Espainiako Auzitegi Gorenak Sozialista Abertzaleak (SA) desegiteko agindua helarazi zion Juan Maria Atutxari iaz. Berak, aldiz, agindua ezin zuela bete adierazi zion. Gorenaren eta Eusko Legebiltzarraren arteko auzia hasi zen orduan. EAEko Legebiltzarraren presidentea auziperatuta dago Gorka Knörr eta Kontxi Bilbao mahaikideekin batera.
Gure solaskidearen esanetan, Eusko Legebiltzarra ez da Madrilgo hedabide nagusiek erakutsi nahi duten gatazka gune bezala ikusi behar.
Juan Maria Atutxak kargua hartu eta bere lehen legealdiaren hasiera gogoratzen du bereziki, etorkizunean, berriz ere, egoera hura errepikatuko den esperantzaz: «Euskal Herritarrok taldeak 14 legebiltzarkide izan zituen. Horietako bat, Rakel Peña, Legebiltzarreko mahaiko kidea zen. Kataluniako Parlament bisitatzea egokitu zitzaigun eta bost mahaikideok joan ginen. Bostok bi egun igaro genituen, ohiko ekitaldiez gain, bazkariak eta bisita guztiak elkarrekin egin genituen, denak batera. Gure herrian orduan piztu zen itxaropena berreskuratu gura nuke».
Anartean, azken urteko bilerak oso zalapartatsuak izan dira Legebiltzarrean. Carlos Iturgaizen inhabilitazioak edota Rodolfo Ares osoko bilkura batetik kanporatu izanak komunikabideetako lehen lerroetan ipini dute Juan Maria Atutxa. PPk eta PSE-EEk bere dimisioa eskatu dute. Liskar horiek izan ditugu elkarrizketaren abiapuntu. 2004rako aurrekontuen luzapena EAEn, EAJ, eta ezker abertzalearen eskaintza hizpide izan ditugu halaber.

Gizon horrek niri buruz esandakoak benetakoak izango balira, nire iragana leku larrian geratuko litzateke. Berak esan dituenak benetakoak balira ni pertsona deitoragarria izango nintzateke. Carlos Iturgaizek esandakoak ahokadak besterik ez dira, eta herri honetan inor gutxik sinesten ditu. Horrelako adierazpenak egiten dituen pertsona batek bere burua bere kasa deskalifikatzen du. Ez diot publikoki erantzun eta ez diot orain ere erantzungo. Bene-benetan diotsut, ez du merezi berarekin sartzea.

Guk sozialistekin harreman onak izan ditugu aldi edo bolada askotan, baita nik neuk ere. Hau da, 1987tik 1991ra, foru ahaldun nintzen garaian, ni sozialistekin esertzen nintzen Bizkaiko Foru Aldundian. 1991tik 1998ra, berriz, Herrizaingo sailburua nintzen aldetik, sozialistekin esertzen nintzen Eusko Jaurlaritzako mahaian. Orduan, ez sozialista batek ez inork ez zidan abertzalea izateari uzteko eskatu eta nik ez nion sozialista bati ere eskatu sozialista izateari uzteko. Bakoitzak bere pentsamoldea eta politika modua zeuzkan eta elkar errespetatzen genuen. Mahai gainean genituen egitasmoak edo programak elkarrekiko errespetuan lantzen eta osatzen genituen. Hartara, Rodolfo Aresek esaten dituenak eta beren jokamoldeak ez ditut orduko sozialisten jokamoldeekin identifikatzen.

Ez dut uste ezertan aldatu naizenik. Zorte handiko pertsona naiz. Gorrotoak ez du tokirik izan nire barruan, ez Herrizaingo sailburua nintzenean ez orain; inoiz ere ez. Orduan egiten nituenak herri hau gatazkatik ateratzen laguntzeko egiten nituen, eta egiten nuena egokiena zela pentsatzen nuelako. Orduan ardura bat nuen nire gain. Adorez eta borondate onez bete nuen, batzuen ustez ondo eta beste batzuen ustez ez hainbeste. Une honetan, beste ardura bat daukat. Orduan abertzalea nintzen eta gaur egun abertzalea naiz. Eta abertzale legez jokatzen dut. Beste pentsamoldeak, ideologiak eta sinesmenak errespetatzen ditut, baina, nik nire zeregina betetzen dut. Beharbada, lehen bete izan nuen lana gustuko izan zutenek ez dute orain betetzen dudana gustuko, eta aitzitik, beste batzuek oraingo nire lana gusturago hartzen dute. Zer egingo diogu? Gizakia naizenez gero, egunero makina bat errakuntza egiten dut, baina ez lehen ez orain nire borondatez. Eta zure amari muxu bat, besarkada bat eta esker ona.

Auzitegi Goreneko 61. Salak hartu zuen erabakia hanka sartze izugarria izan zen. Ez zuen ondo neurtu noraino joaten zen auto horrekin, eta autoaren ostean etor zitekeenarekin. Eta ez zuen kalkulatu ere Legebiltzar honetako pertsona batzuk ez gaudela amore emateko prest. Erakunde baten ardura daukagu gure eskuetan eta hori defendituko dugu azken unera arte, gure gainera jausten dena jausten dela ere. Ez da gure gustukoa auzitegietara joatea, ez da gustukoa gatazka honetan ibili behar izatea, baina hau gure betebeharra da.

Justizia egiten bada gure aurkako auzibidea artxibatzea espero dut. Inoiz hasi behar ez zen prozesu hori behin betiko artxibatua izango da. Baina nork daki? Azken bolada honetan, tamalez, Madrilgo Gobernuak auzitegietako gorengo mailak, ez beheraino erabat, baina goiko mahaiak menperatuta dauzka. PP ikaragarrizko hierarkizazioa ezartzen ari da justizia eremuan. Horregatik, gure etorkizuna arduragarria da, baina gu prest gaude etor daitekeen guztiari aurre egiteko.

Bai, baina horrek ez nau beldurtzen. Nire barruari begiratzen diot, aldi berean gure lege aholkulariei entzuten diet eta hausnarketa sakon baten ondoren hartzen dut erabakia. Eta erabakia hartzen badut ez da txantxetan, ezta atzera egiteko ere. Mehatxuek ez naute atzera botako, zigor kodea aldatu arren edota bertako artikuluak izendatzean nire izena idazten badute ere, ez naute atzera botako. Bestelako jokamolderik ez dator bat nire izaerarekin.

Ni espetxera joateko prest ez nago, baina espetxera joateko mehatxuak ez nau atzera pausorik ematera behartuko. Herri honek ez luke inoiz ulertuko Eusko Legebiltzarreko presidenteak egin behar duenagatik espetxera eramatea.

Eusko Gudariak kantua ez da gauza berria niretzat. Nire etxean eta inguruan arrazoi asko izan dugu Eusko Gudariak entzun ahal izateko. Espetxe zigorra jasan zuten pertsona birekin bizi nintzen urte luzetan, hau da, nire emaztearen gurasoekin. Bat gudaria izan zen eta bestea Emakume Batzako kidea. Horregatik kantua oso maitatua da gure etxean.
Baina, esana dut behin baino gehiagotan, nik gaur egun Eusko Gudariak kantua ez dut guda abesti bat bezala ulertzen, sentimenduzko abesti bat bezala baizik, eta hala abesten dut egokiera sortzen den bakoitzean. Une hartan gustura abestu nuen, baita eskertu ere. Eguerdikoa ez nuen -Xabier Arzalluz buru zelarik- abestu barruan ginelako, baina irten ginenean, gauez jada, zain genituen lagunek Eusko Gudariak abestu zuten berriz eta nik ere pozarren abestu nuen haiekin batera, bihotz-bihotzez.

Ez dakit. Alderdian ez dakit zer iritzi izango den, alderdiaren esparrua zabala delako. Baina, oro har, alderdiaren babesa jaso genuen eta alderdikoak ez direnena ere bai.

Madrilgo hedabideek manipulazio hutsa baino ez dute egiten gure kasuari dagokionean, baita Ibarretxe Planari buruz informatzean ere. Aznarren gobernuak komunikabide sare bat osatu du, orain dela 10 urte inork pentsa ezin zuena. Eta kontuz, Aznarrek edo bere alderdiak datozen martxoko hauteskundeak irabazi egingo ditu ziur aski, baina galduko balitu ere, hedabide sare batzuk nola osatu dituen ikusita, hurrengo gobernu burua izango denari kili-kili egingo diote, eta are gehiago PPkoa ez bada. Orduan, Aznarrek osatu duen komunikabide sarea ikusita, etorkizuna beldurgarria izan daiteke.

Demokraziak inoiz ez du amaierarik, demokrazia hobetu beharreko sistema da, baina Aznarren gobernuak gehiengo osoa duenetik demokraziak egin duen atzerapena itzela izan da. Franco hil ondoren ez genuen imajinatu holakoa etorriko zenik.

Ez daukat inolako zalantzarik, plan hori eztabaidatuko da, nahiz eta handik eta hemendik traba asko izango den, Jaurlaritzaren plana eztabaida ez dadin.

Indarrez baino ez da plan horren eztabaida galaraziko, ez dago beste modurik. Eusko Legebiltzarrak hartu duen bidea trabatzen badute, eurek zentzu txarrean erabiltzen duten justiziaren bitartez, beste bide batetik saiatuko gara.

Eusko Legebiltzarrak bere kabuz bere bidea urra dezake plan hori beretzat hartuta.

Ez da prozedura bera. Guk agindu hori ezin genuela bete esan genion Gorenari, guk gure araudia daukagulako. Mila bider esan diogu ez dugula legea eta araudia zapuztu, aitzitik, «zu zurea ez den esparru batean sartu zara eta agintzen duzuna guk ezin dugu bete», esan diogu. Ibarretxeren planaren kasuan, berriz, egitasmoa aurrera eramateko zein neurri har dezakegun aztertu beharko genuke. Lehenik, berritzen ari diren lege dekretuaren edukia ikusiko dugu. Baina, berriz diotsut, batetik edo bestetik, sei hilabete edo sei urte igaro behar badugu ere, plana eztabaidatuko da eta aurrera joango da. Oraindik ez da jaio herri honen borondatea geldituko duenik.

Eztabaida indarrez galarazten bada, guk badakigu indarrez indar gutxi daukagula. Davidek behin garaitu zuen Goliat, eta horregatik aipatu ohi da gertakari hori. Beste guztietan ostera Goliatek irabazi zuen. Eta gu David gara. Horregatik, guk kontu handiz ibili behar dugu indarkeriarekin. Guk bideak sortu eta landu behar ditugu. Eusko Legebiltzarrean hartu zen bidea zabalduta dago. Urriaren 25ean Jaurlaritzak aurkeztutako egitasmoa martxan dago.

Otsailean txostena landuko duen batzordea osatuko da eta irailean eztabaidatuko da.

Hori Lehendakariaren eskuduntza da, errespetu osoz hartzekoa. Madrilek Legebiltzar hau ito egiten badu, agian Lehendakariak ez du beste biderik izango. Baina, bestela, nik ez dut hauteskundeak aurreratzeko arrazoirik ikusten. Hasteko, urte honetarako aurrekontuak onartuak daude, eta ondoren, Legebiltzarra 2005eko otsailean desegin ostean, hauteskundeetarako deia egingo litzateke.

Juan Maria Atutxak egutegi asko dauka bere bizkar gainean. Beraz, sasoi batera helduz gero hoberena nire lekua beste batzuei uztea, ezta? Nire etxekoen ingurura biltzeko garaia dela uste dut. Hementxe bukatu nahi dut nire ibilbide politikoa.

(Irriak). Ez, ez. Ostera, hori ez zitzaidan inoiz burutik pasa ere.

Bai. Baina nik banekien, arrazoi askorengatik, Juan Maria Atutxa ez zela pertsona egokia lehendakari-gai izateko. Garbi diotsut, ez orain ez bili-bolo ibili zen garaian ere. Gainera, esan behar zen lekuan esan nuen: «berri hori hor dabil bili-bolo, baina ez pentsa nire buruan holako txakur ametsik sartzen denik». Are gehiago, ni lehendakari-gai nahi ninduten haiek ez zidaten botoa niri emango, nire aldeko botoa, ematekotan, abertzaleek emango zuten.

Ni ez naiz zatitzailea, ni osatzailea naiz. Nahiz eta ezberdintasunak izan, indar politikoen indarrak batzearen aldekoa naiz. Baina badakit, eta aukera dudan bakoitzean horrela adierazi ohi dut, indar abertzaleak batu eta osatzeko aurrez aldetiko baldintza bat bete behar dela, eta baldintza mahai gainean dago. Eta behin eta berriro errepikatzen den arren, ez gara errepikatzen nekatuko: «gogorkeria baztertu beharra dago behin betiko». Gogorkeria ez da bidea, sufrimendurako bidea besterik ez da, bide horretatik ez dugu ezer lortuko. Mehatxuek eta erailketek sufrimendua besterik ez dute ekartzen. Herri honek ez du inoiz ere bere burua makurtuko mehatxuengatik. Abertzaleak batzeko baldintza batzuk bete behar ditugu guztiok. Eta Batasunari edota SAri hitza luzatzen diot: «baldintza hori betetzen bada, nola ez gara bada abertzaleok batuko?».
ETAren su-eten garaian, Bilboko La Casillan, presoen hurbilketa eskatzeko egin zen manifestazioan egon nintzen. Ez neukan inolako zalantzarik. Orduan pentsatu nuen gogorkeria baztertua izango zela behin betiko, helburu politikoak lortzeko iraganeko tresna izango zela uste nuen. 1998an ikaragarrizko ilusioa piztu zen. Legebiltzar honetan giza eskubideei buruzko osoko bilera bat burutu zen eta Euskal Herritarrok taldearen ordezkariekin aritu ginen. Horren lekuko, Legebiltzarreko sarreran dagoen argazkia. Orduan bildu baginen, zergatik ez orain?

ETAren oharrak min eman dit. Min ematen dit txantaje legez hartzen dudalako eta baldintza bat jartzen duelako. ETAk honela dio: «zuk hau egiten baduzu, nik hau egingo dut». Ez, ez, mesedez. ETA ez da inor epaile aritzeko. Inork ez du ETA hauteskundeetan hautatu. ETAk bere burua baino ez du ordezkatzen. Eta ez da gutxi. Horregatik hauxe diot: arazoa konpontzeko ETArekin hitz egiteko prest egon behar dugu. Baina politikaz herriaren ordezkaritza duten alderdi eta taldeekin baino ezin dugu hitz egin. Herriak hautatu dituen ordezkariek baino ezin dute erabaki auzia. ETAk «hori ondo dago eta pausoak emateko prest nago» dioenean, ez du bidea errazten, aitzitik, erabateko traba ipintzen du bidean. Are gehiago, jende guztiak lotu egin ditu Arnaldo Otegik egindako proposamena eta ETAren prentsa oharra. ETAk hori egitea oso kaltegarritzat jotzen dut SArentzat.