Enrike Letona preso arrasatearra iragan uztailaren 31n espetxeratu zuen Ertzaintzak, Espainiako Auzitegi Nazionalaren aginduz, etxetik hurbil korrika egitera abiatu zenean. Atxiloketak Euskal Herrian behin eta berriz ematen direnean, atxiloketa bera oharkabean pasatuko zen ia, Enrike Letona 42 urteko arrasatearrak aurretik 16 urte espetxean pasatu ez balitu izan. 1987ko urrian atxilotu zuten Bildozen, Zuberoan, eta beste dozenaka errefuxiatu bezala Frantziatik egotzi eta Espainiaratu zuten.

Espetxeratu zuten eta, Auzitegi Nazionalean zenbait auzi zituenez, epaiketa andana izan zituen. Ondorioa: 30 urteko espetxe zigorra, garai hartako kode penalak hortik gorako espetxe zigorra galerazten zuen eta. Epaiketa guztiak 1979 eta 1983 arteko delituengatik izan ziren. Espetxe desberdinetan bete izan du bere zigorra, baina urte gehienak, 13 bat, Murtzian iragan ditu.

Aurtengo maiatzaren 16an atera zen espetxetik, 30 urteko espetxe zigorra beteta, baina epaitu gabeko 1988ko sumario batekin airean. 1981ean guardia zibil baten aurka izandako atentatua biltzen du sumarioak. Auzitegi Nazionalak ia 16 urte izan ditu Letona auzi honeNgatik epaitzeko, kartzelan izan den denbora osoa. Auzi hau, halaber, birritan itxi da fiskaltzaren eskariz (1990ean eta 1995ean) eta froga eza argudiaturik. «Hainbeste urte ondoren, aske utzi eta bi hilabete eta erdira etorri da espetxe agindua -dio Agustin Letona bere anaiak-. Mendeku kiratsa ikaragarria da kasu honetan, aske geratu eta bi hilabete eta erdira agindu da berriz ere espetxeratzea. Horrez gain, agerikoa da etorkizunerako espetxe zigorra osorik beteta ateratzen diren beste preso batzuentzat froga gisa erabili nahi dela kasu hau». Enrike Letonak berak duela gutxi zenbait komunikabidetan argitaratutako gutun batean airean uzten zuen honako galdera: «Espetxetik zigorra oso-osorik beteta ateratzen garenoi zein irtenbide uzten digute». ARGIAk jakin izan duenez, kasu honek datozen hilabete eta urteetan espetxe zigorra beteta kaleratuko diren preso askorengan ere argi gorria piztu du; garai batean ez ziren preso batek zituen auzi guztiak epaitzen eta orain gerta liteke, politikoki hala komeni delako, duela 8, 10 edo 20 urteko sumarioengatik berriz espetxeratzea.

Nola ulertu sortzen den egoera? Agustin, Enrikeren anaiak dioskunez, kontsulta juridiko desberdinak egin dituzte «ikusmolde desberdineko juristekin» eta orain arteko halako kasu berdinik ez da ezagutzen. Familiaren esanetan, ustez Enrikek partehartutako gertaerak 81ekoak dira eta, beraz, 1979 eta 1983ko beste delituekin batera epaitu beharko lirateke, juridikoki ‘auzi berfunditua’ deitzen den figura erabiliz. Delituak garai berekoak direnean eta haien arteko antzekotasuna dagoenean, epaiketen ondorioz dauden zigorrak biltzen dira eta, lehengo kodean, inongo kasutan ezin zen 30 urtetik gorakoa izan. Familiaren esanetan, beraz, ez du zentzurik beren senitartekoa espetxean egotea, zigortuta aterako balitz ere, zigorrak jadanik beteta dituen 30 urte horiekin bat egingo lukeelako eta kalean utzi beharko luketelako. «Bai behintzat, zigor eta auzien bat egiteaz dagoen jurisprudentzia ugariaren ildotik», azpimarratzen du Agustinek. Familiak duen beldurra, aldiz, agerikoa da. «Legeak gauza asko esan dezake, baina ikusten dugu zer gertatzen den egunerokoan eta, jakina, beldur gara Enrikeri bizitza osoko espetxe zigorra ezartzeko egiten ari den saio honekin».