Biktimen laguntzan diharduen Grupo de Apoyo Mutuo erakundeak dioenez, aurten bertan ekaina bitartean 1.400 gertakizun bortitz jazo dira Guatemalan, eta horietan 737 hil dira asesinatuta eta 286 zaurituta geratu. Ez dira guztiak bortizkeria politikoaren atalean sartu behar, baina hauteskunde aurreko giro gogorraren adierazgarri dira. Edonola ere, Rios Montt-en aldekoek hilketa eta presio kanpaina gogorra ari dute hilabeteotan.
Abuztua arte 17 pertsona hil eta 13 zauritu ziren Guatemalan zuzenean hauteskundeekin lotuta. Horiei erantsi behar zaizkie mehatxuak eta etxe miaketak, denak ere oposizioko buruzagi eta militanteen artean gertatuak, jipoiak...
Uztailaren 18an Ramiro Valdez Partido para el Avance Nacional alderdiko hautagai demokristaua akabatu zuten Escuintla departamentuan: bere hiltzaileek AK-47 fusilak zeramatzaten, Guatemalan militarrek bakarrik dituztenak. Abuztuaren 4an PAN alderdi bereko Gustavo Garcia zauritu zuten, Peten departamenduan, errepidean ipinitako sasi-kontrol batean tirokatuta. Abuztuaren 11n Union Nacional de la Esperanza alderdi ezkertiarreko militanteak eraso zituzten bilera batetik etxera bidean, horietatik bat hil eta sei larri zaurituz. Abuztuaren 17an Edgar Arnoldo Lopez hautagaiak doi-doi lortu zuen bizirik ateratzea beste atentatu batean, Quiche departamenduan. Ezkerreko Nueva Nacion alderdiak salatu du bere lau militante hil eta beste hiru zauritu dituztela.
Gertakizun hauetan guztietan, errudunak falta dira beti, eta buruzagi politikoak ere oso kontuz mintzo dira horretaz. Baina denek diote bizi politikoa biolentziaz bete dela 1999an Alfonso Portillo lehendakari atera zenetik. Ordudanik berriro Frente Republicano Guatemalteko delakoa dago agintean, 80ko hamarkada odoltsu hartan militarren errepresio basatia bultzatu zuena bera, eta hauteskundeak hurbildu ahala gauzak okerragotzen ari dira. Grupo de Apoyo Mutuo erakundeko zuzendari Mario Polancok diagnostiko hau egin du: «Gobernuaren muinean daude sartuta narkotrafikoa eta krimen antolatua bultzatzen dutenak, eta kaosa sortu nahi dute, agintea ez galtzearren. Horiekin batera ari dira Guatemalako barnekaldeko zenbait kazike ere, bortizkeria eragiten».
Gauza bat baino gehiago ospatu dugu iragan berri den irailaren 11n. AEBetan gertatutako atentatuez gain, Chileko estatu kolpearen 30. urteurrena ere bazen. Baina egun horretan bertan, 1990ean, Myrna Mack antropologo guatemaldarra hil zuten hiriburuan, lantokitik etxera zihoala: 27 aizto kolpe eman zizkioten. Emakume horrek demostratua zuen ikerketa batean milaka indiar beren etxeetatik beste herrietara mugiarazteko operazioa Guatemalako gobernuak eta armadak subertsioaren kontrako plan baten barruan burutu zutela.
Lapurren batek egindako azioa zela argudiatu zuen gobernuak, baina Jose Manuel Merida Escobar poliziak bere kabuz ikertu eta militarren ezegitekoa izan zela erakutsi zuen. Laster akabatu zuten Merida polizia, baina ikerketaren ondorioz Noel Beteta Alvarez jeneralari 30 urteko kartzela zigorra ezarri zioten. Eliteko eskuadroi bateko sarjentua zenez, Myrna Macken senideek eta giza eskubideen aldeko erakundeek lortu zuten bi koronel eta Augusto Godoy jenerala bera auziperatzea. Baita 2002ko urrian Juan Valencia Osorio koronela 30eko zigorrera kondenatzea ere. Baina 2003an, apelazioa irabazi eta libre dabil berriro hiltzailea bidali zuena.
Horrela daude lotuta iragan beltza eta oraina Guatemalan, eta giro horretan ari da hauteskunde eguna hurbiltzen. Azaroaren 9an bozkatu daitezkeenen artean Efrain Rios Montt zaharra izango da bat, bere alderdiak goiak eta beheak mugitu eta aurkezteko zeukan debekua gaindituta.
Diktadore zaharraren itzuleraren gerizpean ugaldu dira hilketak eta mehatxuak. Uztailean jaso zuten abisua anonimo bidez ezkerreko hautagaiek, Rigoberta Menchuk eta hainbat kazetarik: «Baita odola isurarazi behar badugu ere, gure aberria zuek bezalako arratoietatik askatuko dugu. Jeneralaren ordua iritsi da».
Ordu hori gerra zikinarekin batera iritsi ote den beldur da giza eskubideen mugimenduetako buru bat baino gehiago. Alvaro Colom lehendakaritzarako ezkerreko hautagaiak ezagutarazi du Rios Montt eta FRG bere alderdia agintera eramateko antolatutako konspirazioa: «Plan Lázaro» du izena.
Guatemalako ministro batzuk eskuetan izan duten plan horrek diseinatzen ditu Rios Montt -legearen arabera aurkeztu ezin zena- lehendakari izatera eramateko operazioak eta proposatzen du «indar erakusketak burutu behar direla, herritarrek ondo jakin dezaten FRGkin ezin dela jolasean aritu». Bigarren fase baterako zera proposatzen du: «Txokeko neurriak hartu, mehatxu anonimoak, zehatzak eta zuzenekoak, FRGrentzat arriskugarri gerta daitezkeenei, hau da, demokristauei eta ezkertiarrei».
Rios Montt jeneralak lurperatua zirudien, bere jenozidio estrategiekin. Baina Jesusek Lazaro bezala, norbaitek berpiztu du.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Hiltegietako irudiak publiko egiteak kaltea eragiten dietela jakitun, animaliak hiltzea negozio bilakatu duten arduradunek hermetismo handia ezarri dute hiltegien inguruan.
Arnaldo Otegik eta Jose Luis Rodriguez Zapaterok ezkutuko bilera egin zuten irailean Elgoibarko Txillarre baserrian. Bileraren xedea “elkar ezagutzea” zela esan duten arren, ezker abertzaleko iturriek Beranduegiri esplikatu diotenez, bi politikariek beren buruari egindako omenaldia ere izan da.
Oso gutxitan erabiltzen dutela-eta, Espainiako Legioak erabaki du bere desfileetan parte hartu ohi duen ahuntza, Cientocincuentaycinco, birziklatzea.
Urriaren 5ean milaka pertsona bildu dira Frantziako Estatuko hirurehun hiri eta herri baino gehiagotako udaletxeen aurrean, "Nous voulons des coquelicots" (Mitxoletak nahi ditugu) deialdiarekin bat egiteko. Bi urte iraungo duen kanpainaren antolatzaileek ez dute huskeria eskatzen: pestizida kimiko guztiak debekatzea eta oraintxe bertan. Bioaniztasunaren hondamendiari eta gizakien pozoiketari behingoz erremedioa jartzea aldarrikatuko dute hileroko lehen ostiraletan.
Ruben Collio maputxeak (Santiago, Txile, 1976) itsasoa zeharkatu du Macarena Valdés ekintzailearen hilketaz jakinarazi eta nazioartean babesa lortzeko, salatzen duenez Txileko Estatuaren baitan maputxeentzat justiziarik ez baitago. 32 urte zituela hil zuten Valdés Tranguileko bere etxean, beraien bizilekuan zentral elektrikoa eraiki duen RP Global enpresa transnazional austriarraren auto batetik mehatxatuak izan eta egun batera. Macarenaren bikotekidea zen Ruben Collio, eta... [+]
Sarritan gertatu zaio Nerea Arriolari; azkena, uda honetan bertan: ezezagunak hurbildu zaizkio, zaleak, bera zelakoan Idoia Txoperena, Supertxope, euskal youtuber sonatua. Hura, baina, kanpaina politiko baterako propio pentsaturiko pertsonaia zen [Hiru Damatxo ideia faktoriak egin zuen kanpaina, Sortu alderdiarentzat]. Arriola, berriz, Supertxope gorpuztu zuen aktorea dugu. Eta erizaina. Eta bakarrizketa-egilea. Eta…
Erizaina da lanbidez, baina antzerkian ibili da betidanik, Zurriolako Ikastolako antzerki-taldean. Berak eman die gorputza eta ahotsa Supertxope euskal youtuberrari eta Info7 irratiko Dolores Mujika Dolox pertsonaiari. Duela bi urte egin zuen lehen bakarrizketa, eta besteak beste, zeregin horretan dabil orain han eta hemen. Aurten bukatu du antzerki-prestakuntza, Donostiako Arte Eszenikoen Tailerrean (TAE).
