Bidean aurrera goaz. Gora-beherako txiki bat egin dugu eta bidegurutze batera iritsi gara. Bidegurutzera heltzerako zabalune bat igaro dugula kontuan izan. Malda leunean goaz orain. Ondoren, harrizko horma aurrez aurre izango dugu eta bera erabiliko dugu erreferentzia bezala.
Hozkailuak dauden inguruetara iritsi garenean berauek elurrik gabe (guk elurtuta ikusi baikenituen) nolakoak diren gogoratu dugu: erreten sakon-sakonak. Ipar ingururantz begira paraleloki daude jarrita. Hozkailuek luzeran 100 metro baino gehiago dute, zabaleran 5-10 metro eta sakoneran 20 metro inguru duten bi arrakala.
Morfologia karstikoa du inguruak eta etendura hauetan, pagadiko itzaletan ez bezala, zuhaitz gehiago ikus daitezke: haginak, lizarrak, astigarrak...
San Kristobalen haginak ikusi eta gainaldera iristeko azken aldapak igo ondoren antena handi baten ondoan bailarari begira egin ditugu haginkadak, ogitartekoari, noski. Pagaditik zehar beherantz egin dugu gero. Orduerdi batean Uribarriko lepoa deitzen den lekuraino iritsi gara. Okilak iseka-edo egin digu bere dei bereziarekin. Mendixka honetatik, haranetik hurbil, hasierako bidexkara jaitsi eta Iturrietako etxaldeari begira itzuli gara
Nahiz eta 20 metrorainoko altuerara iritsi, askotan zuhaixkaren itxura izaten du. Bere itxurak, kolore berde ilunak eta enbor lodiak, nabarmentzen du zuhaitz eder hau. Hosto iraunkorrak eta azpialdetik berde horixkak ditu. Bere egurra berriz, oso gogorra eta trinkoa da. Altzarigintzan eta tornu lanetan oso erabilia eta preziatua da. Gereziaren tamainako fruitu gorrixka izaten du eta denborarekin haragitsua bihurtzeaz gain, toxikoa bilakatzen da. Bere egurrak erabilera mota asko izan ditu Neolitiko garaitik hona. Meatzeetatik kobrea ateratzeko erabiltzen ziren pala kirtenak egiten ziren egur honekin eta eraikuntzan itxiturak egiteko zerabilten. Arkurik onenak ere, hagin zurarekin egiten omen dira. Horregatik, ia desagertzeraino erabili izan du gizakiak haginaren egurra.
Mantso hazten den eta urte luzez bizi den zuhaitza da. Hagin batzuk mila urtez bizi izan direla esaten da eta beste batzuk, hiru mila urtez bizi daitezkeela ere badio zenbaitek.
Euskal Herriko mitologiari lotutako zuhaitza da hagina. Kondairak dioenez, erromatarren aurkako gerretan, euskal gudariek zuhaitz honetatik lortutako pozoiarekin bustitzen zituzten beren geziak. Preso hartzen zituztenean berriz, hil aurretik, fruituetatik lortutako narkotikoa hartzen omen zuten. Hagina sakratua izan da. Bakarra da bere esanahian eta sinbolismoan. Tristea, isila eta bakartia. Greziarrek eta erromatarrek "heriotzaren zuhaitza" deitu zioten haginari. "Hilerrietako zuhaitza" bezala da ezaguna toki askotan, gure arbasoen hileta zuhaitza izana baita.
Tradizio kultural edo espiritual bakoitzak bere munduaren ikuskerara egokitu ditu erritoak. Urtearen zikloan bi une egin dira berezi, zentzu honetan. Zelten egutegiari jarraiki, haritzaren eta haginaren tenoreak bereizi izan dira. Haritzei dagozkie eguerdiko hamabiak, ekaina eta ekainaren 24ko festa. Haginei dagokie, berriz, ilunpeko erreinua: gaueko hamabi kanpaien ordu beldurtia, urteko azken hilabetea, azaroaren 1a. Haritzak osotasuna irudikatzen du, egiazko distira, gailurra. Haginak, aitzitik, amildegiaren sakontasuna, erregearen erorialdia eta bizitzaren gurpilean, osterako hasieraren aurretik, geldialdiaren une sakratua.
Asturiasen bada Fontagin izeneko toki galdua. Asturiasen euskal toponimiak duen adibide bat besterik ez da. Leongo Boñarko herrian, berriz, hilerri batean aurkitutako idatzi batean "Fontis aginees" esaera agertzen da.
Haginak medikuntzan ere zenbait erabilpen baditu. Sendabelarra izateaz gain, suge hozkaren aurka erabiltzen da eta minbiziaren aurkako ikerketetan ere erabiltzen ari dira. Bere hostoak emenagogo gisa erabili ohi dira, haurra galtzeko edo emakumearen hilerokoa behartzeko, alegia. Haziak, berriz, narkotiko bezala erabiltzen dira, bai lokartzeko eta baita inkontzientzia egoeran egoteko.
Haginaren erabilerak eta esanahiak aipatu ditugu. Armarriek ere bereganatu dute hagina. Gipuzkoako armarriko zuhaitzak adibidez, haginak dira.
Metro gutxira bidegurutze bat. Ezkerreko bidexka hartu pagoen norabidean.
Basoaren ertzeraino heldu. Aurrera, bidexkarekin eta bidexkarik gabe.
Sasiak dauden alde argitsua. Seinaleak. Pago-sail bat gurutzatu.
Bidegurutzean zuzen jarraitu bide nagusitik.
Harrizko horma (0:40). Bidea utzi eta aurrera eta gora segi hormaren parean.
Hozkailuak. Malda erdian gora ebakitik hurbil, zati harritsuak alde batera utzita.
San Kristobal gaina (1:15). Eskuinera jo pagadian barrena.
Uribarriko atexka (1:45).
Eskuinera hartuta ibilbide hasierara.(2:10)
Beste zenbaitek dioenez, sorginak, Lezaon, Entzia mendikatean dagoen haitzuloan, bizi omen ziren eta orraztera joaten omen ziren trikuharrira. Denek badakite, ordea, trikuharritik hogei metrora urrez betetako zezen larrua dagoela, baina baliteke sorginak hura lekuz aldatzen ibiltzea beraien jolasetan, oraindik ez baitu inork aurkitu!
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
2015ean hasitako joerari jarraiki, immigrazioari buruzko iritzi eta jarrera positiboak sendotu egin dira Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako gizartean. Hala berretsi du Ikuspegi Immigrazioaren Euskal Behatokiak aurkeztu duen 2018ko Barometroak.
Osasunbideko deialdietan, lehiaketaldian 40 puntutik euskarak 4’29 puntu eman beharko lituzke eremu euskaldunean, eta 2’73 puntu eremu mistoan. Baina euskararik jakin gabe ere 39 puntu lortu daitezke, beste merezimendu batzuekin. Beraz, praktikan, ez da betetzen euskarari buruzko foru dekretu berriak dioena.
Euskal Herriko Eskubde Sozialen Kartak pobrezia eta gizarte-bazterketaren kontrako herri-ekimen legegilea butzatzeko beharrezkoak diren sinadurak entregatu ditu.
Urriaren 17tik 19ra eginen ditu Espainiako Armadak maniobrak, beste behin. Tiro Poligonoaren Aurkako Taldeak salatu du "Parke Naturalean gailentzen dela maniobra horiek egiteagatik Armadak ordaintzen duen kanona segurtasuna eta ingurumenaren gainetik".
Pinuen gaitzari aurre egiteko Jaurlaritzak eta EAEko hiru foru aldundiek aurkeztu duten plana gogor kritikatu du Naturkon kolektiboak, besteak beste gaitzari aurre egiteko erakundeek proposatu duten oxido kuprosoa toxikoa baita: “Azalduko al digute gure ordezkariek nola pentsatu duten ziurtatzea gure ibaiak edo edaten dugun ura ez direla pozoituko gure mendietako 124.000 hektarea fumigatzen badira?”.
Maravillas, Errotxapea eta Lizarrako gaztetxeen aurkako prozesu judizialak irekita daude eta epe motzean kaleratuak izateko arriskuan daudela ohartarazi dute manifestazioa deitu dutenek.
Etxerat euskal presoen senide eta lagunen elkarteak Hernanin duen bulegoan egiten du lan Karlos Apeztegiak. Asteartean bertatik atera zenean atxilotu zuen Guardia Zibilak eta asteazken goizean, espetxeratzeko agindua eman du Espainiako Auzitegi Nazionaleko epaileak, "erakunde terroristako kide" izatea leporatuta.
Hipotesi hori darabil gertakaria ikertzen diharduen Espainiako Poliziak. Hala bada, ikerketa bere gain hartu zuen instrukzio epaileak Emakumeen aurkako indarkeriaren arloko epaitegira bideratuko du kasua.
Asteazken honetan jakinarazi dituzte literaturako Euskadi Sarietan falta ziren kategorietako irabazleak: Eider Rodriguezek aurtengo bigarren saria eskuratu du, oraingoan haur eta gazte literaturari eskainitako kategorian, Santa familia liburuari esker.
Ostegun honetan zenbatuko dira Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan zenbat pertsona bizi diren kalean. Erakunde publikoak konprometitu ziren etxegabeen kopurua %20 jaistera, baina errefuxiatuen krisiari emandako erantzun eskasa ikusita, zaila dirudi aurreikuspena betetzea. Bilboko kasuari erreparatu diogu.
