Baserritarrak maisu
Gotzon Garatek urte asko daramatza euskararen aldeko lanean. Euskarazko liburuak eta euskararen gainekoak paratzeaz gainera, gure arbasoen euskara eta egungo baserritarren euskara bizia jasotzen. 2003an argitara emandako lan honetan zuzen-zuzen egingo du bat egungo euskal hiztunarekin eta literatura korapilatsutik urrun, eguneroko hizkeran makulu zaizkigun hainbat molde tradiziozko euskarara ekartzen lagunduko digu. Gaztelaniaren eraginez sorturiko kalkoen euskal ordain jatorrak inguratu ditu azken honetara.
Lau dira, besteak beste, euskaraz txukun jardun nahi duenak esku artean izan behar dituen tresnak, Gotzon Garateren ustez: baserritarren hizkera, klasikoak, Auspoa bilduma eta Orotariko euskal hiztegia.
Askoren zalantza izango delakoan berehala eraso diogu idazleari. Zergatik baina, baserritarrak? Hitzaurrean bertan hauxe dio: "Edozein hizkuntza ongi ikasteko biderik onena ongi mintzatzen direnekin jardutea da. Zazpi probintzietan eguzkiz eguzki euskaraz egiten duten baserritarren eta laborarien euskara ulerterraz, joria, aberatsa, guztirakoa, da". Baserritarren "buruko ordenagailua" euskaraz moldatua dago. Eguneroko bizitza, gizarteko gorabeherak... euskal begiez ikusi eta euskal esamoldez ematen dituzte.
Liburuaren aitzinsolasa bitan partitua eman du eta egiazki, liburu batean hitzaurrea esanguratsu bada, Euskarazko Tradizioa eta Molde Berriak lanean sarrerak ez dio iruzur egiten garapenari. "Merezi du ez arroztea eta gizaldi eta gizaldietan izan garen bezala, gu geu izaten jarraitzea".
Zergatik baserritarren euskara?
Baserritarren euskarak beraz, egungo beharrei ongi erantzuten die?
Zer da tradiziozko euskara?
Zein da lanaren oinarria, hau da, nola paratu duzu?
Ereduzko prosa gaur, Euskara batuaren ajeak, Erderakadak... horren gaizki egiten dugu euskaraz?
Askotan euskara nahasiegia ere egiten dugu. Euskara txukunena egunerokoa, bizia eta berezkoa dela esan izan duzu.
Liburu honetan esan daiteke euskara jator eta zuzenari erreparatu diozula?
Euskara txukuna egiteko giltza non dago?
Elgoibarren jaio zen 1934an.
Ikasketak:
Teologian Lizentziaduna (Insbruckeko Unibertsitatea)
Filologia Erromanikoan Lizentziaduna (Bilboko Deustuko Unibertsitatea)
Marxismoan Espezializatua (Suitzako Friburgo)
Euskal Literaturan Katedraduna
Lanak:
Literatura:
Gizarteko ipuinak: Oroitzapenetan, Lehortean...
Polizia eleberriak: Esku leuna, Elizondoko eskutitzak...
Gizarteko eleberriak: Zilarrezko gazteluaren kronika urratua...
Erreportaiak: New York, New York, India harrigarria...
Literatura kritika: Euskal eleberrien kondaira I-II-III...
Hizkuntzalaritza: Erderakadak...
Besteak:
(asko): Ke asko! Hau nazka! Nazkagarria! Holakorik!
(pilota/berri): Olaizolak tanto berria egin du. Olaizolak beste tanto bat egin du.
(bajar la voz): Ahotsa bajatu. Isilago hitz egin.
(orokorrean): orokorrean diru asko irabazten du. Oro har, biziki aberatsa da.
(bezala): Zuzendari bezala izendatu zuten. Zuzendari izendatu zuten.
(kantitatea): Kafe katilutxoa edan zuen. Katilu txiki bat kafe edan zuen.
(-rako): Bakerako ituna. Bake ituna.
(konjuntzioak): Eske onak dira. Onak dira eta. Onak baitira.
(ongietorri): ongietorria eman zioten. Ongietorri egin zioten.
(luzatu): Eskaintza luzatu die. Eskaintza egin die.
Urduritasunaren alarmak mugikorrekoak baino ordubete lehenago jota hasi da niretzat Donostiako 72. Zinemaldia, edo halabeharrak edo oparitu didan rol honetan. Goiz gosaldu eta akreditazioaren bila joan ostean, Victoria Eugenia antzokira hurbildu naiz 9:00etarako saiora, Emilia... [+]
Ekialde Erdia dantzan jarri dute pertsona-bilagailuak eta walkie-talkieak lehergailu bihurtu dituzten erasoek. Israel isilik da, baina inork gutxik jartzen du zalantzan erasoen atzean hura dela. Besteak beste, iraganean aritu delako jada jolas hilgarri horietan, eta akusazio... [+]
Aurtengo Euskarabildua topaketa teknologikoa (iAmetzak antolatzen duena urtero) urriaren 17an izango da Donostian, San Telmo Museoan. "Artifiziala ez den teknologia" jarri diote goiburu gisa, adimen artifizialaren oldarraldi garai honetan "inoiz baino... [+]
Uda honetan, gutxienez hemeretzi erailketa matxista izan dira, eta horietatik gutxienez hiru kasutan, poliziak edo polizia ohiak dira hiltzaileak. Donostian, gainera, erailketa saiakera bat ere izan da ertzain baten partetik: bere bikotekidea hiltzen saiatu zen abuztuan.
(Baina Kievek Errusiari eraso egiten uzteak gerrara eraman gaitzake zuzenean).
George Beebe CIAko Errusiako analisi zuzendari ohia da eta bere artikulu hau Rafael Poch kazetariaren blogean argitaratu dute gaztelaniaz eta Brave New Europe webgunean ingelesez.
Europako Alderdi Popularrak ultrakontserbadoreekin eta eskuin muturrarekin landuriko ebazpenak aldeko 309 boto, kontrako 201 eta hamabi abstentzio jaso ditu. Ekaineko Europako hauteskundeez geroztik, lehen aldia da eskuina eta eskuin muturra baturik agertzen direla Estrasburgon.
Foru Legebiltzarraren arabera, “oinarrizko eskubideak eta askatasunak murrizten dituen legea da, eta zigor-atal neurrigabea du, demokrazia aurreratu bati ez dagokiona”.
Azken aukera asteburu honetan 'Inexa de Gaxen' pastorala ikusteko.
2016tik 2023ra bitartean, Pastguren paper-fabrika izandakoa erraustegi modura erabili zuen Glefaranek, elektrizitatea ekoizteko. Zazpi urte horietan zehar, errauts-partikulen isurketa-mugak urratu zituen, eta "gizakien eta ingurugiroaren osasuna arriskuan jarri" zuen... [+]
Internet hasieran askatasunaren espazio izan zen, baina gaur egun enpresa handien esku dagoen lurralde kontrolatu bihurtu da. Testuinguru honetan, teknologia burujabetza eta ongizate komuna lortzeko Internet berreskuratzeko beharra gero eta premiazkoagoa da. Egile eta aktibista... [+]
"Mozal legea" baliatuta jarri ditu poliziak isunak. Tubacexen eginiko piketegatik izan dira zigor gehienak.