Makina bat kontu

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Groenlandiako izotzaren garrantzia


Munduko uharterik handiena estaltzen duen izotz geruzak mundu osoko klimari eragiten dio. Ur gozozko bigarren masa handiena du Groenlandiak eta izotzak eta elurrak bere azaleraren % 85 estaltzen dute.
1992 urteaz geroztik laser eta radarrez hornitutako hegazkinen bidez etenik gabe egiten diren esplorazioek erakusten dutenez, azken urteetan aldaketa handiak gertatu dira bertan, akaso berotze globalak eraginda.
Baina datuok estrapolatzeko garaian, ordenagailuek ondorio desberdinak erakusten dituzte. Modelo batzuek tenperatura igota poloetako izotzak (Groenlandiako plakak barne) urtu egingo direla eta ozeanoen maila igo egingo dela diote. Beste batzuek, aldiz, tenperaturaren igoerak elur prezipitazio handiagoak eragingo dituela eta izotz plakak zabaldu egingo direla iragartzen dute.
Gauza bat bederen, jakina da: hamaika urteotan Groenlandiako hego-ekialdeko kostako glaziarrak txikitu egin direla. Uste denez, urtzen den izotza glaziarraren azpialdetik arrokara jaitsi eta ur honek glaziarra ozeanorantz irristarazi egiten du.
Bada, hamaika urteko tartea txikiegia da uharteak eta berau estaltzen duten izotz plakek milaka urte dituztela kontuan hartzen bada, eta ezin esan, beraz, ziklo normala ote den edota ozeanoaren mailari eragingo dioten aldaketen ezaugarri garbia ote den.


Barakuilua: kalitate handiko proteina


Barakuiluak jateko ohitura zertxobait apaldu bada ere, aipagarriak dira, elikadurari bagagozkio, molusku honek eskaintzen dituen onurak. Barraskiloak behi okelak baino bospasei aldiz proteina gehiago du, ez du kasik kolesterolik eta beste hainbat osagai garrantzitsu ere baditu, esate baterako, kobrea, zinka, magnesioa, manganesoa eta burdina.
Baina elikagai garrantzitsuak izan ezik, balio sendatzaileak ere baditu aipatu animalia honek. Bere listuak, esate baterako, Limasina deituriko substantziari esker, urdailaren muki-mintza osatzeko propietateak ditu. Printzipio honi berari jarraiki, Frantzian eta beste hainbat lekutan larruazaleko ultzerak sendatzeko pomadak edota eztula gozatzeko xarabeak egiteko baliatzen da. Antza, laringeko eta bronkioetako epitelio kaltetua berrosatzeko duen bertutea nabarmena da.
Barraskiloak hermafroditak dira, alegia, animalia bakoitzak bi sexuak ditu bere baitan. Dena den, ernaltzeko beste barraskilo baten beharra dute. Estaltzeak 12-24 ordu irauten du eta hamar egunen buruan bi barraskiloak arrautzak jartzen hasten dira hogei minututik behin. Batez beste laurogeita hamarna arrautza ipintzen dituzte guztira. Inkubazioak 20-30 bat egun irauten du. Arrautzak puskatu ostean, barraskilo jaioberriek hamar bat egun ematen dituzte habian beren arrautzen hondakinak janez. Gero, modu naturalean elikatzen hasten dira, alegia, landareak janez. Sei hilabetetan heldu bilakatzen dira eta zortzi hilabeteren buruan ugaltzen hasten dira.
Hainbat lekutan barraskilo haztegiak indartzeko ahaleginetan ari dira.


Azkenak
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.


Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena


Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.


2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.


Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki


Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]


Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.


Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.


Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]


2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.


Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 


Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]


Osasungintzak guztiz publikoa izan behar duela exijitu du OPA Plataforma Herrikoiak

Jose Ignacio Martinez Ortegak, OPA Herri Plataformako bozeramaileak, salatu du  Eusko Jaurlaritzak “azkar” itxi nahi duela osasun mahaiko eztabaida.


2025-06-19 | Sustatu
AA batek zenbat eta gehiago “arrazoitu”, orduan eta okerrago

Applen lan egiten duen ikertzaile talde batek adimen artifizialaren (AA) esparrurako egindako ikerketa baten emaitza argitaratu dute. Izenburu esanguratsua du: The Illusion of Thinking. Euskaraz, bere izenburu luzean, honela: Pentsatzearen ilusioa: arrazoitzeko ereduen... [+]


Eguneraketa berriak daude