Biktimen laguntzan diharduen Grupo de Apoyo Mutuo erakundeak dioenez, aurten bertan ekaina bitartean 1.400 gertakizun bortitz jazo dira Guatemalan, eta horietan 737 hil dira asesinatuta eta 286 zaurituta geratu. Ez dira guztiak bortizkeria politikoaren atalean sartu behar, baina hauteskunde aurreko giro gogorraren adierazgarri dira. Edonola ere, Rios Montt-en aldekoek hilketa eta presio kanpaina gogorra ari dute hilabeteotan.
Abuztua arte 17 pertsona hil eta 13 zauritu ziren Guatemalan zuzenean hauteskundeekin lotuta. Horiei erantsi behar zaizkie mehatxuak eta etxe miaketak, denak ere oposizioko buruzagi eta militanteen artean gertatuak, jipoiak...
Uztailaren 18an Ramiro Valdez Partido para el Avance Nacional alderdiko hautagai demokristaua akabatu zuten Escuintla departamentuan: bere hiltzaileek AK-47 fusilak zeramatzaten, Guatemalan militarrek bakarrik dituztenak. Abuztuaren 4an PAN alderdi bereko Gustavo Garcia zauritu zuten, Peten departamenduan, errepidean ipinitako sasi-kontrol batean tirokatuta. Abuztuaren 11n Union Nacional de la Esperanza alderdi ezkertiarreko militanteak eraso zituzten bilera batetik etxera bidean, horietatik bat hil eta sei larri zaurituz. Abuztuaren 17an Edgar Arnoldo Lopez hautagaiak doi-doi lortu zuen bizirik ateratzea beste atentatu batean, Quiche departamenduan. Ezkerreko Nueva Nacion alderdiak salatu du bere lau militante hil eta beste hiru zauritu dituztela.
Gertakizun hauetan guztietan, errudunak falta dira beti, eta buruzagi politikoak ere oso kontuz mintzo dira horretaz. Baina denek diote bizi politikoa biolentziaz bete dela 1999an Alfonso Portillo lehendakari atera zenetik. Ordudanik berriro Frente Republicano Guatemalteko delakoa dago agintean, 80ko hamarkada odoltsu hartan militarren errepresio basatia bultzatu zuena bera, eta hauteskundeak hurbildu ahala gauzak okerragotzen ari dira. Grupo de Apoyo Mutuo erakundeko zuzendari Mario Polancok diagnostiko hau egin du: «Gobernuaren muinean daude sartuta narkotrafikoa eta krimen antolatua bultzatzen dutenak, eta kaosa sortu nahi dute, agintea ez galtzearren. Horiekin batera ari dira Guatemalako barnekaldeko zenbait kazike ere, bortizkeria eragiten».
Gauza bat baino gehiago ospatu dugu iragan berri den irailaren 11n. AEBetan gertatutako atentatuez gain, Chileko estatu kolpearen 30. urteurrena ere bazen. Baina egun horretan bertan, 1990ean, Myrna Mack antropologo guatemaldarra hil zuten hiriburuan, lantokitik etxera zihoala: 27 aizto kolpe eman zizkioten. Emakume horrek demostratua zuen ikerketa batean milaka indiar beren etxeetatik beste herrietara mugiarazteko operazioa Guatemalako gobernuak eta armadak subertsioaren kontrako plan baten barruan burutu zutela.
Lapurren batek egindako azioa zela argudiatu zuen gobernuak, baina Jose Manuel Merida Escobar poliziak bere kabuz ikertu eta militarren ezegitekoa izan zela erakutsi zuen. Laster akabatu zuten Merida polizia, baina ikerketaren ondorioz Noel Beteta Alvarez jeneralari 30 urteko kartzela zigorra ezarri zioten. Eliteko eskuadroi bateko sarjentua zenez, Myrna Macken senideek eta giza eskubideen aldeko erakundeek lortu zuten bi koronel eta Augusto Godoy jenerala bera auziperatzea. Baita 2002ko urrian Juan Valencia Osorio koronela 30eko zigorrera kondenatzea ere. Baina 2003an, apelazioa irabazi eta libre dabil berriro hiltzailea bidali zuena.
Horrela daude lotuta iragan beltza eta oraina Guatemalan, eta giro horretan ari da hauteskunde eguna hurbiltzen. Azaroaren 9an bozkatu daitezkeenen artean Efrain Rios Montt zaharra izango da bat, bere alderdiak goiak eta beheak mugitu eta aurkezteko zeukan debekua gaindituta.
Diktadore zaharraren itzuleraren gerizpean ugaldu dira hilketak eta mehatxuak. Uztailean jaso zuten abisua anonimo bidez ezkerreko hautagaiek, Rigoberta Menchuk eta hainbat kazetarik: «Baita odola isurarazi behar badugu ere, gure aberria zuek bezalako arratoietatik askatuko dugu. Jeneralaren ordua iritsi da».
Ordu hori gerra zikinarekin batera iritsi ote den beldur da giza eskubideen mugimenduetako buru bat baino gehiago. Alvaro Colom lehendakaritzarako ezkerreko hautagaiak ezagutarazi du Rios Montt eta FRG bere alderdia agintera eramateko antolatutako konspirazioa: «Plan Lázaro» du izena.
Guatemalako ministro batzuk eskuetan izan duten plan horrek diseinatzen ditu Rios Montt -legearen arabera aurkeztu ezin zena- lehendakari izatera eramateko operazioak eta proposatzen du «indar erakusketak burutu behar direla, herritarrek ondo jakin dezaten FRGkin ezin dela jolasean aritu». Bigarren fase baterako zera proposatzen du: «Txokeko neurriak hartu, mehatxu anonimoak, zehatzak eta zuzenekoak, FRGrentzat arriskugarri gerta daitezkeenei, hau da, demokristauei eta ezkertiarrei».
Rios Montt jeneralak lurperatua zirudien, bere jenozidio estrategiekin. Baina Jesusek Lazaro bezala, norbaitek berpiztu du.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Martxoaren 10ean Lesakan jokatuko den finalaurrekorako txartela lortu du egungo txapeldunak. 200 bertsozale inguru bildu dira Iruritako Gizarte Bilgunean, saioa bertatik bertara jarraitzeko.
Martxoaren 10ean Lesakan jokatuko den finalaurrekorako txartela lortu du Lesakako bertsolariak. Behin final-laurdenak bukatuta, osatu da txapelketako finalaurrekoetan ariko diren 18 bertsolarien zerrenda. 130 bertsozale inguru bildu dira Lizarrako Gazteriaren Etxean, azken final-laurdena zuzenean jarraitzeko.
Azken asteetan Irungo zenbait establezimendutan emandako lapurreten harira, sare sozialetan eta zenbait komunikabidetan piztu den alarmari aurre egin nahian edo, Ertzaintzak, Irun-Hondarribiko Udaltzaingoak eta bi udalerrietako segurtasunerako zinegotziek egin ohi duten Koordinazio Batzordearen balorazioa publiko egin zuten atzo.
Oinez abiatzen dira euren sorterria eta laztanak atzean utziko dituztenak. Oinez , zailtasunak, bortxaketak, lapurretak, bahiketak, eragozpen burokratikoak eta baita ere lagunak eta irribarreak aurkituko dituzte. Oinez zeharkatuko dituzte mugak, herriak, hiriak, basamortuak, errekak eta mendiak euren kontinentea utzi baino lehen. Oinez iritsiko dira gaindiezina irudituko zaien ur hesira. Oinutsik itoko dira, haietako asko, itsasertzean. Beste batzuk, zorionekoak, hondartzaratuko... [+]
Migratzaile askoren patua iritsi zitzaion Mohacini iaz: 18 urte bete zituenean, adin txikikoen zentroa utzi behar izan zuen, kale gorrira kondenatu zuten. Zorionez, 71 urte dituen Milagros Martinez bilbotarrak bere etxean hartu eta elkarrekin bizi dira orain. “Bakarrik bizi nintzen eta Mohacinekin lagunduta eta gustura sentitzen naiz, bakean. Nire adineko jende asko bakardadeaz kexatzen da; bada, horrelako pertsona bat hartzeak bizitza erdia salba diezazuke, eta gainera premia duen... [+]
“Lagunak baino ez gara” esaldiaren gisakoak adibidetzat, monogamia harremanak hierarkizatzen dituen sistema piramidala dela defendatzera dator Brigitte Vasallo (Bartzelona, 1973) bere azken argitalpenarekin. Oveja Roja argitaletxearekin Pensamiento monógamo, terror poliamoroso (Pentsamendu monogamoa, polimaitasun terrorea) saiakera aurkeztu berri du idazle eta ekintzaile feministak. Monogamiaz, polimaitasunaren desbideraketa neoliberalaz eta harremantzeko paradigma berrien... [+]
Urtebetez espetxeratu zuten Alfredo Ramirez txioak idazteagatik. Beste urtebetez izan da kartzelan Julen Ibarrola, errotuladorez kalean margoketa bat egiteagatik. Galder Barbado eta Aitor Zelaia espetxeratu dituzte 2014 eta 2015ean inoiz gertatu ez ziren erasoak egiteko “materiala gordetzeagatik”.
Dylan Denny-Stearn Inglis gaztea proposatu dute ARGIAko kazetari bipilek Ertzaintzarekin errelatore lanak egiteko, bi aldeen arteko hizkuntza-gatazka bideratzeko.
“Veneziako diktadura” egiten ari den basakeriak ikusita, ezin duela gehiago isilik egon erabaki du Gaztea irrati-formulako Garazi Mondragon esatariak eta asteleheneko Dida Gaztea saioan Nicolas Maduroren kontra hitz egiteari ekin dio.
