Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
osteguna 2024ko apirilaren 25an
Fabian Laespada: «Udazken politiko beroa dator, zentzu onean esanda»
BAKek eta Elkarri-k ETAren biktimen egoera salatzeko akordio bat sinatu dute oraindik orain. Gatazkaren aurrean BAKen jarrera zehaztu digu Fabian Laespadak: «BAKen ustez, gatazka Madrilen eta Euskal Herriaren artekoa baino, euskal herritarron artekoa da. Guk diogu gatazka gizartetik bertatik konponduko dela edo bestela, ez dela konponduko. Eta gatazka konpontzea esaten dugunean, euskaldunok Espainia barruan edo Espainiatik kanpo, Espainiaren pare edo elkarren ondoan bide egin nahi dugun jakiteko akordio-arau bat aurkitu behar dugula diogu».
Gatazkaren bilakabidean, aldian-aldian agertu ohi diren «aurre-demokrazia egoeran gaude» edota «gatazkaren konponbidea gertu dago» moduko esaldiez bere iritzia eskatu diogu BAKeko kide honi: «Tentsioak arindu egiten direnean, azken hilabeteetan bezala, pertzepzioak aldatzen direla ematen du. Baina, bi adierazpen horiek »ez bata ez bestea» ez datoz bat errealitatearekin. Demokrazia ez da plastilina bezala modelatzen ahal. Demokrazia kaskartu daiteke, baina demokrazian bizi gara. Ez dut esan nahi demokrazia honetatik ihes egin ezin dugunik. Aitzitik, demokraziak bide berriak urratzea posible egin behar du, hala nola, kasua ematen bada, subiranotasun partekatu bat gauzatu ahal izatea. Baina sinetsi dezagun demokrazian».
BAKen zereginetako bat gizartea ETAren jazarpen indarkeriaren aurrean sentsibilizatzea da. Nola dakusazu gizartea uneon?
Jendea ETAren indarkeriaren aurrean sentsibilizatu eta kontzientziatu den arren, hainbatek oraindik ere ETAren indarkeria justifikatu egiten du, eta ez bakarrik abertzaleek. Jendeak, oro har, ETA soberan dagoela dio, biolentzia onartezina dela. Hala ere, agerpen horien atzean, oraindino, hau bezalako pentsamoldeen arrastoak daude: "Tira, biktimak berak jakingo du zertan ari zen. Haiek jakingo dute zergatik sartu diren politikan". Horrek herri berezi bat garela adierazten du. Hau da, hainbat herritarren aurkako jazarpena geure egiten dugu, nolabait. Eta hori demokrazian onartezina da.
2002an, ETAren indarkeriaren aurrean alderdien arteko batasuna bideratzeko hainbat puntu zehaztu zenuten txosten batean. Alderdiei, epe ertainean, zeharkako elkarrizketak gauzatu beharra azaldu zenieten. Elkarrizketak gauzatzeko unean al daude alderdiak?
Uneon, alderdien arteko zeharkako elkarrizketak gauzatzen hasteko baldintzak badaude. Baina lehenik sukaldeko lana egin behar dute. Baliteke alderdiak horretan ari izatea eta udazken politiko beroa »zentzu onean esanda» etortzea. Alderdien proposamenak eztabaidatzeko garai berri baten atarian gaudela pentsatu nahi dut.
Udazken beroa iragarri duzu. Nola ikusten duzu Ibarretxe Plana garai horretan?
Ibarretxek hausnarketa sakon bat egin beharko luke. Plana gizarteratu ostean, ondorioak ateratzeko unea iritsi zaio. Ibarretxek beste alderdiak erakartzeko, eskaintza are erakargarriago bihurtu behar du. Plana ilusionagarria da, baina guztiok ilusionatu behar ditu, edo gehienok behintzat. Horretarako, neurri batean, lehenik plana sozialistekin moldatu behar du. Eta ondoren, beste neurri batean, Espainiako eskumarekin. Ibarretxe zer edo zer lantzen ari ote den susmoa daukat. Denok diogunez »Arnaldo Otegik berak ere bai» euskal gizartea oso anitza da. Nik, ostera, aniztasuna bermatu eta anizkoiztasunari eutsi beharra dagoela diot. Edozein planak »Ibarretxe Planak barne» hori kontutan hartu behar du. Anizkoiztasuna balore gisa defendatu behar dugu. Euskaldunok ez gara duela 200 urtekoak. Munduarekin batera goaz eta etorkizuneko gizartean pentsatu behar dugu.
BAKetik alderdien arteko akordioa gauzatu baino lehen, akordio politiko sendo bat gauzatzea proposatu izan diezue beraiei, akordio prepartidista bat. Horretan al gaude?
Alderdien arteko akordioa sinatu aurreko garaian egon gaitezke. BAKen sentsazio onak jaso ditugu alderdien aldetik, azkenaldian. Aurre-akordioren bat prestatzen ari ote diren susmoa dugu. Guk, hasteko, euskal gizartearen aniztasuna onetsiko lukeen akordio bat ontzat emango genuke. Gizarteak akordio sendo bat behar du, orokorra, politika normaltasunez garatu eta bizitzeko akordio bat, azken akordio baten aurretikoa. Zentzu horretan, Ajuria Eneko Itun moduko baten beharra ikusten dugu. Akordioa ez zen bikaina, baina puntu interesgarriak zituen. Gure ustez, Itunaren 10. puntua »amaiera elkarrizketatu baten beharra adierazten zuena» egokia da gatazkari irtenbidea emateko.
Orduko eta gaurko garaiak desberdinak dira, ordea. Alderdi Politikoen Legea horren adibide esanguratsua dugu. Nola ikusten duzu berau?
Alderdien Legea arazoa da. Batasuna alderdia legez kanpo uzteko xedez egin zen. Eta legea ezin da horrela legislatu. Terrorismoaren Aurkako Itunaren barruan hitzartutako legea da eta hori oker izugarria da. Terrorismoaren aurkako borrokaren ondorioz egiten den lege batek ezin du inola ere lege ona izan. Itun hori ezin da zegoen legeriarekin nahastu edo legea bera ordezkatu. Legea urratzen zutenentzako Zigor Kodea zegoen. Tamalez, Alderdien Legea Batasuna zigortzeko sortu zen eta are okerrago dena, ondoren sortu diren AuB edo HZ ekimenak ere zigortu ditu. Lege honek herritarren eskubideak urratzen ditu, ezker abertzaleari egiten ari zaionarekin oso kritikoak izan behar dugu.
"Demokraziaren barruan dena lorgarri izan daiteke" da zuen lemetako bat. Nahi hau egi bihur daiteke epe ertainean?
Bai. Baina axioma horrek bi muturreko adarrak ditu berekin. Legeak bete eta errespetatu behar dira, eta muturreko hainbat jarrerek ez dute beti legea bermatzen. PP boterean izan denean, demokraziaren funtsa zalantzan izan da. Beste muturrean, berriz, Batasunari demokrazia batean bizi nahi ote duen galdetuko nioke. Demokrazian eta inolako adjektiborik gabe: «euskal» demokrazia edo demokrazia «Euskal Herria»rentzat adjektiborik gabe. Alegia, Batasunak galdetu behar dio bere buruari ea gehiengoak nahi duen demokrazia arauen barnean aritu nahi duen. Egungo egoeran demokrazian bizitzeko baldintzak betetzen dira eta Batasunak legaltasunera itzultzen saiatu beharko luke.
PSOE gobernura iritsi ostean distentsio itxurako garai bat antzeman da. Nola bizi duzue azkeneko garai hori BAKen?
Niri itxura baino, gobernua malguago izatea gehiago gustatuko litzaidake. PSOE ez da maizter berria gobernuan. PSOE 14 urtez egon zen boterean, eta presoen sakabanatze politika orduan hasi zen. BAKentzat sakabanaketa baino larriagoa da presoak urruntzea. Gu ez gara hainbeste presoak elkartzearen aldeko, hurbiltzearen aldekoak baizik. Dispertsioaren filosofia eztabaidagarria izan daiteke, baina urruntzearena ez, legeak presoak bere etxetik albait hurbilen egotea agintzen baitu. PSOEk politika berri bat egitea badagoela frogatu behar du, baita giza eskubide guztiak errespetatu daitezkeela erakutsi ere. PSOEk terrorismoaren aurkako borroka eta erabat zilegi den konfrontazio politikoa bereizi behar ditu, alderdien eremuko borroka guztiz zilegi baita.
Gizarte eta gizarte eragileen arteko harremanak nola daude giro edota garai berri baterako bidean?
Gizartea, oro har, alderdi politikoen aurretik doa. Gizartean ez da alderdien artean gertatu den arrakala edo pitzadurarik. Hala ere, une batez arrakala hori gizartera lerratuko ote zen beldur izan gara. Zorionez, gizartea elkartuago bizi da. Itxaropen horrekin segitzen dugu lanean gizarte eragileek. BAKi gizartearen jarrera hori oso lagungarri zaio alderdiei elkarrizketa saiakera berriak exijitzeko. Guri alderdiak horretaz jabetzea gustatuko litzaiguke eta orain arte baino ausartagoak izan daitezen, pausu hori emateko.
Artean nola ikusten duzu ETAren jarduera eta euskal gatazka delakoa?
Nik ETAren jarduera ez dut gatazka delako horretan sartzen, ETA arazo bat da. ETAren arazoa konpondu ondoren gatazka errazago konponduko genuke. Egoera askoz distentsoago litzateke bide berriak urratzeko.
Demagun oraingo gatazkaren parametroak gainditzen direla. Zer-nolako elkarbizitza aurreikusten diozu gizarte honi?
ETAren arazoa amaituta gatazka hobeto kudea genezake. Katalunian ere badute gatazka bat, baina ez dute ETAren arazorik. Boterean alternantzia izan da eta ez da inolako hondamendirik izan. Aitzitik, aldaketak freskura ekarri du elkarbizitzara eta politikara. Tira, ETA amaituta ere, hainbat auzitan gatazkak izango ditugu. Baina herri baten baitan »baldin eta denon artean gainditzen baditugu» gatazkak osasungarri izan daitezke.
Gatazkak gatazka, nola ikusten dituzu euskaraz eta gaztelaniaz bizi diren bi munduak? Euskararen auzia, alegia?
Alderdi konstituzionalistek ahalegin berezia egin beharko lukete euskara ez dadin ghettoko hizkuntza bihurtu. Aitzitik, euskara plaza eta kaleko hizkuntza bihurtu behar dugu. Baina politizatu gabe. Eta horretan euskaldunok ahalegin berezia egin behar dugu ez dakitenei euskara erakargarri izan dakien. Halaber, euskara ez dakitenek, gutxienez, euskara aintzakotzat hartu beharko lukete. Euskara guztiona da, lanabes ederra eta beharrezkoa euskaldun sentitzeko.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Karmelo Landa
#2
Jenofa Berhokoirigoin
#3
Juan Aldaz Arregi
#4
#5
Imanol Satrustegi Andrés
Azkenak
2024-04-28
Jenofa Berhokoirigoin
BOLLOTOPAKETAK
Bollera subjektua erdigunean jartzera datorren hitzordua
Apirilaren 26, 27 eta 28 hauetan iraganen da Euskal Herriko bolleren topaketa, Leitza herrian. Izenak argiki dioen gisara bollerei irekitako jardunaldiak dira, baina, oro har, sexu/genero disidente oro da gomitaturik. Egitarau aberatsa eta askotarikoa ondurik, taldean... [+]
2024-04-28
Olaia L. Garaialde
Gorputz hotsak
"Pianoa da konpainia izatea bezala, ez zara inoiz bakarrik sentitzen"
Musika klasikoa, regetoia eta rocka gustuko ditu Jakes Txapartegi pianistak (Hondarribia, Gipuzkoa, 2009). Itsua da, musika klasikoa jotzen du eta poliki-poliki jazza eta inprobisazioa ikastea gustatuko litzaioke. Etxean zuen teklatuarekin Pirritx eta Porrotxen “Maite... [+]
2024-04-28
Axier Lopez
Dronea, munduko botere harreman desorekatuen ikur eta eragile
Giza asmakizun oro lez, onena eta txarrena egiteko gai dira. Baina, tamalez, dronea, beste ezeren gainetik, Mendebaldeko potentzia kapitalistek munduaren gehiengoa menpean jartzen jarraitzeko tresna nagusietakoa da. Zirrikitu teknologikoetatik haratago, funtsezko pieza da bizi... [+]
2024-04-28
Miel Anjel Elustondo
Iñaki Soto. Erredakzioko kazetaritza ardatz
"Gure Herriaren etorkizuna eta hizkuntzarena batera joango dira"
25 urte beteko ditu aurten Gara egunkariak. Ez da erraz izan. Teknologiak ekarritako iraultzari neurria hartuagatik ere, Espainiako auzitegietako epaileek erabakitako oztopo arbitrarioek egunean eguneko jarduna baldintzatu dute. Mirari hutsa, Iñaki Soto zuzendariaren... [+]
2024-04-28
Urko Apaolaza Avila
Migrazio eta Asilo ituna: Europaren legatu kolonialista denon begien bistan
Europar Batasunean berriki onartu den Migrazio Itunak, asko zaildu dizkie gauzak euren herrialdetik ihesi doazen eta asiloa eskatzen duten pertsonei. Eskuin muturraren tesiak ogi tartean irentsita, migratzaileentzako kontrol neurri zorrotzagoak onartu dituzte Estrasburgon,... [+]
Eguneraketa berriak daude