URKABUSTAIZ
Urkabustaizi buruzko daturik zaharrena 1025an San Millango monasterioari emandako burdinazko barra da eta garai urrun haietan Urca izena hartzen zuen. Gaur egungo udalerria XV. mendeko dokumentuetan Urcabustayas, Urcabustais edota Urcabustayz bezala izendatuta agertzen da. Mende horren bukaeran Pedro Lopez de Ayalaren kontrako auziak ugaritu ziren, Aialako kondeak Gaztelako erregeen legea ez zuelako errespetatzen Urkabustaizko herrietan. Hurrengo mendean Aialako Pedro Aguraingo kondearen aurkako akusazio kriminala aurkeztu zen, heriotza zigorra kondena emanez. Bi urtean zehar ihesean ibili ondoren, preso hartu zuten eta egindako epaiketan Orozkoko jaurerria kentzeaz gain, Urkabustaizko lurrak ere libre geratu ziren haren menpetik.
Zuiako koadrila barruan eta Zigoitiakoarekin batera, Urkabustaizkoa zonaldeko erromaniko ikusgarri eta ederrena bezala sailka daiteke. Bertako eliza eta baselizetan ikusten diren elementuen ezaugarri bereziek berezko estiloa sortu dute. Animalien ikonografia guztiz aberatsa da, baita elementu begetal eta geometrikoak ere.
Erromanikoaren ibilaldia osatuko bagenu, Beluntzako Pedro Deunaren elizan hasiko ginateke, berak gordetzen baititu elementurik ikusgarrienak. Eliza hau, ondare erromanikoa duten bailarako gainontzeko elizak bezala, XIII. mendean datatzen da. Hala ere penagarria da atariko irudiak zuriz margoturik agertzea, eliza berritu zutenen ez-jakintasunagatik. Handik Goiuri herrira hurbil gaitezke Santiago elizako leihotzar erromanikoak begiztatzeko. Eliza honen ondoan dagoen parkingetik Goiuriko ur-jauzia bisitatzeko bidea sortzen da. Urduñarako bidea jarraituz San Juan elizarekin topo egingo dugu, errepidearen eskuinean eta Oiardo herrirako bidegurutzean. Azken herri honetan Goikoama baselizak XVI. mendeko pinturak eta XVI. mendeko taila mariana ederra gordetzen ditu, irailaren 8an erromeria ospatzen delarik bertan.
Uzkianok, Oiardo ondoko herrixkak ere, irudi erromanikoak baditu San Migel elizan. Unzako San Fauston aldiz garai hartako harburuak ikusten dira San Fausto elizaren epistolako paretan.
Urkabustaiz osatzen duten herrixketan eta udalerriko hiriburua den Izarran ere, inguru honetako berezko arkitektura mantentzen duten baserri zoragarriak ikusteko aukera daukagu, haietako batzuk XVI. mendekoak izan daitezkeenak.
Aldapa gogorrik gabeko zonalde luze hau aproposa da mendiko bizikletaz ezagutzeko, hura zeharkatzen duten pista ugariren bat hartuta. Pista hauek Izarra, Abezia, Ondona, Apregindana edota Unzatik sortzen dira.
Unzatik sortzen den bideak Urduña aldera jausten den arroilaren ikusmira paregabea eskainiko digu. Herria atzean utzirik, amildegiaren ertzetik doan Urkabustaizko mugara berehala iritsiko gara. Hesiak amildegi arriskutsuaren hurbiltasunaz abisatuko gaitu. Ertzetik eramango gaituen bideak sei kilometroko luzera dauka eta Ibaizabal ibai ospetsuaren iturbururaino hurbilduko gaitu. Ibaizabalek sortutako ur-jauziaren begiratoki paregabea izango dugu orduan.
Behin hemen egonda Gibijoko mendizerra barnera sar gaitezke, kontu handiz pisten labirintoan ez galtzeko. Hurbil gelditzen da Gibijoko otsotokia, bazter hauetan piztiak ugari ibiltzen ziren garaietan otsoak harrapatzeko asmoz eraikia. Putzu Berriaren bidea hartuko dugu Unzara itzultzeko, Lejazarreko trikuharrien albotik pasatuz. Bidegurutze batean Abeziara jausten den pista eskuinean utziko dugu eta "Alto de los Caminos" zeharkatzen duen ezkerreko bidetik Unzaraino iritsiko gara.
Inguru hauetan Gibijoko mendirik bisitatuenetariko bat da Estuñagan edo Alto del Corral deitzen dena. Bertara iristeko Izarratik sortzen den bidea hartu behar da. Bikain seinalizatuta dago eta 2,5 kilometroko luzera dauka. Behin tontorreraino igota, Urkabustaizko bailara osoa menperatzeaz gain, ikusmira ederra izango dugu Gorbeia, Arkamo, Gibijo, Badaia eta Arrato mendizerra hurbilen gainean. Bizkaiko mendiak ere hurbil geratzen direla irudituko zaigu.
Ibilbidea amildegiaren ertzetik doa, trokari beha dauden zuhaitzen artetik. Arroilaren sakonera jaistea ere posible da.
Elizaren ondoko parkingean ibilbide xume honi hasiera emango diogu. Pistatik jarraituko dugu ataka bitxi bat topatu arte. Hura igarota trenaren burdin bidera iritsiko gara, kontu handiz zeharkatuko duguna, trafikoa ugaria baita. Bigarren ataka gainditu eta gero, Goiuriko ur-jauzia agertuko zaigu begi bistan. Zuhaitzak zintzilikatzen dira amildegian oso sentsazio zorabiagarria sortuz. Amildegiaren hegitik doan bidezidor periltsu batetik ur-jauziaren ikuspegi ezberdinak lortuko ditugu. Egun euritsuetan bidea arriskutsua izan daiteke, irristakorra bilakatzen baita.
Apur bat aurrerago bidezidor bat amildegiruntz jausten da. Ausartenek hartuko dute bide hau, baina jakin behar dute basoan galtzen dela. Hala ere, ondora jaitsi daiteke arazo handirik gabe.
Ibaia jarraitu nahi baduzue ur-jauziraino, emari gutxiko egunetan egin beharko duzue eta bestela menditik altuera lortu beharko duzue. Noizbehinka desegiten diren arroken paretatik eskalada txikiak egin behar dira. Esfortzua mereziko du ur-jauziaren beheko ikuspegi harrigarria lortuko dugulako.
Itzultzeko bai orain arte egindako bidea hartu edo baso eta amildegiaren ertzetik jarraitu, soro batera atera arte. Zubi batetik trenaren burdin bidea bigarren aldiz zeharkatuko dugu eta hasiera puntura arte doan pista bat harturik bukatuko dugu hemen proposatutako ibilbidetxoa.
Elizatik aterata, ur-jauziraino bidea minutu batzuetan egiten da. Hortik aurrera arroilaren ondora jaisten bazarete, joan-etorria burutzeko 3 orduko martxa kalkulatu behar duzue. Aldiz, jaitsi gabe jarraitzen baduzue ibilbide zirkularra osatzeko asmoz, 2 ordutan egingo duzue.
Hotela eta Museotik igaro ondoren Ostuñoko Parkean sartuko gara. Parkea inguru natural zoragarrian kokatzen da, izen bereko hariztian. Zerbitzu ugari eskaintzen dira bertan, igerilekuak, futbol eta tenis zelaiak, umeentzako jolas tokia… esaterako. Atseden lekua jarleku, mahai, barbakoa, iturri, taberna eta aldagelaz horniturik dago, osagarri guztiak atseden lasaia hartzeko. Bertan gaudela La Calzada mendiko 4 kilometroko ibilaldia egin dezakegu, ibilbidean zehar panel adierazgarriak jarraituz. Bidean jarlekuak eta iturriak ere topatuko ditugu.
Non jan:
Tel. 945-437234
Doña Lola taberna-jatetxea (Izarra). Tel. 945-437224
Frontón taberna-jatetxea (Izarra). Tel. 945-437063
Izarra erretegia (Izarra). Tel. 945-437165
Jai taberna (Izarra). Tel. 945-437116
Nordiska taberna-jatetxea (Izarra).Tel. 945-437024
Urtaran taberna (Izarra).Tel. 945-437092
Igerilekuetako taberna (Udan) (Izarra).
Fruker taberna (Izarra). Tel.: 945 43 70 34
Ostiral goizeko albisteak erreakzio ugari piztu ditu Israelen zein nazioartean. Aurka agertu dira Israelgo bahituen familiak eta NBE. Alemaniak, Israelen aliatu tradizionalak, armak saltzeari utziko diola jakinarazi du.
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Donostiako Udalak Oñatiko Arantzazu egoitza eskaini dute maliar migratzaileentzat. Bertan geldituko dira Espainiako Gobernuak haien asilo eskariak ebazten dituen bitartean.
Mugimendu Feministak azaldu duenez, Fermin Muguruzaren kontzertuaren aurretik gertatu ziren erasoak. Horiez gain, beste hiru eraso zenbatu dituzte: hiru gizonak atxilotu ditu poliziak.
Ostiral goizaldean eman du erabakiaren berri Israelgo Gobernuak, hamar orduz luzatu den bilera baten ondoren. Dena den, okupazioa gauzatzeko, gobernu osoaren baiezkoa behar du Netanyahuk: igandean izan daiteke bilera. Segurtasun Kontseiluak, halaber, mugak jarri dizkio... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Joan den astean Trumpek ohartarazi zion Putini hamar eguneko epean Ukrainarekin su-eten akordio bat sinatu ezean, zigor ekonomikoak ezarriko dizkiola. Zelenskik sare sozialetan adierazi du ezinbestekoa dela Errusiako presidentearekin bildu aurretik lehenbizi su-etena... [+]
Manteroekin Bat plataformak eta Mbolo Moye Doole elkarteak elkarretaratzea egin zuten astelehenean Bilbon, azken asteetan poliziak manteroen aurka eginiko eraso "arrazistak" salatzeko. Izan ere, Boubacar Diouf kale saltzailearen arabera, poliziaren jazarpena... [+]
338 hektarea erre ditu astearteko suteak. Nekazarien sindikatuak haserre agertu dira Nafarroako Gobernuak suteak saihesteko ezarritako murrizketekin. Asteazkenean beste sute bat piztu da Artaxoa eta Añorbe artean, baina hura ere kontrolpean dute suhiltzaileek.
Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Apirilean argitaratu zuen Amorante frantsesa (Susa) Miren Agur Meabek (Lekeitio, 1962). Thriller ukitua du poemen bidez idatzitako nobela deigarriak eta, istorioa fikziozkoa den arren, badu idazlearen aurreko lanak markatu dituen kutsu autobiografikoaren arrastorik. Hortaz,... [+]
Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana.
Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia.
Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.
Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]