Lauburua mahai jolasa kalean


2003ko urriaren 26an
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Zenbat orduz aritu ote gara familiartean eta lagunartean mahai jolasekin jolasean. Triviala, partxisa, antzara jolasa, dama jokoa, dominoa... denek izan dute lekua gure aisialdian. Jolas horiek denbora pasa izateaz gain, jakituria, kontzentrazioa eta abilezia proban jartzeko aukera ematen digute, baita ikasitakoak gogorarazteko ere. Hain merkatu zabalean, ordea, gutxi dira euskara tresna moduan erabiltzen dutenak. ARGIAK 1999an merkaturatu zuen lehenengo jolasa, Gure Mendea mahai jolasa, hain zuzen ere. Bide berari jarraituz, iaz bi jolas gehiago kaleratu zituen. Lehenengo «Badakit» jolasa merkaturatu zen eta ondoren, jolas honen egituraketa baliatuz «Donostiaz Badakit» egin zen.
Euskarazko mahai jolasen merkatu xumea gizendu asmoz kaleratu du ARGIAk laugarren mahai jolasa, "Lauburua". Garbiñe Ubeda eta Joxerra Aizpurua dira egileak. Euskal Herriko kontuen zein munduko gaien inguruko galderak jorratu dituzte, hots, jolas unibertsala egin dute. Edukiak lantzeaz gain, diseinuaz ere arduratu da Garbiñe Ubeda.


Zuhurtzia, zortea, sena eta abilezia

Jolasa oso sinplea da. Lau froga daude, bakoitza gaitasun bati lotua eta kolore batez bereizita dago. Gorria zortearen adierazle da, urdina zuhurtziarena, horia senarena eta berdea abileziarena. Esaterako, urdinaren kasuan, galdera motz bat egiten da hiru erantzun posibleekin eta jokalariak zuhurtzia erakutsi behar du. Adibidez: "Zein tenoretan egiten da sorgin afaria? Arratsaldeko seietan, gauerdian edo goizaldean?". Horiaren kasuan, berriz, logikarekin loturiko galdera konplikatu bat egiten da, hasiera batean erraza dirudiena baina aldrebeskeriaren bat ezkutatzen duena. Adibidez: "Zilegi al du katoliko batek bere alargunaren ahizparekin ezkontzea?" Gorria tokatuz gero, zortekoa da jokalaria. Zortea, ordea, jokalariarentzako ona ala txarra izan daiteke. Onerako bada, galderarik erantzun gabe lauki-salto bat edo gehiago aurrera egin ahal izango du. Zorte txarra badu, aldiz, lauki-salto bat edo gehiago atzera egingo du. Azkenik, kolore berdeak, abileziarekin lotua dagoenak, irudiekin jokatzen du. Galderak irudiekin lotuta daude. Frogak mota askotakoak izan daitezke, besteak beste, pertsonaia ezagunen izenak edota leku izenak dagozkien irudiekin lotzekoak.
Txanda bakoitzeko galdera edo froga bat egiten da. Gaindituz gero, hurrengo laukira salto egiten da. Gainditzen ez bada, ordea, jokalaria leku berean gelditzen da. Froga gainditzen bada ala gainditzen ez bada ere, txanda beti hurrengo jokalariari emango zaio.


Bi bertsio

Bi ibilbide egin daitezke. Bertsio laburraren helburua, lauburuaren erdigune beltzera heltzea izango da. Erdigunera lehena heltzen dena izango da garaile. Gainerakoek, berriz, jolasean jarraituko dute. Bertsio luzean, aldiz, helburua lau ibilbideetako batetik sartu, erdira iritsi eta beste batetik irtetea izango da.
Sarbide bat hautatzen denean, jokalaria sarbide horren jabe bilakatzen da. Beraz, ibilbide batean bi jokalarik topo egiten badute, jabea gailenduko da. Kasu honetan, arrotzak erdigune beltzera bueltatu eta hurrengo txanda heldu arte itxaron beharko du.


1.600 froga

Mahai jolas hau lagunartean nahiz famili giroan aritzeko aproposa da. Jolasa eta euskara uztartzen dituenez, euskaltegietako ikasleentzako eta euskara ikasteko asmoa duen edonorentzako ere aukera egokia da. Gutxienez bi jokalari behar dira jolasteko, eta lau lagun baino gehiago izanez gero, taldeak osatu beharko dira. 1.600 froga inguru dira orotara, baina guztiek ez dute zailtasun maila bera. Zailenak senarekin loturiko galderak dira, logika erabili behar baita erantzuteko. Hori dela-eta, jokalarien adinaren arabera galdera batzuk errazagoak izango dira erantzuteko.


Berritzailea

Logika eta irudiari buruzko jolas gutxi daude eta aldi berean guztiak uztartzen dituenik ez dago. Hori da hain zuzen ere "Lauburua"ren egileek lortu nahi izan dutena, jolas ezberdinez osaturiko beste jolas berri bat sortzea. Jolasak esparru anitzetako galderak biltzen ditu eta horietako asko euskal kulturari lotuak daude. Besteak beste, bertako pertsonaia ezagunei, usadioei eta lekuei egiten zaie aipu.


Dagoeneko saltokietan

Urriaren amaieran eskuragarri izango da "Lauburua" ohiko salmenta puntuetan eta baita ARGIAn ere. Jolasak 35 euro balio du eta astekariko harpidedunek bidalketa gasturik gabe jasoko dute. Pasa den urtean jolasik salduena ARGIAren "Badakit" mahai jolasa izan zela kontuan hartuta, "Lauburua"k ere arrakasta itzela izatea espero du Komunikazio Biziagoak.


Azkenak
“Intentsitate altuko” bi sexu eraso salatu ditu Gasteizko Mugimendu Feministak ostegun gauean

Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak. 


Gaza Hiria okupatzeko plana onartu du Israelgo Segurtasun Kontseiluak

Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio Netanyahuren planari: lehen ministroak Gazako Zerrenda osoa okupatzeko asmoa erakutsi zuen, baina kontseiluak... [+]


Errusiak baieztatu du Putin eta Trump datozen egunetan bilduko direla

Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]


Boubacar Diouf: “‘Manteroa’ izatea ez da delitua; bakean bizi nahi dugu, diskriminaziorik gabe”

Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]


Nafarroako suteak nekazaritzako makina batek sortu zituela baieztatu du gobernuak

338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.


ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Miren Agur Meabe
“Zalantza askorekin idatzitako liburua da, baina zalantzek bultzatzen gaituzte aurrera”

Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Bakioko jaietako gau bateko egitaraua bertan behera utzi dute, sexu erasoen eta borroken gorakadagatik

Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]


Plastikoaren kutsadura mugatzeko itun baten negoziaketan ari dira NBEko herrialdeak Genevan

Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.


600.000 milioi euro inbertitu ezean, %35eko muga zergak jarriko dizkio Trumpek Europako Batasunari

Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]


Kontrolpean dute Nafarroako baso sutea, eta gobernuak suteak saihesteko neurriak hartu ditu

Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari. 


2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Eguneraketa berriak daude