Kepa eta Adur Larrea: «EGAk teknika batzuetan trebatua izatea bermatzen du bakarrik»

  • Kepa Larreak ez du EGArik. Euskara irakasten eman ditu azken 20 urteak, gehienak azterketa famaturako ikasleak prestatzen. Adur Larrea ilobak, ordea, egungo gazteek bezala, bere garaian eskuratu zuen agiria. Idazle eta marrazkilari lanetan jarri dira biak eta euren esperientzian oinarrituta, Nola atera EGA (euskararik jakin gabe) liburua argitaratu dute. Gomendioak, pasadizoak eta hausnarketak bildu dituzte idazki ezin dibertigarriagoan.

2004ko otsailaren 08an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Kepa, zuk 20 urte daramatzazu euskara irakasten. Zer nola aldatu dira EGArekikoak?
Kepa Larrea: Lehen ez zegoen EGArik, beste agiri bat zegoen: Euskaltzaindiaren D titulua. Eusko Jaurlaritza sortu zenean, konpetentzia horiek euskal gobernuaren esku geratu ziren. Jaurlaritzak, ardura hartzeaz batera, Euskaltzaindiaren azterketaren eredua aldatu zuen. Aldaketa nabarmenena euskal kulturari erreferentzia ez egitea izan zen. Izan ere, ordura arte, Euskaltzaindiaren D titulurako, behintzat, euskal literaturaren berri eskatzen zitzaien ikasleei eta EGArekin hori desagertu zen. Gainera, garai batean, D titulua edo hasierako EGA ateratzea erronka bat zen. Gaur egun, espedientea betetzekoa da; 18 urterekin, batzuek gidatzeko baimena ateratzen duten moduan, beste batzuek EGA behar dute.


"Titulitisa"k mesede egiten al dio euskarari? Euskarak batzen bagaitu, EGAk urruntzen gaitu?
K.L.: Badirudi euskaldun mota bi daudela: tituludunak eta titulu gabeak. Euskaldun gehienak bigarren multzo horretan daude eta, agian, hori izan beharko litzateke egoerarik normalena. Egia da euskaldun berri askok EGA lortzen dutena, baina, gero ez dira gai euskaldun zaharrekin euskaraz hitz egiteko. Tituluak, beraz, ez du komunikazioa bermatzen. Are gehiago, tituluak ez du ziurtatzen, behin lortutakoan, tituludunak euskaraz egingo duenik. Agiriak gainera, ez du hizkuntza gaitasuna bermatzen; hala-holako maila baizik. EGAk zerbait bermatzekotan, teknika batzuetan trebatua izatea bermatuko luke. Izan ere, euskara gutxi jakinda, baina azterketan teknika menperatuta, azterketa gaindi daiteke. Alderantziz, zailagoa da.
Bestalde, tituluak, administrazioaren dokumentua den aldetik, bere jabeari halako autoritatea ematen dio, titulubakoak ez duena. Hau da, badirudi, tituluak pertsona nolabait janzten duela, baina, diotenez, prakek ez dute gizona egiten edo gonek, emakumea.

Gauzak hain gordin esanda, agian baten bat haserretuko zitzaizuen. Eusko Jaurlaritzatik deirik izan al duzue?
K.L.: Ez, ez dugu halakorik jaso. Agian pentsatzen ibiliko dira (kar, kar, kar). Gauzak gordinki esan ditugula? Bada bai, baina egia esan dugu, edo behintzat guk ikusten dugun egia. Kritika txarrik ez dugu eduki, areago, nik uste dut interes handiarekin jaso dela liburua.

Ez zara liburuko pasadizoko irakaslea bezala izango? Alegia, agiririk ez eta bere ikasleekin batera azterketa egitera joan zen irakasle hori bezala? Baduzu EGArik?
K.L.: Kar, kar, kar. Nik ez daukat EGArik, ezta ateratzeko asmorik ere! Adurrek EGA atera behar izan du, baina ni zaharragoa naizenez, Euskaltzaindiaren D titulua daukat. Horrekin moldatzen naiz.

Orduan... zertarako EGA?

K.L.: Hori da guk egiten dugun galdera. EGA kontra-naturako titulua da. Espainian adibidez, eskola amaitzean inork ez du frogatu behar gaztelera dakienik. Gauza bera gertatzen da herrialde gehienetan. Hemen ez, eskolako ikasketak ez dira nahikoak eta ikasleek frogatu behar dute euskara badakitela, nahiz eta D ereduan ikasi. Horrek, nik uste, arazo bat plazaratzen du. Guk ez dugu ezer asmatu, bakarrik hor dagoen egoera hori islatu dugu.

Interesgarria da liburuan egiten duzun gogoeta. Askok diote euskara beharrezkoa dela lana topatzeko. Zuk ordea, bestelakoa uste duzu: ezinezkoa da erdararik gabe beharra aurkitzea.
K.L.: Hori errealitatea da. Erdararik gabe ez dago lan egiterik. Euskaldunek lana topatzen dute erdaraz dakitelako; bestelako egoera pentsaezina litzateke. Horregatik harrigarria da »besterik ez esatearren» hainbatek aipatzen duten hori: erdaldunak Euskal Herrian diskriminatuta daudela. Eskaintza informatibo eta ludiko gehien-gehiena erdaraz jasotzen badugu, eredu guztiak erdaraz jasotzen baditugu, nekez oreka dezakete egoera hori egunkari batek eta telebista kate bakar batek. Egoera horren aurrean komunikabide gehienek euskaldunak baztertzen gaituzte.

Gogoeta nahikoa egin al dugu EGAri buruz?
Adur Larrea: Eztabaida hor dago, kalean dago. Komunikabideetan eta han-hemenka aurkitutako EGAri buruzko hainbat iritzi jaso ditugu liburuan. Alde horretatik, hausnarketa liburua ere izan daiteke gurea.

EGA prestatzeko liburuak aspergarriak izaten dira. Honek ez du bada, horren arrastorik.
A.L.: Bai, EGA prestatzea oso aspergarria da, azterketak eta azterketak behin eta berriz egin behar dira. Gu saiatu gara begiratzen zer dagoen azterketa horien atzean.
Diotenez, irakasle mota bi daude: txarrak eta onak. Irakasle txarrek irakatsi baino ez dute egiten; onak, irakasteaz gain, atseginak eta dibertigarriak dira. Gure ikuspuntua bestelakoa izan da: lehenengoz ondo pasatzea, eta bide batez, baten batek zerbait ikasi badu, askoz hobeto!

Egia esan, liburua hasi eta berehala ikasleak duen aurreneko asmo hori kareletik botatzeko gogoa izango du: hamarretik hiruk baino ez dutela gainditzen, kopiatzea ezinezkoa dela...
K.L.: Azterketa ez da Kale Nagusian barreneko paseo bat, ezta 2.000 pezeta ordaintzea ere. Horren atzean, prozesu luze eta nekagarri bat dago. Ikasleek jakinaren gainean joan beharko lukete. Ezin dute pentsatu euskaltegira etorri eta 100 orduko ikastarotxoa egitearekin EGA gaindituko dutenik. EGA eskuratu nahi badute, teknika batzuk menperatu behar dituzte eta horretan trebatu. Guk nahiago dugu egia esan, baina ez beldurra sartzeko, baizik eta egia zein den jakinda, ondorio guztiekin azterketa egiteko.

Hori bai, behin irakurrita, EGA munduan den azterketarik errazena dela dirudi.
A.L.: Nik ez dut uste misterio handirik duenik azterketak. Jendeak ez du obsesionatu behar. Azterketa bat da, atera nahi badute onena prestatzea da, eta ez badute ateratzen zorte txarra!

Liburua irakurtzea onena. Baina emazkiguzu 3 probak gainditzeko aholku garesti horietako bana.
K.L.: 1. Ezer jakin barik ere, hainbat galdera zuzen erantzun daiteke, kasualitatez. Denak txarto egitea, denak ondo egitea bezain zaila da, probabilitate kontua da.
2. EGA ateratzeko, ez da beharrezkoa dena bikain egitea. Nahikoa da erdiko puntuazioa titulua lortzeko.
3. Denok nahiko genuke formula magikoren bat, eta agian formula magikoa norberaren esku eta gogoan dago.

Aurrera begirako proiekturik? "Perfila zelan atera" izan daiteke zuen hurrengo best-sellerra...
K.L.: Ez dakigu zer egingo dugun. Ez genuen espero izan dugun erantzuna, gure asmoa 500 aleko liburu merkea ateratzea zen, lagunen artean banatzekoa. Baina gero konturatu gara errealitate bat islatu dugula, jendeak begi onez ikusi duela eta eztabaida piztua dela.


Azkenak
2025-07-18 | Mara Altuna Díaz
Noelia Sánchez Jenkins, gales irakaslea Patagonian
“Galesak bizirik dirau Patagonian”

Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]


2025-07-18 | Gedar
SAPAri 2,3 milioi emango dizkio Espainiako Industria Ministerioak

Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.


Massive Attack musika taldeak Gazaren aldeko musikarien aliantza sortu du

Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.


Euskara, katalana eta galiziera Europar Batasuneko hizkuntza ofizial gisa aitortzea babestu dute hainbat unibertsitatek

Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]


Aurreakordioa erdietsita, Eskirozko BSH enpresa abenduan itxiko dute

Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]


Bizkaia eta Gipuzkoako hainbat hondartza desagertzeko arriskuan daude

Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.


Iruñeko espetxeko osasun arreta “urria” dela salatu du Salhaketa Nafarroak

Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.


‘Eskumenlagoa’

Hezkuntza Sailak 2025-2026 ikasturtearen antolaketa bigarren hezkuntzako ikastetxe publikoetan ebazpena argitaratu du. Urteroko agiria da, uztail hasierakoa; ikasturte-hasierako ebazpena esaten diogu.

Aurtengoan, hauxe jasotzen du euskarazko bertsioak:... [+]


2025-07-18 | Aiaraldea
Gorrotozko delitu salaketa jarri dute Artziniegan eta Udalak “irain arrazistak” gaitzetsi ditu

Artziniegako Udalak mezua zabaldu du gertatutakoa gaitzesteko eta elkartasuna adierazteko irainak jaso dituzten herritarrei.


2025-07-18 | Elhuyar
Neandertalak San Adriango koban maiz ibili zirela berretsi dute, Aizkorrin

Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]


2025-07-18 | Sustatu
Fitxategi handien transferentziarako alternatibak (WeTransferrekoa ikusita)

WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.


2025-07-17 | ARGIA
Europan espetxean denbora gehien daraman preso politikoa
40 urteren ostean Georges Abdallah askatuko dute uztailaren 25ean

Georges Ibrahim Abdallah, Frantzian 40 urteko espetxealdia igaro ondoren kaleratuko dute. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz... [+]


2025-07-17 | Piztu Donostia
Ez dakigu ahoa ixten

Azken sei urteotan Piztu Donostia eragile sozialaren talde motorra osatu dugunoi txanda pasatzeko unea iritsi zaigu, mila gai eta beste mila fronte zabalik geratzen diren arren.

Duela sei urte Eneko Goiak, PSOEren laguntzarekin, osaturiko Donostiako Udalak bideratzen zuen... [+]


2025-07-17 | Joan Mari Beloki
Ekialde Hurbila sutan

Ekainaren 13an hasi eta 24an amaitu zena “12 Egunetako Gerra” bezala ezagutuko da aurrerantzean. Gauza harrigarri batzuk gertatu ziren bertan, pentsaezinak ordura arte. Nahiz eta lerro hauek idaztean egun gutxi igaro diren bukatu zenetik, ondorio batzuk atera... [+]


Eguneraketa berriak daude