FELIX LINARES: «ZINEMAN ARTISAUAK NAHIAGO DITUT ARTISTAK BAINO»
- Zinema barruan bizi den banpiroa da Felix Linares. Argiari fobia dio, eta filmeko «gazapoak» eta xehetasunik txikienak zurgatzen ditu hortz zorrotzez. Astean lau aldiz irensten ditu zeluloidezko metroak eta metroak. Horrelako betekadak hartu arren, ez omen du zinemarako harra ase. Aldiro joaten omen da bizitzako filma ikustera doanaren ilusioarekin. Pantailatik ikusten du mundua eta horregatik, ez du alferrikako bidaiarik egiten. Rio de Janeirora joan zenean konturatu zen hortaz: «Jada han izana nintzen. Zineman ikusia nuen, musikarekin gainera!» Bizitza delegazioz bizi du, besteren abenturen bidez. Hori bai, oporretan Bakiora joan eta irakurri, musean jokatu eta ondo afaltzeko esperientzia nahiago du zuzenean gozatu!Bikoiztu ezina den ahotsez eta hainbeste audientzia biltzen duen hizkuntzan aritu zaigu.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Orain, zure ahotsa entzun eta zeu ikusten zaitugu sarri. Umetan nolakoa zinen?
Kalean pasatzen genuen arratsalde osoa eta nire arazoa hasten zen besteek futbolean jokatu nahi zutenean. Nik ez bainekien tutik ere. La Casillan (Bilbon) jokatzen genuen futbolean, eta justu parean zegoen Abando zinema. Han filmak zeuden, mundu liluragarriak, eta ahal nuen guztietan joaten nintzen. Zentzu horretan ume berezia nintzen, egun osoa pasatzen nuen komikiak irakurri eta zinema munduan sartuta. Paga osoa gastatzen nuen zineman. Estreinaldiko sarrera zortzi pezeta kostatzen zen. Nik pezeta bat gastatzen nuen umeentzako emanaldietan, eta hiru Abandoko sesio bikoitzaren truke. Beraz, hiru film ikusten nituen asteburutan, egunean.
NO-DOaz zer oroitzapen duzu?
Herri Irratia ezagutu zenuen lehendabizi. Nolakoa zen garai hartako irratigintza?
Ni sartu nintzen garaian oraindik kontuan hartzen zen ahotsa. Horregatik hartu ninduten. Orain gehiago begiratzen da bakoitzaren sormen gaitasuna, programak egiteko ikuspegia, hizketarako grazia... Hasi nintzenean ez nituen gaitasun horiek. Oso barnerakoia nintzen, hizketarako ez neukan batere trebeziarik... Baina konturatu nintzen ahotsak bakarrik ez ninduela salbatuko. Eta irratian hezi egin nintzen.
Zinemako kritikoa izateak zeure buruarekiko kritiko izaten laguntzen du. Nire ahuleziak deskubritzen saiatu naiz, eta horiek txukunduz aurrera ateratzen.
Nola egin daiteke denen gustuko programa?
Zuk zer entzule duzu gogoan hizketan ari zarenean?
Gutxienez dozena erdi maila ezberdinetan hitz egin behar da. Azken mailakoek esandako dena ulertu behar dute. Ezin zaie eskatu ulertzeko ahalegin berezirik. Baina aldi berean, lehen mailakoek plus bat aurkitu behar dute, noizean behin komentario jasoagoren bat. Bestela, interesa galdu eta alde egiten dute. Zenbat eta maila gehiago harrapatu, orduan eta audientzia handiagoa lortzen da. Hizkuntza erraza baina kontzeptu konplexuak erabiltzea da kontua.
"La noche de..." programaren aurkezpenak ondoren eskaintzen den filmak berak baino %20 ikusle gehiago ditu.
Autentikotasuna ere badu programak. Nabari da zinema gustatu egiten zaigula, eta hori transmititzen saiatzen gara. Ez dago lezio zurrunik ematerik, ikuslea aspertu egiten da-eta. Baina informazioa eta entretenimendua nahasten saiatzen gara. Jendeak izan dezan zerbait ikasi izanaren sentsazioa. Arazo bat dugu zinema zaleok: uste dugu jendeak jada dena badakiela. Eta ez da horrela.
Nabari da ez zarela batere mitomanoa. Zergatik?
Kieslowski zuzendaria ezagutzeko aukera izan nuen Donostiako Zinemaldian. Tamalez, hilabete gutxira hil zen. Ideologiaz Kieslowskiren kontrakoa naiz, baina bere zinemak txunditu egiten nau. Ez kontatzen zuenak, kontatzeko bere moduak baizik. Elkarrizketatu nuen, eta erretiratzeko asmoa zuela esan zidan. Zergatik? Buruan zuen filmaren %30 bakarrik lortzen zuelako pantailan islatzea.
Zuk maiteago dituzu zinemako artisauak artistak baino. Zergatik?
Artistak berriz, pentsatzen hasten direnean, akabo! Transzenditzen saiatzen dira eta Kieslowski bezala, zapuztu egiten dira. Kieslowskiren trilogia, «Urdina», «Gorria» eta «Zuria» askoz txarragoa da telebistarako egin zuen dekalogoa baino.
40ko hamarkadako zineman izar handiak zeuden. Gaur egun zergatik ez?
60ko hamarkadan esperimentazioak nabarmendu ziren. Nondik doaz egungo berrikuntzak?
Ez omen da zinema politikorik egiten.
Costa-Gavrasek orain gutxi "Amen" filma egin du eta hor kontatzen ditu Bigarren Mundu Gerran Hitlerrek Vaticanorekin izandako harremanak. Baina zergatik ez du egungo politikari buruzkorik egiten? Zinema politikoari beldurra zaio, ikuslea alde edo kontra jartzen duelako. Baina nik bereizi egiten dut zinema politikoan zein den zuzendariaren ideologia, eta bere kontatzeko modua, artea.
Jim Sheridan zuzendaria bai, hori arriskatu egiten da eta eskertzen dut. Berak egin du "Aitaren izenean", eta "The Boxer" ere bai.
Film amerikar eta europarren artean egun bada ezberdintasunik?
Zergatik jan dute AEBek filmen merkatua?
AEBetan arrakasta lortzen duen filmak etekinak ateratzen ditu, baina beste film asko Europan saltzen duenari esker ateratzen da aurrera. Woody Allenek, esaterako, Europako leihatilarik gabe ezingo luke jarraitu.
Nork agintzen du Hollywooden?
Produktore mafiosoak, demagun, 300.000 milioi dolar dituela. Hori gastutan banatzen du, eta zer irabaziko duen kalkuluak atera. Orduan zera erabakitzen du: "martiztarrei buruzko film bat egingo dugu. Nork zuzendu lezake?". Denen artean bat aukeratzen du, eta deitu egiten dio: "Roland Emmerich, zatoz hona...." Nolako filma egitea nahi duen enkargua ematen dio, eta horrela egiten da.
Hollywoodeko industria handiak sekula ez du berrikuntzarik egin, eta sekula ez du ezer berririk ekarriko. Amerikar zinemagile independenteak dira zineman aurreratu dutenak.
Zein da gehienetan ikusi duzun filma?
Telebistako irudiak ahots ezezagunaren xarma kendu al dizu?
- Kazetaria eta zinema kritikaria.
Ibilbidea
1980tik 1984ra TVEko «Telenorte»n aritu zen.
1984az geroztik, Radio Euskadin ari da. Hainbat programa egin du, baina ezagunenak oraindik martxan dirauten «Pompas de papel» (1987tik) eta «Euskal grafitti» dira.
1986an ETBn hasi zen, eta geroztik hainbat programa egin du, horien artean «El ladrillo» (1986), «Va de cine» eta «La noche de...» (1995etik).l Huelvako zinemaldiko epaimahai kide izan zen 2001ean.
Bizkaiko Aberatsak
denentzat, denena,
"izan zaitez zerorri"
omen duzu lema.
Nola egin zerorri
izatearena,
kontaiguzu nor zeran,
kontaiguzu dena,
finean bizitza da
filmerik onena.
Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.
Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]
Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko.
Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]
.JPG)
7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen.
Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa.
Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak
Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.
Data: abuztuaren 8a.
-------------------------
Biarritz Piano Festival... [+]
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]