Batasunaren eskaintza ateak zabalik mantentzeko ahalegin bat bezala ulertu behar da. Nik, batetik ondo ikusten dut, baina bestetik Batasunaren definizio falta ikusten dut. Batasunak ez du garbi ikusten zein bide landu behar duen gatazka konpontzeko. Ez daki zehazki EAJrengana edota PSErengana hurbildu behar ote duen. Batasunak Nazio Eztabaidagunean burutu duen lana ez dator bat orain arteko bere planteamenduarekin. Batasunak abertzaleen arteko akordioa lortu nahi zuen. Orain, aldiz, PSErekiko atea ez du itxitzat jotzen. Erabaki bat hartu behar du ordea. Abertzaleen arteko akordioa bilatu behar du edo akordio zabalago baten bila joan.

Gatazkaren Konponbidea Sustatzeko Batzordean alderdi eta eragileen arteko hitzarmena adostea gakoa dela diozue. Gero osatuko omen duzue alderdien arteko mahaia. Horrek baina, gutxienez, aldez aurretiko beste mahai bat eskatzen du, sukaldeko mahaia edo dena delakoa?
Hasieran aurre-mahai anitza osatu nahi izan dugu, aurrebaldintzak jarri gabe, baina ez da posible izan. Alegia, ezin dugu Lizarra-Garaziko Akordioan izan genituen akatsak errepikatu. Fase honetan kontua ez da zein alderdi garen, zer egin nahi dugun baizik. Beraz, lehenbizi, mahaiaren oinarria jarri dugu, ondoren, gainontzeko alderdiek mahaian landu beharreko puntuak adostu ditzaten. Alegia, prozedura aldatzea erabaki dugu. Mahaian eseri aurretik hainbat puntu adostu behar dugulakoan gaude.
Hasteko, alderdiei gatazkari buruzko bere kontzeptua azal dezatela eskatu nahi diegu. PPk izan ezik, denek aitortzen dute gatazka politikoa egon badagoela. Puntu horren inguruan abiatu gaizteke gatazkaren soluziobidean. Ondoren, kontsultara iristeko baldintzez hitz egin beharko dugu, eta baliteke adostasun bat lortzea. Hori posible ote den jakiteko, bakoitzaren iritzia behar dugu.

Adibidez, Elkarri-ren mahaiak zertarako balio du, orduan?
Elkarrik alderdi guztiak mahai baten inguruan bilduz gero, gurea bertan behera geratuko litzateke. Elkarriren proposamenarekin alderatuta, honek abantaila bat dauka, ordea.


Zein?
Gure proposamenaren abiapuntuan Batasuna eta EAren arteko kultura politikoaren akordioa dago. Bi aldeak mugitu gara, erdi akordio moduko bat dago. Elkarrik ez zuen hori lortu. Baina gu ez gara horregatik Elkarri ordezkatzeko ari. Elkarrirekin harreman ona dugu eta errespetuz ari gara biok. Gure lorpena ezker abertzaleak aurrera pausoak emateko borondatea agerrarazi izana da. Hainbat dogma erori da. Aurrera pauso horiek zerbait zehatzago ekarri beharko dute aurrerantzean, ordea.

Zein dira pauso horiek?
Lehena, gatazkaren konponbidea sustatzeko batzordea sortu eta eraikuntza nazionalari buruzko debatea bigarren fase baterako geratu izana. Batasunak fase hori geroko uztea onartu du, alegia. Pauso handia da hori onartu izana. Bigarrena, gatazka militarra gaindituta ere, gatazka politikoak jarraituko duela konturatu da Batasuna, gatazka politikoak ez duela ezinbestean militarra izan behar onartu du. Ezker abertzalearen baitan gatazka politikoari bide zibil eta demokratikotik aurre egin daikiokeela onartzen hasiak dira. Ez da ezer sinatu, baina filosofia hori indartu da. Eta hirugarrena, eta oso inportantea: gatazka definitzeko unean, Batasunak orain arte gatazka Frantzia eta Espainiarekin zela esan du; orain, gatazka euskaldunon artean ere badela onartzen du, euskaldun izateko modu asko dagoela eta barne konfrontazio bat badagoela. 1998ko ezker abertzalearen jarrerekiko aldaketa eta mugimendu nabarmenak eman dira. Aukera hauek ez aprobetxatzea akatsa litzateke. Nire ustez, gizarte eragileak eta gainontzeko alderdi politikoak pauso horietan guztietan erreparatzea funtsezkoa da.


Azkenak
Mingain urdina

Odolustea uztailaren 10ean hasi zen. Hamar buru hil zaizkigu harrezkero: hazarkume bat, ahari bat eta zortzi ardi. Odol analisiek baieztatu dute mingain urdinaren gaitzaren ondoriozko heriotzak izan direla denak ere.


2025-09-01 | Jakoba Errekondo
Pagatza, bizitza, sutza

Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.


2025-09-01 | Garazi Zabaleta
Gidari artzain eskola
Artzainen hurrengo belaunaldiaren bila

Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]


2025-09-01 | Irati Diez Virto
Satitsua
Burmuina txikituta bizirauten duen ñimiñoa

Bizitza azkar pasatzen dela entzun eta esaten dugu maiz. Hala ere, gizakiok urte dezenteko bizi-itxaropena daukagu. Hainbat urte izan ohi ditugu ongi garatu, bizi eta ugaltzeko. Badira, ordea, hori guztia denbora askoz ere laburragoan egin behar duten gu bezalako ugaztunak:... [+]


2025-08-30 | Patxi Aznar
Beste urrats oker bat

Duela gutxi, Netanyahuren gobernuak, AEBen baimenarekin, legez kanpoko jarduerarekin jarraitzea erabaki du Gazan, eta zerrenda osoaren kontrola hartzea. Historia pixka bat egingo dut ez zaidalako zuzena iruditzen komunikabide edo kazetari batzuek Gazan gertatzen ari dena 2023ko... [+]


2025-08-29 | Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu

Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]


Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.


Maila altua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]


Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute

Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]


Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da

Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]


Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan

600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.


2025-08-29 | Joan Mari Beloki
Trump bake bila?

Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]


Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago

Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]


Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute

Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.


Eguneraketa berriak daude