Bilboko Kale Nagusian izkiriatu ziren «Zurgai» olerki aldizkariaren lehen poemak. Frankismo garaiaren ondorengo lehen urteak ziren. Ordura arte debekaturik edota erregimenaren kontrolpera mugaturik egondako kultur adierazpenek errazagoa zuten jendearengana iristea.

Aurreko hainbat mugimendutatik elkar ezagutzen zuten poeta batzuek "Poetas por su pueblo" taldea osatu zuten. Zazpi edo zortzi laguneko talde hau saiatu zen eskoletan proiekzio eta errezitaldiak emanez, jendearengana poesia gerturatzen. Ez zuten horrelakorik lortu, ordea, Bilboko kalerik zentrikoenean poesiaz zipriztindutako muralak jartzen hasi ziren arte. "Era guztietako jendea geratzen zen muralei begira. Bai 15 urteko gazteak, bai aiton-amonak. Batzuek gustuko zituzten poemak apuntatu egiten zituzten, beste batzuek orduak pasatzen zituzten begira...". Pablo Gonzalez de Langarika, oraindik ere «Zurgai»ren zuzendari denak, horrela gogoratzen ditu lehen urrats haiek.

Harrera ikusita, taldeak aldizkari batekin aurrera egitea erabaki zuen eta horrela sortu zuten "Yambo" izeneko aldizkaria. Orrialde bakan batzuetako hiru ale soilik argitaratu zituzten. Urtebeteko geldialdia egin eta aldizkari osoago bat egitea erabaki baitzuten. 1979. urteko udaberrian ezagutu zuen kalea «Zurgai» aldizkariak.

"Lehenengo 15 aleak ateratzea ez zen lan makala izan. Aurreko edizioaren ale guztiak saldu arte, ez geneukan berria ateratzerik", gogoratzen du Gonzalez de Langarikak.

"Poesía y Ecología" izenburupean argitaratu zen lehen alea. Taldea osatzen zuten poeta gazteek euren sormen lanak ezarri zituzten bertan, baina hasiera- hasieratik, puntako olerkarien kolaborazioak biltzea ere lortu zuten. Lehen ale hartan, Antonio Galak, Gabriel Celayak eta Jose Agustin Goytisolok parte hartu zuten.
Aldizkaria sendotzen joan zen, eta taldeko partaideen izena ere, pixkanaka ezagutzera ematen. Gontzal Diez del Hoyo, Rafael Martinez, Amalia Iglesias, Seve Calleja edota Pablo Gonzalez de Langarika, besteak beste, poesia sariak jasotzen hasi ziren eta euren ospea sendo egin zen. "Sari hauekin ‘Poetas por su pueblo’ taldea sendotu egingo zela uste nuen", dio Gonzalez de Langarikak. "Kontrakoa gertatu zen, ordea. Bakoitzak bere bideari garrantzia gehiago eman zion, eta taldea bigarren mailan geratu zen".

Talde izaera ahulduta zegoenean, Pablo Gonzalez de Langarikak 1988an Bizkaiko Foru Aldundira jo zuen, Blas de Oterori buruzko monografiko bat egiteko laguntza eske. Aldundian laguntza eman zioten ale hura egiteko. Baina ez hori bakarrik, aurrera begira proiektua diruz laguntzeko konpromisoa erakutsi zioten. Horrek markatuta abiatu zen «Zurgai»ren bigarren aldia eta horrela jarraitzen du oraindik. Urte horretatik aurrera, Gonzalez de Langarikaren esku geratu zen aldizkariaren ardura eta lan gehiena.

Ordura arte hogeita hamar bat orrialdekoak izaten ziren aleak 114-156 orrialde artekoak izatera igaro ziren. Urtean bi ale argitaratzen dira une hartatik. Poesia sortu berriari toki zabala eskaintzen zaio bigarren aldi honetan, baina horretaz gain, hausnarketarako, iruzkinerako eta informaziorako toki zabala eskaintzen da. Gainera, ilustrazioek garrantzia handia hartu dute.

«Zurgai» aldizkariaren ale asko monografikoak izan dira. Autore zehatzei eskainitakoak batzuetan; Gabriel Celaya, Gabriel Aresti, Jose Agustin Goytisolo, Antonio Gamoneda edota Blas de Oterori eskainitako aleak, kasu.

Beste batzuetan, gai zehatzei eskainitakoak. Esaterako, haurren poesiari eskainitako alea, Nerbioi ibaiadarraren inguruan egindako poesiari eskainitakoa, Europako herrialdeetan egindakoari...

Idatzizko edukiez gain, ilustrazioek eta diseinuak ere berebiziko garrantzia hartu dute. Rafael Herrerok egiten du azala eta barnea, Antoni Tàpies, Amancio González, Albert Agulló eta Lucio Muñoz bezalako artisten sormen lanek janzten dute.

Orain dela bi urtetik, Internet bidez ere, hedatzen du bere emaria «Zurgai» aldizkariak www.zurgai.com helbidean. Formatu digitalean aldizkaria erosteko aukera eskaintzen du eta baita atzeratutako aleak lortzeko bidea ere. Aldizkariaren historiari buruz ere informazio zabala eskura dago.

Horrez gain, orain gutxi, agerkarian parte hartu izan duten eta egun bertan idazten duten olerkarien datu base bat paratu dute sarean. Bertan, alfabetikoki ordenatuta agertzen dira olerkarien izenak. Eta horietako batzuen informazioa topa daiteke.

Hogeita bost urte betetzear dagoen aldizkaria, gizarteak jasandako aldaketen lekuko izan da. Poesiarekin kontaktu zuzenean egonda, barnean egon ahal diren aurrerapen edo eraldakuntzen lekuko izatea ere lortu du, gainera.

Pablo Gonzalez de Langarika aldizkariko zuzendariaren ustez, "azken urteetan poesia aldatu da. Hasierako garaietako klasizismotik irteten ari dira poetak, 80ko hamarkada hasieran egiten zen Gerra osteko poesia, aldatu egin da".

Gazteen artean mugimendua ikusten du, eta poesia soziala indartsu nabari du. "Konpromisoa ikusten dut gazte askorengan, poesia militantea, printzipio batzuren aldekoa, gustatzen ez zaiona kritikatzen duena...".

Dena den, agintetik gertu dauden poetei, gizarteko beste esparru askotan bezala, bultzada gehiago ematen zaiela agerikoa omen da.

Poesia ez da masek irakurtzen duten generoa, eta ez omen du gainera horrelakorik izan behar, Gonzalez de Langarikaren ustez: "Poeta batek San Mames betetzen badu, zerbait ez doa ondo. Propagandan edo politikan ari da. Liburutegian 100 lagun biltzea, lorpen ikaragarria da"