Oraindik sinesgaitza egiten zaigun arren, guztiz egiazkoa da entzuten den notizia harrigarri hori, bai, otsoa berriz ere gure artean da! Amaitu dira artzainen lasaitasun gauak, otsoak euren lurraldeak berreskuratzeko asmoarekin itzuli baitira eta inoiz baino gosetiago daude ardi-taldeen usainean.

Baina, otsoaren itzulerak sentimendu kontrajarriak piztu ditu guztiongan, otsoak etxe-azienda erasotzen baitu. Eztabaida pil-pilean dago, itzulera hau dirudienez, ez da denon gustukoa eta gertatutako otso-erasoen aurrean hartutako neurriek, askoren haserrea piztu dute.
Euskal Herriko lurretatik otsoa desagertutzat jotzen zen orain urte gutxi arte, lehen otso-erasoak agertzen hasi ziren arte. Datu ofizialen arabera, 1923an Urbasan, Zunbeltzen, hil zuten azken otso alea. Baina geroztik tartekako agerpenak egin ditu. Bizkaia eta Arabako mugetatik sartzen dira Euskal Herriko lurretan, Burgos eta Kantabria aldetik. Zenbait gunetan otsoaren presentzia konstantea da, bertara egokitu da. Karrantza eta Gorbeia inguruetan dabil, adibidez. Foru Aldundien arabera, joan den urtean 79 otso eraso baino gehiago jasan ziren eta 43 abeltzain dira eraso hauek pairatu dituztenak.

Otsoak beste behin ere, ingurune berrietara egokitzeko gaitasuna erakutsi digu, egozten zaion moldagarritasuna erakutsi du. Leku baztertuagoetan bizi izan bada giza presioagatik izan da dudarik gabe. Otsoaren hedakuntzan lagungarri izan diren arrazoiak honakok dira: batetik, baso berritzeak ugariak izan dira joan den mendean, lehen nekazaritzarako lurrak izan zirenak baso bihurtu baititugu; bestetik, otsoentzako hain erakargarri diren orein eta orkatza bezalako basa fauna asko emendatu da.

Abeltzainak haserre bizian daude emandako diru laguntzak nahikoak ez direlakoan. Foru Aldundiek emandako baimenen bitartez, kontrolatutako uxaldiak egin dira, beste behin ere otsoaren ehiza burutu da. Hau guztia dela eta, noski, hainbatek ezadostasun osoa azaldu du: otsoaren gupidagabeko jazarpenera itzuli behar ote dugu bada! Ez dirudi irtenbide erraza duenik.
Bestalde, otsoa ez da agertzen, Euskal Autonomia Erkidegoko espezie mehatxatuen zerrendan. Badirudi, desagertutzat jotzen dela animalia hau. Bestelako neurriren bat ere hartu beharko litzateke otsoa babesteko. Era berean, artzaintzaren bideragarritasuna ziurtatu behar da. Beraz, plangintza zorrotzak burutu beharko dira nahi eta behar desberdinak bete daitezen.

Gutxi dira mitologian hain tratamendu txarra jaso duten animaliak, eta duda izpirik gabe otsoa horietako bat izan da. Krudelkeriaren eredu, ume-umetatik erakutsi zaizkigu otsoaren aurkako jarrerak, ipuinak aztertzea besterik ez dugu horretaz jabetzeko.
Antzina-antzinatik izan du gizakiak otsoa inguruan, historiaurreko aztarnategietan jada baditugu horren erreferentziak. Gertutasun hori baliatuz, erraza izango zen otso kumeren bat jaso eta gizakiaren babesean heztea. Horrela lortu ziren lehen animalia etxekotuak. Honela, oso antzinatik azaltzen da zakurra gure artean, gizakiaren lagun fidel eta otzana. Baina arazoa, lehen ardiak etxekotu zirenean hasi zen, hemen hasi baitzen gizaki eta otsoaren arteko borroka amaigabea. Geroztik, otsoak jazarpen gogorra jasan behar izan du gizakiaren eskutik, herrialde askotan guztiz desagertzeraino. Espainiako Estatuan gutxi gorabehera 2.000 ale inguru daude. Mundu mailan, gehienak, Amerikako iparraldean, Europako ekialdean eta Asian daude.

Harrapakari eder eta galant hauek sozialki oso konplexuak dira, eboluzio maila altua azaltzen dute. Baina orokorrean, ez dira historian zehar ondo tratatuak izan, ez dira ulertuak izan azken finean. Bada kultura berezi bat ordea, gutxik bezala ulertu eta mirestu izan duena otsoa; amerindioen kultura, hain zuzen. Tribu nomada haietako ehiztariek anaia moduan hartzen zuten otsoa. Gainera, kondaira askoren arabera, amerindioen ehiza teknikak otsoarenean oinarrituta zeuden.
Otsoek denbora gehiena ehizari eskaintzen diote. Beti ere taldean burutzen dute ekintza eta taldekide bakoitzak zeregin propioa betetzen du. Ehizakia etsipenera arte jarraitzen dute eta ondoren, erasoa burutzen dute otsoek. Horixe da ehiza teknikaren funtsa. Zakurrak ez bezala, otsoak, isiltasunaren babesean jarduten du eta harrapakina lepotik heltzen saiatzen da. Otso ulua, ehiza ondorengo kokalekua finkatzeko egiten omen dute. Lurraldetasuna ere azpimarratzen dute uluaren laguntzaz. Otsoaren harrapakin izan daitezkeenei ezezik, gizakioi ere heldu zaigu otso ulua