Lurra gaixo dago

  • Azken urteetan ingurumen arazoak gehitu dira nabarmen, eta ondorioak lazgarriak dira bai gure osasunerako eta baita ekosistementzako ere. Euri azidoa, negutegi efektua eta ozono geruzaren zuloa dira arazo horien ondorioetako batzuk.

2004ko otsailaren 14an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Mendeetan naturak eskainitako baliabideak aprobetxatu ditu gizakiak bere onurarako. Baina aprobetxamendu hau neurriz kanpokoa izan da eta gure inguruneak aldaketa izugarria jasan duela konprobatu ahal izan dugu. Populazioaren gehitzeak, industriak eta teknologiaren garapenak natura aldaketa prozesu luze baten barruan sartu dute. Ingurumen arazoak ere testuinguru honetan kokatuko ditugu. Izan ere ingurumena inguratzen gaituena da, bertan daude bizidunen garapenean eragina duten osagaiak eta naturaren parte direnak: ura, atmosfera... Horregatik bizitzaren eta ekosistemen garapenean eragina duten aldaketa horiek ingurumen arazo kontsideratuko ditugu.

Ingurumen arazoek nola ez ingurunearen nolabaiteko hondamena ekartzen dute. Hauetariko batzuk gure planetaren arazo orokor modura har ditzakegu, esaterako ozono geruzaren zuloa edo negutegi efektua. Alegia, arazo hauen eragina eskualde geografiko handietan nabarmendu daiteke. Beste arazoak lekuan lekukoak izango dira, eskualde txikietan eragina izango dutenak, industri-isurketak adibidez. Segidan, lurrak dituen ingurumen arazo nagusiak aztertuko ditugu.

Baliabide naturalak agortzen ari zaizkigu

Baliabide naturalak gizakiak bere beharretarako erabiltzen dituenak dira. Hauetako asko ez dira berriztagarriak. Nagusiki erregai fosilak aipatu behar ditugu; harrikatza, petrolioa eta gas naturalaren kontsumoa izugarri handia da. Eskala geologikoa kontuan hartuz berriztagarriak izango lirateke, baina milaka milioi urte behar izaten da honelako gaiak sortzeko. Esan beharrik ez dago hauen kontsumo abiadura izugarri altua dela. Meategiak ere aipatu behar ditugu, hamaika mineral erauzteko gaitasuna ematen baitute teknologia berriek.

Kutsadura arazo larri bihurtu da

Kutsadura arazo nagusia bihurtu dela dudarik ez dago; atmosferaren kutsadura, uren kutsadura, lurra berarena... herrialde aurreratuei buruhauste handiak sortzen dizkie. Izan ere, populazioen ugaltze izugarria, industrializazioa eta gaur egungo gizarte ereduak ezin dira egokitu herrialdeetako agintariek bideratu nahi duten garapen iraunkor horretara. Horrela, hiri eta industriek sortutako hondakinek airea, ura eta lurra kutsatzen dituzte. Gainera gizakiek sortutako produktuek degradagarriak ez diren osagaiak dituzte, alegia deskonposatzeko zailtasunak dituztenak eta asko toxikoak izan daitezke bizidunentzat, adibidez plastikoak: DDT, CFC... Merkatuan dauden produktu kimiko askok osasunean eta ekosistemetan izan ditzaketen eraginak ikusteke daude oraindik.

Kutsaduraren ondorioak: negutegi efektua, euri azidoa eta ozono geruzaren zuloa

Atmosfera gas ezberdinez osatutako geruza babeslea da (karbono dioxidoa, metanoa, ozonoa, ur-lurruna...) eta berez duen negutegi efektu horrek eguzki irradiazioak ez ditu gehiegizko neurrian pasatzen uzten eta, era berean, bizitza garatzeko adinako tenperatura mantentzen laguntzen du. Beraz negutegi efektua berez existitzen da eta ez da negatiboa. Baina azken urteetan badirudi gure planetaren tenperatura orokorra modu esangu- ratsuan igo dela. Zientzialarien arabera, hau negutegi efektua areagotu egin delako gertatzen da, eta azken hori gehiegizko karbono dioxidoaren igorpenaren ondorio izan daiteke.

Ozono geruzaren zuloari buruz ere askotan entzun dugu hitz egiten; zuloa erreala den edo ez ez gaude ziur, baina dakiguna da ozonoaren portzentajea neurri handian jaitsi dela Antarktikan. Ozono gasa lurrarentzat babesle garrantzitsua da ez duelako zenbait izpi kaltegarri pasatzen uzten.

Badirudi CFC eta honelako konposatu kimikoek ozonoarengan eragina dutela eta konposatu kimiko horiek aerosolak bezalako produktuetan aurkitu ditzakegu.

Euri azidoari buruz ere askotan entzun dugu hitz egiten eta zehazki zer den eta nola sortzen den azaltzen saiatuko gara. Industri garapen erregai fosilen etengabeko kontsumoa ekarri du eta atmosferara gas bereziak igortzen ditu. Zentral termiko eta ibilgailuek sufre eta nitrogeno oxidoak askatzen dituzte batez ere. Airean ur-lurrunarekin erreakzionatzen dute eta azidoak sortzen dira. Ondoren euriarekin batera jausten dira azido hauek, ingurunean kalteak eraginez. Gainera, euri azidoa lainoekin mugitzen denez, sortutako lekutik kilometro askotara eror daiteke. Ondorioak oso larriak izaten dira, lakuetan adibidez, bertako bizidunek ez dute azidotasun hori onartzen eta hil egiten dira. Beren gardentasuna mantendu arren, lakuek osagai hilgarri hori eduki dezakete. Eragin hau nabarmena da Eskandinaviako laku askotan, gainera euri hilgarri hau Erresuma Batuak bidalitakoa izan daiteke. Era berean, inguruko basoak kaltetuak suertatutzen dira, zuhaitzek hostoak galtzen dituzte eta hil egiten dira. Osasun arazoak ere sortzen ditu euri azidoak: arnasketan, sudur-eztarrietan...

Euskal Herrian ere euri azidoaren eragina nabarmen daiteke, nahiz eta ez izan beste herrialdeen adinakoa. Azidifikazio honen azterketak 1986. urtean hasi zituzten Insignis pinuen basoetan. Dirudienez azidifikazioa Europa aldetik etorritako laino kutsatuek ekarri dute, nahiz eta eragina aldakorra den baso ezberdinetan.

Zer egin ingurumenaren alde

Askotan galdetzen diogu geure buruari guk, gizabanako soilok, zer egin dezakegun honelako arazo handi baten aurrean. Ondorengo aholku hauek lagungarri izango zaizkigu bide horretan. Eguneroko bizitzan ohitura aldaketa batzuk eginez pauso handiak eman ditzakegu ingurumenaren alde. Hona batzuk:

- Bainu ohiturak aldatu. Bainera bete beharrean dutxa azkarrak egin daitezke. Txorrotako ura behar denean soilik ireki, adibidez, hortzak garbitzerakoan txorrotako ura ez da etengabe irekita eduki behar.
- Oinez ibiltzen edo bizikleta hartzen ingurumenari ez ezik geure osasunaren alde jokatuko dugu. Eta distantziak esanguratsuak direnean, garraio publikoa erabiltzea gomendatzen da.
- Soilik behar ditugun produktuak erosi gehiegikeriatan erori gabe, eta ahal bada pakete, poltsa edo bilgarri gutxikoak, gehiegizko zaborrik ez sortzeko. Ahal dela eguneroko bizitzan sortzen dugun zaborra murriztea izango da helburu nagusia.
- Berrerabilpena ere garrantzitsua da, honela beste erabilera bat emango diogu sortutako zaborrari.
- Azken hitz garrantzitsua birziklapena da, sortutako zaborra sailkatzea garrantzitsua da, hala nola, latak, plastikoak, kartoiak...
- Energia berriztagarrien erabilera bultzatzen badugu ere mesede handia egingo diogu gure ingurumenari: zentral eolikoak, eguzki-panelak...

ERRAUSTEGIAK ZABORRAK KUDEATZEKO?

Gaur egun zaborraren kudeaketa arazo larria bihurtzen ari da gure inguruan, zabortegiak berehala betetzen dira eta berriak ireki behar dira, baina inork ez du zabortegirik nahi inguruan. Gipuzkoako kasua aipa dezakegu zentzu honetan. Bertako mankomunitateek erraustegiak eraikitzearen beharra azpimarratzen dute eta noski hauen kokapena zehaztea arazo larri bilakatu da. Erraustegi baten kokapena zehaztu dute, Txingudiko mankomunitatearentzako izango omen da, Hondarribiak, Irunek eta Hendaiak berezko zabortegirik ez baitute. Gaintxurizketa aldean eraikitzeko asmoa dute eta 2007rako martxan jartzeko moduan egongo omen da. Gainontzeko mankomunitateentzat beste erraustegi bat eraiki nahi dute eta kokapen posible bezala Urnieta eman zutenean aurkako jarrera gogorra izan da. Urnietako Udaleko plenoak ezezko borobila eman zuen. Arnasa plataformak ekintza ugari egin ditu azpiegitura hauen aurka.


Azkenak
Kneecap, Last Tour eta protestaren merkatua

Kneecap taldea BBK Liven egoteak eztabaida piztu du makrofestibalek protesta politikoaz egiten duten instrumentalizazioaz eta kultura-eredu nagusiaren kontraesanei buruz.


Baionako fiskaltzak ikerketa abiatu du Ane Lindanek EHZn egindako emanaldiaren harira

Espainiako Abokatu Kristauen Fundazioak Bilboko artista salatu du arrazoi beragatik, “eskarnio delitua” egin duela argudiatuta. EHZk barkamena eskatu die artistaren emanaldiak mindu dituenei, baina egoera gorrotoa sustatzeko baliatu dutenengandik “urrun”... [+]


Munduan 220 milioi tona plastiko sortu eta %10a baino ez dira birziklatzen urtero

220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.


Amnistia Internazionalak exijitu dio CAFi Jerusalemgo tranbiaren proiektua bertan behera uzteko

NBEren txosten batek azaldu du Beasaingo enpresak lagundu egiten duela Israelgo legez kanpoko kolonien hedapenean. Amnistia Internazionalek deialdia egin die gobernuei “urgentziaz” esku hartu dezaten txostenaren ondorioekiko.


2025-07-04 | ARGIA
TindEHEr egitasmoa: gazte-taldeen arteko ‘matxak’ euskaratik eta euskaraz

Oraingoz hamabi gazte-taldek eman dute izena. Taldeen arteko bikoteak osatuko dituzte, eta haien arteko harreman informalak euskaratik eta euskaraz garatuko dituzte. Helburua da kontzientzia linguistikoa berpiztea. Euskal Herrian Euskarazek eta Gazte Euskaltzaleon Sareak abian... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eskura izango ditu 2026tik aurrera

Nafarroako Barne Sailak araudia aldatu du Foruzaingoak taser pistolak erabiltzen hasteko hurrengo urtean. Pistola elektrikoen erabilera poliziek daramatzaten kamerek kontrolatuko dute.


Lurramak “Bihar ere laborari” lelopean ospatuko du 20. urteurrena

Laborantza herrikoia eta jasangarria bultzatzen duen azokak 20. urteurrena beteko du. Azaroaren 7tik 9ra antolatu duten erakusketa eta merkatuan parte hartzera dei egin du.


Hau altxorra, geure geurea!

-Kax, kax, kax.

-Aurrera!

Maratila kirrikariari buelta eman eta barrura.

Hor zaude zure Donostiako Ibaetako EHUko bulegoan, eserita, lanean, aurrean mahaia bete irakurgai. Hor daude zure poltsatxo beltza lurrean, zure erlojua, ohiko legez, eskumuturrean beherantz buelta... [+]


Tomasita Quiala, munduko “bertsolari” txapelduna

Ekainaren 12an, 64 urte zituela hil zen Tomasita Quiala Kubako izar handia. Azkeneko aldiz, 2018an etorri zen Tomasita Quiala repentista Euskal Herrira, Bertsozale Elkarteak antolatutako inprobisazioaren nazioarteko topaketa batzuen bidez. Dena hartzen zuen gogoan eta denari... [+]


Leire Martinez, Equala berdintasun aholkularitza
“Zaila egiten zaio gizarteari onartzea albokoa izan daitekeela erasotzailea”

Erasoen aurrean jarduteko protokoloaren garrantziaz mintzatu da Equala berdintasun aholkularitza zerbitzuko Leire Martinez. Eraso baten aurrean zer egin, nora deitu eta nola babestu jakiteko balio du. Iruñeko Peñen Federazioarekin aritu dira elkarlanean aurten ere.


Amurrioko Correoseko langileek mobilizazio gehiago egingo dituzte, zuzendaritzak ez baitu kontrataziorik egin gainkarga konpontzeko

Hiru eguneko greba egin zuten ekainean eta enpresak ez ditu bete adierazitako konpromisoak. Horien artean zegoen udako oporren hutsuneak betetzea, CCOO sindikatuak azaldu duenez.


Eguneraketa berriak daude