Bost Livingstonen kronikak


2004ko uztailaren 04an

Gehienek uda oporrekin lotzen dute. Gauza jakina da, bestalde, gero eta gehiago direla opor guztiak batera egin ordez, Gabonetan eta Aste Santuan lanari eten luzexeagoa ateratzen diotenak.

Opor bezperatan gaudenez, honako galdera luzatzen dio jendeak elkarri: «Nora zoazte oporretan?». Oporrak bidaiekin lotzearen ondorio da, ziurrenik, galdera egiteko modua, bakaziotan norabait joatea beharrezkoa eta ia obligazioa balitz bezala. «Zer egingo duzue oporretan?», galdetzea egokiagoa litzateke eta jasotako erantzunean garbi geratuko litzaiguke solaskidearen asmoa.

Batzuek atseden egunak nekatzeko erabiltzen dituzte eta beste batzuek, berriz, atseden hartzeko. Hondartza, adibidez, etzanda egotearekin irudikatzen dugu eta mendia ibiltzearekin. Aurrenekoa aukeratzen duenari bakarren batek alfer itxura hartuko dio eta bigarrena hautatzen duenari beste norbaitek kirolari traza antzemango. Bata zein bestea norberak erabakitako lekuak izan badira, biak onak; eta halabeharrez eta gogoz kontra izan badira aukeratuak, biak txarrak.

«Oporrak=Bidaia=Urrutiko Herrialdea=Exotikoa», jende askoren planteamendua da. Nik besteen oporretatik nire bizimodua egitea lortu nuen, gutxi gorabehera. Kanpoko paraje askotara joateko aukera behin eta berriro izan dugunok eta urtean behin bidaia luze bat egiteko modua duzuenok, ez dugu, ziurrenik, berdin jokatuko. Nik beti pentsatzen dut hurrengo batean ezagutuko dudala oraingoan ezagutu ez dudana, baina agian neure burua engainatzen ari naiz. Kuba, Islandia, Venezuela, Namibia, India, Txina, Kenya, Tanzania... eta abar luze-luze bat da zain daukadan herrialdeen zerrenda. Horren ordainetan Laponian, Saharan, Himalayan, Alaskan, Patagonian, Ertamerika eta abarretan hilabete asko eman ditut.

Oso ondo ulertzen dut bidaia bat egiteko ilusio eta kuriositatea. Bidaia bat ez da gastu bat, inbertsio bat baizik. Abiatu aurretik eta ia konturatu gabe, galdera mordo bati erantzuna eman beharko diogu: Noiz? Zenbat egun? Norekin? Nola? Zenbat diru? Etxera itzulitakoan, beste galdera piloa ekarriko dugu erantzuteko.

Eguraldiaren araberako ekipaia

Oporrak egiteko aurrekontuari adina begiratuko diogu bertako klimari. Egun, kanpoko herrialdeak bisitatzeko informazio ugari eskura genezake. Uztaila-abuztuan Afrikako basamortuan bero egingo duela edo Nepalen euria erruz botatzen duela jakiteko ez dago bertaraino joan beharrik.

Etxe inguruan gelditzea erabakitzen dutenek zailago daukate eguraldia asmatzea, iazko udan bero latzak egin zituen gurean, burmuinak lehortzeko modukoak, diotenez. Pare bat urte lehenago ez zen ia eguzkirik ikusi eta belarri atzetan goroldioa ateratzeko gutxi falta izan omen zen. Hogei urte lehenago, berriz, sekulako uholdeak izan ziren Euskal Herriko hainbat eskualdetan, zaharrek agorrila deitzen dioten hilabetean, gainera. Norbaitek esango luke oporretarako eguraldi klase guztiak direla onak eta lanerako, berriz, denak txarrak. Oporrik, "barkaziorik" ez zegoen garaian, «zer eguraldi dator!» onartzea zen erremedio bakarra. Orain, aldiz, eguraldia ezin dugu aukeratu baina askok nora joan bai, eta ondorioz, neurri handi batean, eguraldi onaren bila mugitzen da jendea. Ekipaian zer sartu eta zer ez erabakitzea ez da erraza, eraman beharreko jantziak eguraldiaren araberakoak beharko dute izan. Poltsa, maleta edo motxila egiterakoan "badaezpada ere" esateak bolumena bikoiztea ekar dezake, eta gauzak sobran eramatea falta izatea baino hobe den arren, neurria bakoitzak aurkitu beharko du.

Kontuz, gero, "eguraldi ona" esaldiarekin, ona izan liteke kaletarrentzat eta oso txarra baserritarrentzat, "giro espeziala" oporretan daudenentzat eta "guztiz kabroia" suhiltzaileentzat edo eraikuntzan ari direnentzat.

Irlak, espazio mugatuak denbora jakin baterako
Oporrak urtean zehar egutegian kokatzen ditugun "denbora-irlak" dira, lan egunez inguratutako jai egunak. Uharteak, berriz, urez inguratutako espazioak dira eta horietara joateko proposamen batzuk doaz segidan:

- Euskal Herrian, irla gutxi eta txikiak ditugu: Billano, Izaro, San Nikolas Aketx, Santa Klara eta beste bakarren bat. Ezingo dugu hauetako inon gaurik egin. Batzuetan lur hartzea ere oso zaila delako, eta besteetan debekatua dagoelako. Itsasoa lehorretik ikustea ederra da baina lehorra itsasotik ikusteko aukerak, ahal baduzue, ez itzazue galdu.

- Balear Uharteak bisitatzeko eskaintza merkeak urtean zehar egoten dira. Mediterraneoko uharte hauen izenak buruz ikasi genituen eskolan »Mallorca, Menorca, Formentera, Eivissa, Cabrera, Conillera eta Dragonera». Bertara joateko aukera zabala bakoitzaren neurrira egokitzeko modukoa da.

- Kanarietan inoiz egon gabea naiz, bere afrikartasunak erakartzen nau eta joateko arrazoiak sobran dauzkat. Zein baino zein ezberdinago dela diote eta guztiak politak, gustuen arabera. Kanaria Handiak ez omen du zerikusirik Lanzaroterekin, Hierrok ere ez Teneriferekin eta Gomera, Fuerteventura eta La Palmak zer esanik ez. Zazpi irla hauek ezagutzeko hamaika aitzakia badago eta ez naiz beste hamabi hilabete itxaroten egongo.

- Korsika, Sardinia eta Sizilia ez daude urruti, mila kilometro gidatuta, kotxea edo furgoneta itsasontzi batean sartu beharko dugu. Modu horretan autonomia asko izateaz gain, diru dezente aurreztu genezake. Irla izateak sortzen du hainbat arazo bertakoentzat, baina bestalde, izaera gordetzen laguntzen du, nortasuna mantentzea errazago suertatzen da. Nabarmen da hori Mediterraneoko hiru irla hauetan, hala ere, bisitarion iritzia eta bertakoen nahia baliteke bat ez etortzea.

- Irlanda eta Islandia hortxe daude Atlantiar Ozeanoan, zein baino zein interesgarriago. Irlandara kotxea eramateak merezi du, hegazkinez joan eta bertan alokatzea izan liteke beste aukera. Islandiara, berriz, airez iristea da normalena eta merkeena baina, behin hara ailegatutakoan, dena da garesti.

Isilik eduki dut orain arte irla ezberdinak bizikletaz ezagutzeko aukera. Mapa bat aurrean hartu eta bira ematea da lehenengo burutazioa... zein norabidetan da, ondorengo zalantza. Erlojuaren antzera edo alderantziz. Batetik bestera zeharkatzeko ibilbideak ere egin daitezke. Iparretik hegora edo alderantziz, ekialdetik mendebaldera edo alderantziz. Pedalei eragitean hasi aurretik haizearen nondik norakoari erreparatzea da egokiena.

Aurten zer?

Uda honetarako, fisikoki mapa batetik ez ateratzeko irla bat aukeratuko nuke. Behin han egonez gero, itsasoarekin topo egin arte ez nintzateke geldituko, eta hondartzara iritsitakoan, tripaz gora etzan eta kieto hantxe! Justu kontrakoa egitea ere ez da txarra. Etxe inguruko bazterren batean lasai-lasai liburutxo bat hartu, eta munduari buelta eman.



Azkenak
Intsusaren bigarrena

Joan urteko udaberrian idatzi nuen intsusari eskainitako aurreneko artikulua eta orduan iragarri nuen bezala, testu sorta baten aurrenekoa izan zen. Sendabelar honen emana eta jakintza agortzen ez den iturriaren parekoa dela nioen eta uste dut udaberriro artikulu bat idazteko... [+]


Arrain-zoparako, besterik ezean, itsasoko igela

Amonak sarritan aipatu zidan badela arrain bat, garai batean kostaldeko herrietako sukalde askotan ohikoa zena. Arrain-zopa egiteko bereziki ezaguna omen zen, oso zaporetsua baita labean erreta jateko ere. Beti platerean oroitzen dut, eta beraz, orain gutxira arte oharkabeko... [+]


2024-04-22 | Jakoba Errekondo
Lurra elikatu, guk jan

Lurrari begira jartzea zaila da. Kosta egiten da. Landareekin lan egiten duenak maiz haiek bakarrik ikusten ditu. Etekina, uzta, ekoizpena, mozkina, errebenioa, emana, azken zurienean “porru-hazia” bezalako hitzak dira nagusi lur-langileen hizkuntzan.


2024-04-22 | Garazi Zabaleta
Txaramela
Pasta ekologikoa, ortuko barazki eta espezieekin egina

Duela hamabi urte pasatxo ezagutu zuten elkar Izaskun Urbaneta Ocejok eta Ainara Baguer Gonzalezek, ingurumen hezkuntzako programa batean lanean ari zirela. Garaian, lurretik hurbilago egoteko gogoa zuten biek, teoriatik praktikara pasa eta proiektu bat martxan jartzekoa... [+]


'Cristóbal Balenciaga' telesaila
"Nabaritu dadila euskaldun batzuok euskaldun baten istorioa kontatu dugula"

Cristóbal Balenciaga diseinatzailearen biografia kutsuko fikziozko telesaila egin du Moriarti hirukoteak, Disney+ plataformarentzat. Estreinakoa dute formatu horretan. Aitor Arregi eta Jon Garañorekin egin du hitzordua ARGIAk, Jose Mari Goenaga kanpoan baitzen,... [+]


Eguneraketa berriak daude