Kultur kudeaketa eta komunikazioaz arduratzen den Xabide taldeak Bilbon antolaturiko jardunaldiak zirela medio, berarekin hizketalditxo bat izateko aukera eduki dugu; museoek bete beharko luketen funtzioaz eta Euskal Herrian bizi duten egoeraz aritu gara, besteak beste.

Horrela begiratuta badirudi abiadura handiko lasterketa batean aritu naizela. Egia da nire ibilbide profesionalean zehar zenbait kargu garrantzitsu hartu ditudala, baina norberak ez ditu gauzak horrela ikusten. Profesional batek lana egunean egiten du, ez etorkizuna edo iraganaren arabera. Etorkizuna orainetik landu beharra dago.

Dudarik gabe, herritarren eta artearen arteko komunikazioa sortzeak museoen oinarrizko zutabe bat izan behar du. Kontuan izan behar dugu, adibidez Prado Museoaren kasuan, bertan erakusten diren koadroak, mendeetan zehar Espainiako koroaren jabetza esklusiboa izan zirela, beste inork ikusi ahal izatea galaraziz. Museoaren sorrerak, bere helburu nagusia artea gizarteratzea izanik, artearen demokratizazioa bideratu zuen.
Gaur egun, gero eta ardura handiagoa jartzen ari dira museoak aipatu komunikazio horretara iristeko. Orain 20 urte, edo gutxiago, Las Meninas koadroaren aldamenean karteltxo bat besterik ez zegoen, egilearen izena eta koadroaren datarekin. Gaur egunean, obraren alboan argibide oharrak daude hizkuntza ezberdinetan, argibide liburuxkak eta baita katalogoak ere, nahi duenak aldez aurretik presta dezan bisita edo museotik irtendakoan koadroa ezagutzen jarrai dezan. Interneteko sarea ere funtsezko osagai bilakatu da ezagutzaren hedapenean eta herritarrak museora hurbilarazteko orduan.

Erakusketak heziketarako bide bat dira. Lehen esan dudan bezala, gure eginbeharra ahal diren erraztasun guztiak ipintzea da, arteaz gozatu nahi duen orok aukera hori eduki dezan. Arteaz gozatzeko oinarrizko baldintza bakarra maitatzeko gaitasuna izatea da eta hori, mundu guztiak badu. Batzuek besteek baino heziketa sendoagoa izango dute, baina bultzatu behar duguna maitatzeko gaitasun hori da.

Oso gai konplexua da. Azken aldian eztabaida asko sortu dira horren inguruan arte garaikideko museoen esparruan. Gaur egunean, artea pintura edo eskultura dela esateak ez du balio. Kontzeptuak izugarri zabaldu eta eraldatu dira. Arte garaikideko museoek nazioarteko esparruan sortzen ari denarekiko oso adi egoteko ardura dute, horren arabera eta beharrezkoa balitz, irizpide batzuk ezartzeko.
Zorionez, guk, museo historiko bat garen aldetik, ez diogu zuzenean aurre egin behar gai konplexu horri. Hala ere, beti da interesgarri une oro arte mailan sortzen ari denaren berri izatea, besteak beste, iragana begirada garaikideaz ikusteko aukera ematen digulako.

Bai, nik baietz uste dut. Arte Ederren Museoak garai on bat bizi duela iruditzen zait. Gainera, hirian oso sustraitua dagoen museo bat da eta, ezin liteke esan bere kabuz aurrera doan proiektua denik, baina bai, erabat bertakotua dagoen museoa dela, hiriaren erritmora primeran egokitu dena.

Museoen ikuspegitik eta, orokorrean, arlo kulturalean, Euskal Herriak une garrantzitsua bizi du. Guggenheim efektuak lehendik bazeuden proiektuak ikustarazteko balio izan du, ohartarazpen bat bezala izan da, eta hori positiboa da. Guggenheimen ondoren zabaldutako museoez ari garenean, ezin dugu moda bat balitz bezala hitz egin. Euskal Herrian, aurretik ere bazeuden bilduma eta proiektu garrantzitsuak, Bilboko Arte Ederren Museoa edo Arabako Arte Ederren Museoko arte garaikideko bilduma, kasu. Guggenheimek mundu guztia Euskal Herrira begira jarri du eta hori baliagarri izan da, bestela azalduko ez liratekeen mugimendu, bilduma eta proiektuak ezagutarazteko.
Honen guztiaren ondorioz, Euskal Herria artistikoki gune oso dinamikoa bilakatu da eta museo sare garrantzitsu baten jabe da orain.

Ezinbestekoa zuen museoak eraberritze hau. Duela zenbait urte egin beharrekoa zen, munduko museo garrantzitsu batzuk, Washingtongoak edo Pariseko Louvre-k, berriztatzeak burutu zituzten garai bertsuan. Orduan ez zen ezer ere egin eta orain egitea, hein batean, gure mesederako izan da, beste lekuetan egindakoa aztertzeko aukera eman baitigu, horrela, hanka sartzeak saihestu ahal izan ditugularik.
Erreforma garrantzitsu batean gaude murgildurik, egungo museoaren azalera bikoiztuko duen handitze prozesu konplexu batean. Museoaz gain, inguruko beste zenbait eraikuntza ere hartzen ditu erreformak, horregatik zail da lanak noiz amaituko diren zehaztea. Zatirik garrantzitsuena, erakustaretoetara bideratuko dena, ziur asko 2004ko bukaerarako amaitua egongo da.

Espainiako artean erretratuak izan duen bilakaerari buruzko erakusketa bat prestatu dugu. Duela zenbait urte antzeko erakusketa bat aurkeztu genuen natura hilen inguruan. Interesgarriak dira gisa honetako proposamenak, batez ere, oso garai ezberdinetako artistak aurrez aurre jartzen dituztelako. Erakusketa hauek nabarmendu egiten dute historialariek ezartzen dituzten muga kronologikoak ez direla benetako muga artisten begietan, eta aukera ematen dute XX. mendeko abangoardietako artistek aurreko mendeetakoekin duten lotura estua aztertzeko, adibidez, eta ezagunenetariko bat aipatzearren, Picassok Velázquezekiko sentitzen zuen miresmena.