Everest argitaletxeak antolatutako "Bizi, Irakurri 2002" lehiaketako lehen saria irabazi zuen Felipe Juaristik "Haydn-en loroa" nobelarekin. Udako goiz batean Zarauzko hondartzan hondoratzen den zorigaiztoko itsasontziak barnean daraman ezohiko zama eta horrek guztiak herrian bizi direnei ekartzen dizkien ezustekoen inguruan diharduen narrazioa da. Izan ere, zer ez ote zen atera tripulaziotzat kapitaina eta bi itsasmutil besterik ez zituen herdoilak jotako burdina puska hartatik. Tximu, loro eta kolore guztietako txoriez aparte, larru beltza diz-diz zeukaten nekatu itxura nabarmeneko gizon-emakume eta haur mordo bat ere ez zen, bada, handik atera! Baina gauza gehiago ezkutatzen zituen oraindik Zarauzko hondartzan hondoratutako itsasontzi hark.

Bere izena adieraztera ausartzen ez den maitasuna omen da sexu bereko pertsonekin harremanak izatea gustuko dutenena. Aldiz, makina bat hitz asmatu izan dituzte menderik mende lesbianak eta gayak izendatzeko beren sexu aukera dela-eta haien aurka zeudenak (eta zoritxarrez oraindik ere horrela daudenak). Gaiak argitaletxeak plazaratu duen "Beste sexualitateak (Sexu-aniztasunerantz)" izenburuko liburuan jokabide sexualek garai eta kultura ezberdinetan izan duten trataera aztertzen da, desira homosexualak ere baudakalako bere historia, sexu bereko pertsonen artean erakarpena sentitzea gizakia bezain zaharra delako, nahiz horrela sentitzen dutenak gehienetan baztertuak eta zigortuak izan diren.

Nafarroako Erriberak 1936ko gerra ankerraren hasiera nola bizi izan zuen irudikatu du Gaizka Arostegik "El cálido julio del treinta y seis" nobelan, harantz-honantz dabilen antzerki konpainia xume bat ardatz harturik. Urtero bezala iritsi da konpainia hori herrixka batetara, bideetako hauts eta neke guztiak gainean dituela. Eskuartean duten lanarekin bere arrakastatxoa lortzeko itxaropentsu dira antzezleak, hala ere. Beraien artean, gainera, taula gainean lehen aldiz agertuko den hamairu urteko mutiko bat dago. Baina uztailaren 18 sargori horretan kezka ugari aurkituko dute hain arretatsuak izan ohi diren herritarren artean, kazike eta faxisten handikeria dela-eta gauzak ez baitoazkie oso ondo, eta hori gutxi balitz jakin dute militarrak Errepublikaren aurka altxa direla.

Euskaltzaindiak kaleratu duen Juan Luis Goikoetxea Arrietaren lan honen izenburu zehatza "Euskalkia eta hezkuntza. Dakigunetik ez dakigunera euskal diglosia irazian" da, eta hain zuzen ere euskalkia irakaskuntzan dauka gaitzat. Nolanahi ere, Juan Luis Goikoetxea Arrietaren tesian lehen hizkuntza euskara duten ikasleak hartzen dira kontuan, etxetik euskaradun izanik -euskalkidun ere, beraz- eskolaratzen diren neska-mutikoen hitz egiteko era baitu ikertzaileak bere lanaren ardatz. Euskal Herri osoko ikasle euskaldunak hartu ditu aztergai, baina bereziki bizkaieran zein bizkaieradun ikaslean jarri du bere arreta. Dena den, tesiaren helburua ez zaio inongo euskakiri lotzen, etxetik euskara dakarren oro delako aintzat hartua.

Bada oso txikitatik heldua izandakoan izan nahi duena erabakirik duena. Horrelakoxea da Nora, Arantxa Iturbek idatzi eta Elena Odriozolak marraztu duen istorio honetako protagonista. Suhiltzaile izan nahi du berak, New Yorken bizi den osaba bat bezala. Familia osoa aurka du, ordea. Amak ez du kontu hori entzun ere egin nahi, eta aitak beste hainbeste. Osaba Tomax zen bere alde egiten zuen bakarra, baina horrekin ere jai du orain, itxura guztien arabera, asko hazi dela eta suhiltzaile izatearen txorakeria horiek uzteko garaia duela esan diolako Norari. Nola liteke osaba Tomaxek hori esatea? Zur eta lur gelditu da neskatoa, baina ez amore ematekotan.

Beti altxorraren bila dabiltza Alain Ayroles eta Jean-Luc Masbouren artean osatutako "Kapak eta Letaginak. II Ekitaldia: Bandera beltza!" komikiaren protagonistak: kapare espainiarra, kortsario berberea, aitoren seme frantsesa eta untxia. Oraingo honetan uharte Tangerinoetarantz abiatu dira, baina ekaitzek zigortutako artxipielago horretara iritsi aurretik, piratekin egingo dute topo. Eta jakina, piratek badakite alaiak izaten, baina baita krudelak ere etsaiarekin aurrez aurre aurkitzen direnean...

Euskalduna izatea ez dela batere erraza erabakitzen du Joxe Azurmendik Ignazio Aiestaran Uriz iruindarraren "Munstro abertzalea" poesia liburuan agertzen diren olerkiak irakurtzerakoan egindako gogoetak jasotzen dituen epilogoan. Egileak, bestalde, Filosofia irakasten du EHUn, eta orain arte gai horren inguruko saioak idatzi izan ditu batik bat. Baina azken lan honetan poesia aukeratu du barruan bueltaka dabilzkion kezka kontraesankorrak azaltzeko, ama hizkuntza gaztelania eta amaordea ingelesa izan arren, euskara bere maitalea duen gizon honek. Eta ezer baino lehen "munstro" hitzak hiztegian dauzkan adiera guztiz bestelakoak jasotzen ditu zehatz-mehatz, bere burua aurkezterakoan xehetasun hauek agerian uzten dituen Ignazio Aiestaran Urizek: Frantsesen artean espainiarra, eta espainiarren artean baskoa omen dela. Baskoen artean nafarra, eta nafarren artean putobaskoa den bezalaxe. Eta erdaldunen artean euskalduna, eta euskaldunen artean euskaldun berria. Jeltzaleen artean abertzalea, eta abertzaleen artean situazionista. Eta eskuindarren artean ezkertiarra, eta ezkertiarren artean anarkista.