RAMIRO ARRUE: EUSKAL HERRIA DONIBANE LOHIZUNETIK

Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Ramiro Arrue, arruetar anaia artisten artean gazteena, 1892an jaio zen Abandon. Etxeko giroak lagunduta oso gaztetan hasi zen Ramiro marrazkia eta pintura lantzen. 15 urte besterik ez zituela Parisera joan zen eta bertan Durrio, Losada, Zuloaga eta beste zenbait euskal margolari ezagutu zituen. Berehala, bere Pariseko egonaldia Ziburura gero eta maizago egindako bisitekin tartekatu zuen, Donibane Lohizunen bere izeba batek denda bat zuela aprobetxatuz.

Hainbat artista eta kritikok berehala ikusi zuten Arrue gaztearen lanen balioa eta 1910ean Ignacio Zuloagak hainbat lan erosi zizkion. Urte horretatik aurrera hainbat taldeko zein bakarkako erakusketatan parte hartu zuen, Euskal Herrian zein Frantzian. Parisen, esaterako Artista Frantsesen Aretoan parte hartu zuen 1911n. Eta 1913 eta 1920an bere lanak Udazkeneko Saloian izan ziren ikusgai. 1925ean Urrezko Domina jaso zuen Frantziako hiriburuko Dekorazio Arteen Nazioarteko Erakusketan, eta bi urte beranduago Londresen erakusketa pertsonal bat zabaldu zuen.
Euskal Herrian ere izan zen bere obra ikusteko parada. 1914an Euskal Artisten Elkarteko kide egin zen eta bost urte beranduago bertako idazkari izendatu zuten. 1924an Bilboko Arte Eder Museoak «Karta Jokalariak» bere obra erosi zuen.
1928an Amerikara joan zen bere anaia Josek lagunduta. Buenos Airesen, Montevideon, Cordoban, Rosarion... erakusketak egin eta urtebetera Donibane Lohizunera joan zen bizitzera eta han biziko zen 1971n hil arte. Gerra Zibilaren urteetan, Ramiro Arrueren Donibane Lohizuneko etxea babes eta erreferentzia puntu garrantzitsua izan zen hainbat euskal artistentzat.

Margolari gisa ezaguna, beste hainbat diziplina ere landu zituen Ramirok: esmaltea, ilustrazioa, eszenografia... Andrè Gaiger-en «Maï la Basquaise» eta Francis Jammes-en «La Mariage Basque» liburuen ilustrazioak, esaterako, bereak dira. Pariseko Operaren Antzokian eman zuten «Perkain» baletaren eszenografia eta jantziak ere berak disainatu zituen 1934an. Eta hiru urte beranduago, 1937ko Pariseko Erakusketa Unibertsalean Espainiako pabiloiko euskal atala diseinatzen lan egin zuen.


Paisaiak.

Ramiro Arrueren pinturaren oinarri dira euskal paisaiak eta egunotan Gasteizen ikusgai dagoen erakusketan nabarmena da hori. Arrueren begiradapean, Hondarribia, Donibane Lohizune, Larrun... daude bilduta erakusketan, baita artistaren Ziburuko estudiotik ikusten zen paisaia ere. Paisaia idilikoak dira, mendialde nahiz kostaldekoak, industriaren aztarna txikiena ere apropos saihesten dutenak. Baina Euskal Herritik kanpo ere bilatu zituen paisaiak artista abandoarrak: Logroñon, Dordoñan, Foixen... Ramiro Arruek taula txikietan hartzen omen zituen irudikatu nahi zituen paisaien apunteak, gero estudioan mihise handiagoetara eramateko.

Paisaia horretan gizakia elementu garrantzitsua da eta kasu honetan ere ez dago jarduera industrialaren kutsurik. Baserritarrak, arrantzaleak irudikatzen ditu, erakusketa honetan bigarren horiek direlarik nagusi: «Arrantza eguna», «Arrain zaharra» edo «Emakumezkoak arrain garraioan, kaian» dira bildutako koadroetako batzuk. Euskaldunon alderdi ludikoa ere jaso nahi izan zuen, hots, hark margotutako pertsonak ez daude beti lanean, festan ere badabiltza. Modu horretan, musika tresnak, inauteriak eta pastoralak topa daitezke erakusketan.


Abangoardiaren ukitua.

Gaietan tradizioa, folklorea, topikoa aukeratu zituen Arruek; formetan, ordea, berritzaileagoa izan zen. Ederki ezagutzen zituen bere garaiko abangoardia artistikoak -kubismoa eta surrealismoa, esaterako-. Bere lan askok Paul Cezanne-ren ukitua dutela ikusiko du, adibidez, egunotan Gasteizko Arte Eder Museora hurbiltzen denak. Formen geometrizaziorako joera zuen Arruek eta konposizioak lerroak eta planoak sinplifikatuz lortzen zituen, baita kolore uniformeei esker ere. Berde eta hori argiak erabiltzea zuen gustuko eta horrek giro garbiak lortzen lagundu zion.

Ramiro Arruek Iparraldean egin zuen bere obraren zatirik handiena. Hil ondoren ere, bakarkako bi erakusketa garrantzitsuenak mugaz iparraldera egin ziren: Baionako Euskal Museoan (1991) eta Paueko Gazteluaren Museo Nazionalean (1997). Horregatik, Ramiro Arrueren lana nahiko ezezaguna izan da Hegoaldean, aukera gutxi izan baita berau ikusteko. Orain, Donibane Lohizuneko herriak utzitako lan hauei esker, Hegoaldean ere bada aukera bere obrara hurbiltzeko

Arrue anaiak
Ramiro Arrue anaien artean gazteena zen. Alberto, Jose eta Ricardo anaiak ere artistak izan ziren. Alberto, anaia zaharrena, 1978an jaio zen Abandon. Antonio Maria Lekuonarekin hasieran, Arte eta Lanbide Eskolan eta San Fernandoko eskolan geroago, margolari bezala formazioa jaso zuen gaztetatik. 20 urte bete baino lehen Erroman jarri zuen bere tailerra eta urte batzuk beranduago Parisen. Madrid, Zaragoza, Londres, Buenos Aires... hainbat tokitan izan ziren ikusgai bere lanak.

1885ean jaio zen Jose Arrue. Honek ere Lekuonarekin ikasi eta Bartzelonatik pasa ondoren, Parisa joan zen bere anaia Albertorengana. Urte batzuk Milanen pasa ondoren, ordea, Bilbora itzuli eta bertan geratu zen hil arte (Ramirorekin batera Amerikan pasatako urte pare bat kenduta). Karikaturatik hurbil zegoen espresionismoa landu zuen Josek.
Ricardo 1892an jaio zen eta bere anaia Alberto izan zuen irakasle. 1904an Donibane Lohizunera joan zen bizitzera. Bospasei urtetara Bilbora itzuli eta Euskal Artisten Elkartean parte hartu zuen. Zeramika landu zuen batez ere.
Kasu bitxia da Arrue anaiena. Lauak artistak eta lauak euskal paisaia eta pertsonaietan oinarritutako eredu estetiko berdintsua landu zutenak (bakoitzaren izaera azpimarratzen duten berezitasunekin, noski)


Azkenak
Trantsizio energetikoa deseraikitzen

Manuel Casal Lodeiro (Barakaldo, 1970) informatikaria eta gai energetiko eta ekosozialen inguruko aktibista eta dibulgatzailea da. Besteak beste, 15/15/15 aldizkari eleanitza eta Galiziako Instituto Resiliencia koordinatzen ditu, eta Véspera de Nada por unha Galiza sen... [+]


Seaskak bigarren lizeo bat irekiko du 2027ko irailean, Donapaleun

Kanbon egin duten urteko biltzar nagusian ontzat jo dute lizeo berriaren garapenari buruzko txostena. Donapaleuko ikastolaren ondoan egongo da, eta hasiera batean 180 ikasle hartu ahal izango ditu, Seaskako arduradunen arabera. Lizeo berriaz gain, urteko biltzarrean azken... [+]


Bizitza arriskuan jarri behar dute palestinarrek Gazako elikagai banaketa guneetan

Laguntza humanitarioa banatzen duten puntuetan 50 palet inguru jartzen dituzte. Bertara elikagaien bila joaten direnek ahal dutena hartzen dute israeldar eta AEBko mertzenarioen erasoen artean.


Harrotasunez bete dituzte Euskal Herriko hiriburuetako kaleak, E28ko manifestazioetan

LGTBIQ+ Komunitatearen Nazioarteko Eguna dela eta, hainbat kolektibok deituta sexu askapena eta harrotasuna aldarrikatu dituzte larunbatean Euskal Herriko hiriburuetan eginiko manifestazioetan. Loratuz Lotu, Anitzak, Lumagorri eta Sumin Trans taldeek jaso dute Ehgamek... [+]


Rosa Zarraren familiak Atutxari eskatu dio “barkamena eskatzeko aukera” ez galtzeko

Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.


2025-06-30 | Behe Banda
Madril A, Madril B

Bécquer no era idiota ni Machado un ganapán… Hogeita hamabost gradutan eta Gabinete Caligari-ren Camino Soria entzunez igaro dut bidaiaren gehiengoa, errepide ertzean noizbehinka agertzen diren zezen beltz erraldoiei agur eginez. Laugarren orduan sartzear,... [+]


Irantzu Mugeta hil da, gerra zikinak kolpatutako antifaxismoaren sinboloa

Bere konpromiso politikoagatik eta unibertsitatean zuen militantziagatik, eskuin muturreko taldeen hainbat eraso pairatu zituen 1987 eta 1988 urteetan. Hemezortzi urterekin pairatu zuen lehen erasoa, Bilboko Santutxu auzoan bizi zen eraikineko igogailuan; geroztik, hiru eraso... [+]


Tentsioa eta liskarra Gasteizko Udaleko osoko bilkuran, herritarrek PPko zinegotzi Antépararen negozioak salatzean

Ekainaren 20ko osoko bilkuran, herritarren txanda baliatuta, hitza hartu zuen Auzoan Bizi etxebizitza sareak, gasteiztar guztiei errolda eskubidea bermatzea aldarrikatzeko. Etxebizitza sareko kideek PPko zinegotzi Gustavo Antépararen negozioak ere salatu zituzten, eta... [+]


San Martzial eguna, Irungo Udalak elikaturiko marmotaren eguna

Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]


2025-06-30 | Jakoba Errekondo
Zelai gorrietako gorbela eta patata

Belazea gorri azaltzen zen, egun batetik bestera. Gorri-gorri, gorri bizi urrutitik ikusgarri. Gorbela zen, itsas-belarra edo alga. Nekazariak itsas bazterretik bildu eta lehortzeko belazean zabaltzen zuena. Gorbel arrea eta gorbel gorria izaten ziren eta gu bezalako... [+]


2025-06-30 | Garazi Zabaleta
Oiartzun Burujabe
Auzolan praktikak herriko nekazari eta abeltzainekin

Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]


2025-06-30 | Nagore Zaldua
Itsaso bat zahagi gardenetan

Aszidiak tunikadun modura ere ezagutzen diren itsas ornogabeak dira. Munduko ozeano guztietan dauden animalia iragazle sesilak dira: bizitzaren zatirik handiena azalera solidoetara –arroka, maskor edo egitura artifizialetara– finkatuta emango dute, ura etengabe... [+]


Oporretako plana

Ostirala da, bero handia egin du gaur ere. Baserriko lanak bukatu ditugu, belarretan egin dugu. Nekatuta, izerditan, berotuta, baina pozik! Denon artean lortu dugu, denok bat ekinda lana hobeto egiten da.


2025-06-30 | Uriola.eus
Ertzaintza auzokideei oldartu zaie Bilboko Alde Zaharreko familiaren etxegabetzean

Goizean goiz bildu dira ostiralean (ekainak 27) AZET Etxebizitza Sindikatuko kideak eta Alde Zaharreko auzokideak etxegabetzearen aurrean deitutako auzo erantzunera. Bi ordu baino gutxiagoan adin txikiko seme-alabak dituen familia bat etxegabetu dute Bidebarrieta kalean... [+]


2025-06-30 | Irutxuloko Hitza
Zortzi errefuxiatu familia etxegabetuko dituztela salatu du Donostiako Etxebizitza sindikatuak

Ostiral arratsaldean (ekainak 27) egindako agerraldian, Etxebizitza sindikatuak elkartasuna adierazi die etxegabetuko dituzten zortzi errefuxiatu familiei, tartean adin txikikoak daude, eta haien egoera salatu du. 


Eguneraketa berriak daude