Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2025eko abuztuaren 22an
ALFONSO SASTRE: «HERRI HONEK EZKERREKO INTELEKTUALAK FALTA DITU»
- Eta hala ere, oraindik ikusteko dagoena hobea izango den esperantzak ematen dio konpromisorako indarra.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Zure pentsamendu politikoaren bilakaera azal ezazu, eta une horietan antzerkian islatu zenituen kezka nagusiak.
13 urte nituen Gerra Zibila amaitu zenean. Gaztetan, «herentziaz» jasotako errealitate hori deskubritzen duzu, eta bizitza sozialean dituzun gatazketatik zure pentsamendu propioa garatzen joaten zara.
Familia katoliko batean jaio nintzen, baina katolizismotik azkar atera nintzen (hain zen nabarmena Eliza Katolikoa sistema burokratiko bat zela, espirituarekin zer ikusi gutxi zuena). Erlijioaren esentziara joaz, Kristautasunean babestu nintzen. Aurrerago, ordea, sistema kapitalista deskubritzen nindoan heinean, jabetu nintzen kristautasuna ere erabili egiten zuela sistemak, jendeak sistemaren aurka borrokatzea saihesteko (zoriontasuna beste bizitza baterako gordearaziz, eta halakoekin).
Gerra Zibilean zer gertatu zen jabetzen nindoan heinean, gerra galdu zutenen aldeko jarrera hartu nuen. «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi nuen. 22 urterekin sortu nuen «Teatro de Agitación Social» deiturikoa («Gizartea Astintzeko Antzerkia»), eta jada sistemaren aurkako antzerkia zen.
Sistemaren aurkako posizio horretan, Europan garrantzia handia zuen filosofia batek asko lagundu zidan: existentzialismoak. Hain justu Bigarren Mundu Gerrako sufrimendu latzen ondorioz sortu zen existentzialismoa. Nigan historiaren erlatibitateari buruzko krisi ideologiko bat ere sortu zen, ikusita, esaterako, Bigarren Mundu Gerran «terroristatzat» jotzen zirenak (alegia, nazien aurka borrokatzen zutenak), gerraren ostean «abertzaletzat» hartzen zirela. Kezka hori «La mordaza» antzezlanean islatu nuen.
Giza sufrimenduan erreparatzen duzunean, ordea, desesperazioan erortzeko arriskua izaten duzu: badirudi ezin duzula inora iritsi, dena erlatiboa dela, badirudi ez daudela printzipio batzuk egonkortasun moral bat horietan oinarritzeko... Marxismoak lagundu zidan krisi horretatik ateratzen, eta mundu berri baten alde borrokatzea posible dela pentsatzen.
Familia katoliko batean jaio nintzen, baina katolizismotik azkar atera nintzen (hain zen nabarmena Eliza Katolikoa sistema burokratiko bat zela, espirituarekin zer ikusi gutxi zuena). Erlijioaren esentziara joaz, Kristautasunean babestu nintzen. Aurrerago, ordea, sistema kapitalista deskubritzen nindoan heinean, jabetu nintzen kristautasuna ere erabili egiten zuela sistemak, jendeak sistemaren aurka borrokatzea saihesteko (zoriontasuna beste bizitza baterako gordearaziz, eta halakoekin).
Gerra Zibilean zer gertatu zen jabetzen nindoan heinean, gerra galdu zutenen aldeko jarrera hartu nuen. «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi nuen. 22 urterekin sortu nuen «Teatro de Agitación Social» deiturikoa («Gizartea Astintzeko Antzerkia»), eta jada sistemaren aurkako antzerkia zen.
Sistemaren aurkako posizio horretan, Europan garrantzia handia zuen filosofia batek asko lagundu zidan: existentzialismoak. Hain justu Bigarren Mundu Gerrako sufrimendu latzen ondorioz sortu zen existentzialismoa. Nigan historiaren erlatibitateari buruzko krisi ideologiko bat ere sortu zen, ikusita, esaterako, Bigarren Mundu Gerran «terroristatzat» jotzen zirenak (alegia, nazien aurka borrokatzen zutenak), gerraren ostean «abertzaletzat» hartzen zirela. Kezka hori «La mordaza» antzezlanean islatu nuen.
Giza sufrimenduan erreparatzen duzunean, ordea, desesperazioan erortzeko arriskua izaten duzu: badirudi ezin duzula inora iritsi, dena erlatiboa dela, badirudi ez daudela printzipio batzuk egonkortasun moral bat horietan oinarritzeko... Marxismoak lagundu zidan krisi horretatik ateratzen, eta mundu berri baten alde borrokatzea posible dela pentsatzen.
Zure obra asko zentsuratzen zituzten. Estreinatzera iristen zirenak, berriz, ikuslearengana ez zirela iristen sumatzen zenuen. Zergatik?
Nire hasierako urte haietan, opresioari erresistentzia egitearren, oso idazkera gogorra, oldarkorra egiten saiatzen nintzen, inongo lekurik utzi gabe nahastea sor zezakeen edozein konplexutasuni. Ikuslearengandik urrunduta gelditzen zen obra, ikusleak ez zuen parte hartze handirik. Obra ulertzen zuten, baina arteak berezkoa duen hori falta zen: sentimenduen konplexutasunak ematen duen emozio hori, egoeren anbiguotasunak ematen duen emozioa. Gizatasuna falta zen. Pertsonaiak eskematiko xamarrak ziren, agian ideien espresioa ziren gehiago, pertsonaiak baino. Erabiltzen nuen hizkera ere hiperliterarioa zen, ez nuen onartzen, esaterako, pertsonaiek kaleko hizkera arrunta edo jerga erabiltzea; sainete antzerki motan edo tradizionalean erortzeko beldur nintzen, eta antzerki mota horrengandik ihes egiterakoan hizkera herrikoia ere utzi egin nuen.
Miguel Serveti buruzko obran, «La sangre y la ceniza» izenekoan, gizatasun hori lortu zenuen...
Pertsonaia hori desafio bat zen niretzat. Miguel Servet Aragoiko mediku bat izan zen, XVI. mendekoa. Ia bizi osoa Europan eman zuen eta kalbinistek prozesatu egin zuten. Juizioan bere posizio ideologikoei eutsi zielako kondenatu zuten eta sutan erre, Genevan.
Pertsonaia tragiko konbentzional bat izan zitekeen lasai asko, alegia, ausardia izugarriko pertsonaia bat, heroikoa, zentzu klasikoenean. Biografiak irakurtzen hasi nintzenean, ordea, konturatu nintzen heriotzari beldur izugarria ziola. Bere bila zebiltzala, Servetek bere identitatea ere ezkutatu zuen. Fisikoki ere heroi konbentzionalaren aurkakoa zen: erdi herrena zen, hernia bat zuen eta mugitzea kosta egiten zitzaion. Exekutatu behar zutenean ezin zuten sua zegoen oholtzara igo, beldurraren beldurrez pausorik eman ezin zuelako. Enborrari lotzea ere asko kosta zitzaien, erori egiten zelako. Eta une horretan, kalbinisten buru batek halaxe esan zion: «jabetzen zara, orain, zure hanka sartzeez?». Eta Servetek, oihuka: «zer hanka sartze eta zer arraio? Zein hanka sartze diozu?». Heriotzari panikoa zionak, heroi itxurarik ere ez zuenak, une horretan barrutik atera zuen bere egia, modu heroikoan. Eta oihuka hil zen, baina oihuak ere ez ziren askatasun irrintziak edo egiaren kantuak. Jarri zioten egurra hezea zegoen, eta denbora asko behar izan zuen erretzeko. Servetek iraindu egiten zituen: «lapurtu didazuen diruarekin ez al duzue egur lehorra erosteko dirurik izan?».
Hori da nire tragediatan, tragedia konplexu deitzen diedanetan, bilatzen dudan heroia: gizakia dena, bere beldur eta arazo guztiekin. Denetik falta zaio, heriotzaraino eraman dezakeen espiritu bat ezik. Heroi hori askoz gehiago iristen zaio ikusleari.
Pertsonaia tragiko konbentzional bat izan zitekeen lasai asko, alegia, ausardia izugarriko pertsonaia bat, heroikoa, zentzu klasikoenean. Biografiak irakurtzen hasi nintzenean, ordea, konturatu nintzen heriotzari beldur izugarria ziola. Bere bila zebiltzala, Servetek bere identitatea ere ezkutatu zuen. Fisikoki ere heroi konbentzionalaren aurkakoa zen: erdi herrena zen, hernia bat zuen eta mugitzea kosta egiten zitzaion. Exekutatu behar zutenean ezin zuten sua zegoen oholtzara igo, beldurraren beldurrez pausorik eman ezin zuelako. Enborrari lotzea ere asko kosta zitzaien, erori egiten zelako. Eta une horretan, kalbinisten buru batek halaxe esan zion: «jabetzen zara, orain, zure hanka sartzeez?». Eta Servetek, oihuka: «zer hanka sartze eta zer arraio? Zein hanka sartze diozu?». Heriotzari panikoa zionak, heroi itxurarik ere ez zuenak, une horretan barrutik atera zuen bere egia, modu heroikoan. Eta oihuka hil zen, baina oihuak ere ez ziren askatasun irrintziak edo egiaren kantuak. Jarri zioten egurra hezea zegoen, eta denbora asko behar izan zuen erretzeko. Servetek iraindu egiten zituen: «lapurtu didazuen diruarekin ez al duzue egur lehorra erosteko dirurik izan?».
Hori da nire tragediatan, tragedia konplexu deitzen diedanetan, bilatzen dudan heroia: gizakia dena, bere beldur eta arazo guztiekin. Denetik falta zaio, heriotzaraino eraman dezakeen espiritu bat ezik. Heroi hori askoz gehiago iristen zaio ikusleari.
Zure obrek gizartea astintzea dute helburu. Zer alde dago antzerki horren eta propagandako antzerkiaren artean?
Ezberdinak dira. Hala ere ni ez nago propagandako antzerkiaren aurka. Gerra Zibilean propagandako antzerkia egin zen, faxismoaren aurka. «Teatro de Urgencia» («Urgentziazko antzerkia») ere deitu zitzaion eta «Guerrillas de Teatro» (antzerki gerrillak) deitzen zitzaien antzerki talde batzuei. Ikuskizun hauen helburua jendea faxismoaren aurrean defendatzeko akuilatzea zen. Rafael Alberti bera, esaterako, halako taldeetan zegoen.
Baina hain urgentziazkoak eta hain kritikoak ez diren garaietan, nik uste estetikoki jasoa den antzerkiaren helburua ez dela propaganda. Eta are gehiago: antzerkiak anbiguoa gerta daitekeena izan behar du, antzezlanaren esanahiaz duda ere egin daitekeena. Garrantzitsuena pentsamendu krisi bat piztea da, zalantza bat sortzea, eta ez hainbeste «hau da pentsatu behar genukeena, hau da egin behar genukeena» esatea ikusleari. Ikusleari adierazi behar dioguna da «honi buruz pentsatu behar genuke, eta ikusiko genuke zer egin».
Baina hain urgentziazkoak eta hain kritikoak ez diren garaietan, nik uste estetikoki jasoa den antzerkiaren helburua ez dela propaganda. Eta are gehiago: antzerkiak anbiguoa gerta daitekeena izan behar du, antzezlanaren esanahiaz duda ere egin daitekeena. Garrantzitsuena pentsamendu krisi bat piztea da, zalantza bat sortzea, eta ez hainbeste «hau da pentsatu behar genukeena, hau da egin behar genukeena» esatea ikusleari. Ikusleari adierazi behar dioguna da «honi buruz pentsatu behar genuke, eta ikusiko genuke zer egin».
Horrek eskatzen du autoreak antagonistaren argudioak ere onartzea.
Halaxe da. Antzerki autoreak, une horretan dauden gatazken aurrean jarri behar du, guztien ikuspegiak emateko intentzioarekin. Pertsonaiak utzi behar ditu hizketan, eta bereziki eskuzabala izan behar du bere bizitza pribatuan sustengatzen ez dituen ikuspegiekin. Antagonista isilarazten denean, zintzo eta gaiztoen obra da idazten dena, eta errealitatean gauzak ez dira hala. Bi ikuspegiren arteko antagonismoa erabat erradikala izanagatik, beti daude «baleko» arrazoiak bi aldeentzat.
Pertsonaia guztiei hizketan utzita mezuan sortzen den anbiguotasunak tripako minak ere ekarriko dizkio autoreari.
Jakina, hori oso arriskutsua ere bada! Nik sufritu izan dut. Prozesu hori kontrolatzen ez duzunez (zerorrek hala nahita gainera), pertsonaiak libre uztean mezu anbiguo bat atera daiteke, eta ikusleek obra uler dezakete justu autoreak pertsonalki duen ikuspegiaren kontrako zentzuan. Baina nik beti nahiago izan dut arazo horiek izatea, pertsonaia bat isilaraztea baino.
Alderdi Komunistatik oso gertu nengoen garaitan, komunistei buruzko obra bat egin nuen, «El pan de todos» izenekoa. Obra estreinatzear zela, zalantza piztu zitzaidan: ez ote zuen anbiguotasun gogorregia sorraraziko? Frankismoa bezalako sistema antikomunista batean, nola ausartuko nintzen antikomunistatzat ulertua izan zitekeen obra batekin! Klandestinitateko alderdiari eman nion antzezlana, ikuspegi ideologikotik zer efektu sortu zezakeen galdezka, eta txosten luze batekin erantzun zidaten, esanaz obra ez zela komenigarria, komunistei arazoak bakarrik ekarriko zizkielako. Hala ere gai horrekiko nire ikuspegi ondraduak beste ezerk baino gehiago balio zuela pentsatu, eta obrarekin aurrera egin nuen. Bartzelonan estreinatu zenean, ordea, oso efektu tristea, opresiozkoa eragiten zuela ikusi nuen. Ez nion jendea desmobilizatu zezakeen giro bati lagundu nahi! Neronek debekatu nuen obra, eta inoiz gehiago ez da antzeztu.
Alderdi Komunistatik oso gertu nengoen garaitan, komunistei buruzko obra bat egin nuen, «El pan de todos» izenekoa. Obra estreinatzear zela, zalantza piztu zitzaidan: ez ote zuen anbiguotasun gogorregia sorraraziko? Frankismoa bezalako sistema antikomunista batean, nola ausartuko nintzen antikomunistatzat ulertua izan zitekeen obra batekin! Klandestinitateko alderdiari eman nion antzezlana, ikuspegi ideologikotik zer efektu sortu zezakeen galdezka, eta txosten luze batekin erantzun zidaten, esanaz obra ez zela komenigarria, komunistei arazoak bakarrik ekarriko zizkielako. Hala ere gai horrekiko nire ikuspegi ondraduak beste ezerk baino gehiago balio zuela pentsatu, eta obrarekin aurrera egin nuen. Bartzelonan estreinatu zenean, ordea, oso efektu tristea, opresiozkoa eragiten zuela ikusi nuen. Ez nion jendea desmobilizatu zezakeen giro bati lagundu nahi! Neronek debekatu nuen obra, eta inoiz gehiago ez da antzeztu.
1960an, Madrildik Euskal Herriaren alde hasi zineten lanean, hemen gertatzen zenari buruzko informazioa zabaltzen. Garai hartan nola ulertzen zuten hemen gertatzen zena?
Lanak izaten genituen guk ulertzen genuena jendeari ulertarazteko. Komunistek ere (Madrilgo jenderik aurrerakoiena zena orduan) eta borondate oneneko jendeak ere ez zuten zipitzik ulertzen euskal aldarrikapen nazionala. Horrek kapitalismoaren aurkako borrokan langile klasearen zatiketa bat zekarrela ikusten zuten.
Niri ere kosta egin zitzaidan ulertzea zuen aldarrikapen nazionala. Leninen testu bat irakurtzea bereziki garrantzitsua izan zen niretzat, besteak beste, horrekin joan nintekeelako PCEko edozein bileratara eta esan: «Leninek dioenez...», eta hor ez zuten ezer esaterik! Testuan, Lenin eta Rosa Luxenburg-en arteko polemika ageri da. Rosa Luxenburg langile iraultzaren hain entusiasta zen, beretzat nazionalitatearen arazoa desagertu egiten zela: «ez dago naziorik, mundu mailako proletargoa dago». Leninen erantzuna zen: «bai, baina zu poloniarra zara! Eta iraultza egiten duzuenean, iraultza hori Poloniako markoan ulertu beharko duzue!».
Niri ere kosta egin zitzaidan ulertzea zuen aldarrikapen nazionala. Leninen testu bat irakurtzea bereziki garrantzitsua izan zen niretzat, besteak beste, horrekin joan nintekeelako PCEko edozein bileratara eta esan: «Leninek dioenez...», eta hor ez zuten ezer esaterik! Testuan, Lenin eta Rosa Luxenburg-en arteko polemika ageri da. Rosa Luxenburg langile iraultzaren hain entusiasta zen, beretzat nazionalitatearen arazoa desagertu egiten zela: «ez dago naziorik, mundu mailako proletargoa dago». Leninen erantzuna zen: «bai, baina zu poloniarra zara! Eta iraultza egiten duzuenean, iraultza hori Poloniako markoan ulertu beharko duzue!».
Eta egun nola ikusten gaituzte Madrildik?
Oso gaizki! Badira 25 urte ez naizela han bizi, baina jendeak kontatzen didanez ezinezkoa da Euskal Herriko errealitate elementalenak ere ulertaraztea. Espainiar nazionalismo bat dago, hala direnik ere jabetzen ez direnak eta nazionalistak euskaldunak bakarrik direla uste dutenak. Ez dira jabetzen eurek, azken finean, Errege Katolikoen Espainia ari direla defendatzen, baita espainiar komunista sutsuenak ere!
Madrilen gutxi batzuk badaude arazoa ulertzen dutenak, baina orokorrean ikuspegi itxi hori da nagusi. Gure garaian, diktaduraren aurkako borrokak gauza askotan adostasunak zekartzan Madrilgo eta Euskal Herriko jendearen artean, nahiz eta beste zenbait gauzatan oso ados ez egon. Baina orain jakintzat jotzen da delako «demokrazia» batean bizi garela eta beraz, espainiar nazionalismoaren irizpideak asko itxi dira.
Madrilen gutxi batzuk badaude arazoa ulertzen dutenak, baina orokorrean ikuspegi itxi hori da nagusi. Gure garaian, diktaduraren aurkako borrokak gauza askotan adostasunak zekartzan Madrilgo eta Euskal Herriko jendearen artean, nahiz eta beste zenbait gauzatan oso ados ez egon. Baina orain jakintzat jotzen da delako «demokrazia» batean bizi garela eta beraz, espainiar nazionalismoaren irizpideak asko itxi dira.
1977an erbestetik Madrilera itzuli zinen. Espainiar Estatuan erreformak konformismoa hedatu zuela ikusita, Euskal Herrira etorri zinen. Oraindik Euskal Herria «salba zitekeen» uharte gisa ikusten duzu ala «konformismoan» ez ote gara erori?
Aspalditik ziurgabetasun handiko garai luze batean bizi gara, baina ez gaude «ez goaz inora» esaten dugun egoeran ere. Esperantza handia dut. Hemen ziurrenik daukaguna herri handi bat da, eta zerbait falta bazaigu, intelektualak eta artistak dira. Beste lekutan ezkerreko intelektual eta artistak dauden bezala baina herria falta, hemen herri zoragarri bat dago baina ezkerreko intelektual eta artistarik ez. Ezer antolatzerakoan edo sustatzerakoan, esku bateko hatzekin kontatu behar prest egon daitezkeen intelektualak.
Bestetik, antzerkia atzeratua dago herri honen kezkekiko (eta ez da gauza berria, Espainian ere garai askotan kultura mailan antzerkia izan da elementu mantsoena). Herri honek hemen eta orain dituen kezkak ez ditu islatzen antzerkiak. Ikusi besterik ez dago egin berri duten Euskal Aktoreen Batasunak antolatutako Jokulari Sarien banaketa eguna: oso festa ludikoa izan zen, gauza barregarriak esanez asko dibertitu ziren... Gertatu direnak eta gero, pentsa zitekeen aktore horiek aldarrikapenik egingo zutela herri honen edo humanitatearen arazoen inguruan, baina bai zera, ditugun arazoekin zerikusirik zuen ezer ere ez zen egon. Ez dakit jende horrek zertan pentsatzen duen.
Bestetik, antzerkia atzeratua dago herri honen kezkekiko (eta ez da gauza berria, Espainian ere garai askotan kultura mailan antzerkia izan da elementu mantsoena). Herri honek hemen eta orain dituen kezkak ez ditu islatzen antzerkiak. Ikusi besterik ez dago egin berri duten Euskal Aktoreen Batasunak antolatutako Jokulari Sarien banaketa eguna: oso festa ludikoa izan zen, gauza barregarriak esanez asko dibertitu ziren... Gertatu direnak eta gero, pentsa zitekeen aktore horiek aldarrikapenik egingo zutela herri honen edo humanitatearen arazoen inguruan, baina bai zera, ditugun arazoekin zerikusirik zuen ezer ere ez zen egon. Ez dakit jende horrek zertan pentsatzen duen.
Gerraostean eta egun, diskurtso iraultzailea duen askok, lehen aukeran funtzionario sartzen da edo aginte postuetara gerturatzen da...
Ez da gaurko fenomenoa, beti egon izan dira gorteko intelektualak. Gaur botereranzko norabide aldaketa hori, lotsa gutxikoa ere bada ordea. PP boterera iritsiko zela ikusten zenean, zenbait intelektual eta artistak PPrantz jo zuen, eta Prestige eta Irakeko gerrarena bezalako saltsak etorri zirenean, boterea laster sozialistek izango zutela ikusita, jada sozialismorantz mugitzen hasi ziren. Oportunismoa izugarria da!
Zure printzipioekin koherente izateak, berriz, zer ondorio dakartza eguneroko bizitzan?
Arazoak dakartza, bai. Gaizki pasatzen duzu, edo erdipurdi behintzat, zentsurak existitzen jarraitzen duelako, nahiz eta egungoa ez den Frankismo garaikoa bezalakoa. Laguntza publikoak behar dira argitalpen eta ikuskizunetarako, eta botere publikoek euren zentsura sistema horren bidez ezartzen dute, obra batzuei dirua emanez eta beste batzuei ez emanez. Euren eskutan gaude.
Zure ibilbidea ikusita eta Max saria jasoko zenuela-eta sortu zen giroa ikusita, zertan sentitzen zara identifikatua «Filoctetes» pertsonaiarekin?
Filoctetes tragedia grekoko pertsonaia bat da. Baina nik egin nuen bertsioan, Filoctetes Frankismoaren aurka borrokatu zuen norbait da, eta behin Frankismoa bukatuta egoera berri horretan ez da kokatua sentitzen. Lehen bezain tokiz kanpo sentitzen da gizarte horretan.
Pertsonaia hori neurri batean badago nigan edo beste edozein intelektual eta artistarengan, posizio kritikoek toki oso marjinaletara garamatzatelako.
Baina bestetik neure burua ez dut Filoctetesekin identifikatua ikusten, inolaz ere, tokiz kanpo egote hori sekula ez dudalako desesperatuki bizi izan.
Pertsonaia hori neurri batean badago nigan edo beste edozein intelektual eta artistarengan, posizio kritikoek toki oso marjinaletara garamatzatelako.
Baina bestetik neure burua ez dut Filoctetesekin identifikatua ikusten, inolaz ere, tokiz kanpo egote hori sekula ez dudalako desesperatuki bizi izan.
Curriculuma
Jaio: Madrilen, 1926an.
Bizi: Hondarribian, 1978az geroztik.
Ikasketak: Filosofia eta Letrak.
Bizi: Hondarribian, 1978az geroztik.
Ikasketak: Filosofia eta Letrak.
Ibilbidea
- 17 urterekin antzerkira dedikatzea erabakia zuen. 20 urterekin «Ha sonado la muerte» eta «Uranio 235» estreinatuak zituen.
- Frankismo garaian antzerki taldeak sortu zituen.
- 1949an Jose Maria Quintorekin batera «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi zuen.
- 1953an Teatro Popular Universitario-rekin «Escuadra hacia la muerte» estreinatu zuen.
- Bere obra asko zentsuratu zituzten: «Escuadra hacia la muerte» (1953), «Prólogo patético» eta «El pan de todos» (1954) eta «Guillermo Tell tiene los ojos tristes» (1955) besteak beste.
- 1956an «Drama y sociedad» bere lehen saiakera argitaratu zuen. UNESCOren beka batekin Parisera joan zen ikastera.
- 1961ean Grupo de Teatro Realista sortu zuen.
- 1962an PCEn sartu zen.
- 1974an Eva Forest bere emaztea atxilotu zuten eta Alfonso Sastrek bere burua aurkeztu zuen Gobernu Militarrean. Zortzi hilabeteko kartzelalditik sortua da «Balada de Carabanchel» obra.
- 1976an Bordelen jarri zen bizitzen.
- 1977an Ziburun atxilotu eta Frantziatik bidali zuten. Madrilen auziperatu eta baldintzapeko askatasunean jarri zuten «El Pais»era bidali zuen gutun batengatik.
- 1978an Euskal Herrira etorri zen bizitzera.
- Ondoren idatzitako beste obra askoren artean daude: «Crítica de la imaginación», «Dónde estás Ulalume, dónde estás?» edo «Escrito en Euskadi».
- Frankismo garaian antzerki taldeak sortu zituen.
- 1949an Jose Maria Quintorekin batera «Manifiesto de Teatro de Agitación Social» idatzi zuen.
- 1953an Teatro Popular Universitario-rekin «Escuadra hacia la muerte» estreinatu zuen.
- Bere obra asko zentsuratu zituzten: «Escuadra hacia la muerte» (1953), «Prólogo patético» eta «El pan de todos» (1954) eta «Guillermo Tell tiene los ojos tristes» (1955) besteak beste.
- 1956an «Drama y sociedad» bere lehen saiakera argitaratu zuen. UNESCOren beka batekin Parisera joan zen ikastera.
- 1961ean Grupo de Teatro Realista sortu zuen.
- 1962an PCEn sartu zen.
- 1974an Eva Forest bere emaztea atxilotu zuten eta Alfonso Sastrek bere burua aurkeztu zuen Gobernu Militarrean. Zortzi hilabeteko kartzelalditik sortua da «Balada de Carabanchel» obra.
- 1976an Bordelen jarri zen bizitzen.
- 1977an Ziburun atxilotu eta Frantziatik bidali zuten. Madrilen auziperatu eta baldintzapeko askatasunean jarri zuten «El Pais»era bidali zuen gutun batengatik.
- 1978an Euskal Herrira etorri zen bizitzera.
- Ondoren idatzitako beste obra askoren artean daude: «Crítica de la imaginación», «Dónde estás Ulalume, dónde estás?» edo «Escrito en Euskadi».
Sari nagusiak
- 1986an Espainiako Antzerki Saria irabazi zuen «La taberna fantástica» obrarekin.
- 1991n gaztelerazko literaturan Euskadi saria jaso zuen «Demasiado tarde para Filoctetes» obrak.
- 1993an «Jenofa Juncal» obrak Espainiako Literatura Saria jaso zuen Antzerki sailean.
- Max saria jaso berri du.
- 1991n gaztelerazko literaturan Euskadi saria jaso zuen «Demasiado tarde para Filoctetes» obrak.
- 1993an «Jenofa Juncal» obrak Espainiako Literatura Saria jaso zuen Antzerki sailean.
- Max saria jaso berri du.
Kubako ministro
Kuban bira bat egiten ari ginela, Ann Philipe-ekin gurutzatu ginen behin kalean. Ann, Gerard Philipe aktore garrantzitsua zenaren alarguna zen. Elkar aurkeztu gintuzten:»Ann, hau da Alfonso Sastre». Eta berak, segituan, halaxe galdetu zidan:
-»Zer moduz doa nekazaritza Kuban?».
Nik, orduan, arrituta:
-«Ez dakit ezer Kubako nekazaritzaz!».
-»A zer umorea duzun!» esan, eta barrez joan zen.
Nonbait, Nekazaritza Ministroaren antza handia nuen, Carlos Rafael Rodriguezen antza, eta ministroak «ez dakit ezer nekazaritzaz» esan ziolakoan zegoen Ann...
-»Zer moduz doa nekazaritza Kuban?».
Nik, orduan, arrituta:
-«Ez dakit ezer Kubako nekazaritzaz!».
-»A zer umorea duzun!» esan, eta barrez joan zen.
Nonbait, Nekazaritza Ministroaren antza handia nuen, Carlos Rafael Rodriguezen antza, eta ministroak «ez dakit ezer nekazaritzaz» esan ziolakoan zegoen Ann...
Bertsoa
Doinua: habanera
Ideien panorama da
ezkorra eta tristea,
mamiak ez du inporta,
haizea da albistea.
Pentsatzea beharra da,
zilegi da iriztea,
nahia markatu gabeko
kontzientziak piztea.
Horrek esan nahiko luke
aldatzera iristea,
malko faltsuak lehortu,
ahaztu minen txistea,
beti zabalik daukagun
leiho itsua ixtea,
telebistaren aurkako
antzerkian sinistea.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#4
Xalba Ramirez
|
Irutxuloko Hitza
Azkenak
Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia
Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.
2025-08-21
Jon Fernández González
Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon
Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.
2025-08-21
Eneko Imaz Galparsoro
Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek
Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.
.jpg)
2025-08-21
Jon Fernández González
AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”
Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.
2025-08-21
Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte
Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.
2025-08-21
Eneko Imaz Galparsoro
Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere
Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]
Bilboko Udalak muntatu gabeko eszenatokia, mehatxuak eta kronika faltsu bat
Kai Nakai, Maren eta Olatz Salvadorren kontzertua bertan behera utzi zuen Bilboko Udalak joan den igandean. Hiru musikariek azaldu dute gertatutakoa.
2025-08-21
Jon Fernández González
Israelek Espainiako Vueltan parte hartzeko eskubidea daukala esan du txapelketaren zuzendariak
Espainiako Vuelta abuztuaren 23tik irailaren 14ra izango da, bertan, Israel-Premier Tech taldeak hartuko du parte. Txapelketaren zuzendari Javier Guillének esan du "ezin dituztela kanporatu, puntuazioa dela eta parte hartzeko eskubidea" irabazi baitute.
2025-08-21
Xabier Letona Biteri
Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
2025-08-20
Olaia L. Garaialde
Komunikazioa errazteko eta mintzamenaren errehabilitazioa lantzeko IA-Speak tresna garatzen ari dira Nafarroan
Adimen artifizialarekin garatutako tresna bat da IA-Speak. Bi erabilera nagusi izanen ditu: mintzamena itzultzen duen gailu bat eta erabiltzaileen mintzamena aztertzen duen plataforma bat.
Aste Nagusia manteroen erreparaziorako eta justiziarako aukera gisa
Polizia jarduera arrazistak dira araua Bilbon. Manteroei salgaiak konfiskatzen dizkiete, dirua eta objektu pertsonalak kentzen dizkiete, tratu txarrak ematen dizkiete eta mespretxatu egiten dituzte, indarkeriazko murrizketekin, identifikazioekin eta atxiloketekin.
Sexu-indarkeria Antartikako ikerketa-base estatubatuarretan
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
2025-08-20
Jon Fernández González
Gasteizen kalean bizi diren maliarrak Oñati eta Tolosara mugituko ditu Jaurlaritzak
50 maliar inguru ari dira kalean bizitzen Gasteizen beren asilo eskaeren ebazpenaren zain. Eusko Jaurlaritzak Oñati eta Tolosako harrera zentroetara mugituko ditu Espainiako Gobernuaren pasibotasunaren aurrean, horren eskumena baita eskaerak ebaztea eta ostatu alternatiba... [+]
2025-08-20
Montserrat Auzmendi del Solar
Feng Shui pianoan
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Victoria Eugenia Zikloa. Mitsuko Uchida (pianoa).
Egitaraua: Beethovenen hiru azken sonatak.
Lekua: Donostiako Victoria Eugenia Antzokia.
Data: abuztuaren 18a.
Mitsuko Uchidak Musika Hamabostaldia bisitatzen duen hirugarren aldia da. Bere estiloak... [+]
Eguneraketa berriak daude