Lehendakariaren planean bake promesa bat dago: planak bakea ekarriko duela edo bakearekin batera erdituko dela. Ez dut uste horrelako promesik egitea bere esku dagoenik, neurri handi batean gure eszenatoki politikoan ETA aldagai independentea delako, eta Ibarretxek inork baino hobeto badaki noraino baldintza dezakeen eszenatoki hau.
Horiek horrela, Lehendakariari ez dagokio bere eskuetan ez dagoenik prometitzea, ezker abertzaleari baino. Ezker abertzalea urte luzeetan ibili da bere posizioaren legitimazioa gainontzekoen erantzukizun edo borondate ezean bilatzen: «Guk nahi dugun ibilbidetik besteak ez doazen moduan, hemen ez da ezer aldatu eta, beraz, zoritxarreko patu batek borroka bide guztiak zabalik mantentzera behartzen gaitu». Ez ikusi, gorra edo ez jakinarena egin arren, garai hau amaitu da: eredua guztiz agortua dago eta bere mobilizazio moduak ere, hitz batean, erritualak dira. Eta federik gabeko erritualak, luzaro iraun arren, gainbeherako inertzia baino ez dauka. Honetaz, asko daki Eliza Katolikoak.
Erantzukizuna beraz ez dago kanpoan, barruan baino. Ezker abertzale antolatuak introspekzio baten ondoren aldaketak egiteari ekin beharko dio, eta oinarritik hasita bere liderrak konbentzitu arte ekin beharko du.
Erantzukizunik handiena bigarren mailako liderrengan dago, herri bakoitzeko erreferentziazko pertsonengan, lagunartean diotena xede politiko bilakatu behar dute eta. Espainiar trantsizioan Suárezek esan omen zuena dute helburu: legedian (gure alderdian) normala izan behar da kalean (lagunartean) normala dena (dioguna). Ekimen honen erronka ezker abertzale posible baten etorkizuna da. Bigarren maila honi dagokio erregea biluzik dagoela ezagutzera ematea. Biolentziarekiko desafekzioa hasieran beti instrumentala izaten da, ikuspegi estrategikotik mesederik ez digula egiten ohartzetik datorrena, baina gero, hainbat aldiz errepikatuta, errefusapen morala bilakatzen da. Hori da ezker abertzaleko zati esanguratsuenak solasaldietan adierazten duena.
Edozein erakundetan bezala, prozesu honek oztopo ugari aurkituko ditu, ukaezinak baitira barruko aspaldiko botere-posizio ezarriak. Batuketa zeroko prozesu bat da gainera: batzuek irabazten dutena besteek galdu.
Egungo nomenklaturak ala ezin du, ala ez daki ala ez ditu gauzak beste era batera egin nahi. Edozelan ere, egun gertatzen den moduan, egoera dezepzionagarri honen faktura ezin du gizarte osoak ordaindu. Adibidez, asteburu honetan Nazio Eztabaida Gunerako Foroaren berri izan dugu, eta izango dituen lan ildoak eta ideia indartsuak ikusita, betiko leloak direla ohartzen gara, azken hogei urteotan entzun izan ditugun berberak eta, noski, edozein Euskal Herriko erakunde berrik bezala, «diagnosi» bat egingo du Foroak. Herri honek duen diagnosi kopurua edukita, nola da posible gaudenetik irten ezin izatea?
Honelakoak ikusi edo entzutean burura etortzen zait Kubricken «El resplandor filmean» Jack Nicholsonek idazten duen nobelaren testua: esaldi berbera, modu ezberdinez, baina ehunka aldiz errepikatua. Gure herriko foroetan ere berdin: ideia antzu berbera baina mila bider plazaratua. Benetan, pertsona ero baten irudi obsesiboa dirudi.
Guzti honengatik inplosioaren beharra ikusten dut euren burua ezker abertzale legitimo bakartzat dakusatenengan. Inplosio honek egungo egoeratik irtetea du helburu, zeren beren oinarriek argi dute etorkizuna ala baketsua izan beharko dela ala ez dela etorkizunik egongo. Gaur egungo liderrek ez badakite besterik egiten, badute zeregin bat: irudia erakargarriagoa izan dadin, albora eginda, hurrengoei txanda utzi.