ETA AFRIKA KAZETARIOK USTE BAINO NORMALAGOA BADA?
«Albisterik ez zeukaten, bada», ondorioztatu du garratz, Warahk. «Gauzak okerrago ipintzeko, gobernu berriak iragarri du, heriotza bakar bat gertatu gabe, lehendakari ohiak kexurik gabe utzi duela bere kargua. (...) Kenyak frogatu du, berriro ere, Mendebaldeko komunikabideek Afrikaz duten ikuspegiaren gainetik pasa beharra dagoela».
Mende luzez Afrika mitikoaren irudia landu dugu Medebaldeko jendeok, eta orain gure aurreiritzien gatibu gaudela pentsatzen dute hango gure lankideek. Kontinente zabal hura lurralde monolitiko bat bailitzan ikusten dugu eta hori okerragotzeko Afrikaz ditugun erreferentzia guztiak «begi ez afrikarrek» ikusitako errealitateak dira.
Guk haiena ez bezala haiek gure literatura eta kazetaritza ezagutzen dituztenez, Rasna Warahk bi autore eta obra oso ezberdin eta ospetsu aipatzen ditu, aurreiritzietatik inork eskapo egiten ez dugula frogatzeko.
Alde batetik gure artean prestigiorik handiena duen kazetaria hautatu du, Ryszard Kapuscinski poloniarra, «Eguzkiaren errainua» idatzi duena. Kapuscinski lehen aldikoz 1957an iritsi zen Afrikara, Ghana independentziara iritsi zen urtean, eta 40 urtez hemengo hainbat gertakizun kontatu ditu bertatik, Zanzibarko kolpetik hasi eta Rwandako genozidiora. Poloniarrak aitortzen du liburua ez dela Afrikaz, berak Afrikan ezagututako jendeei eta haiekin pasatako denborari buruz baizik.
Kapuscinskik idatzitakoetatik, denborari buruzko pasarte bat hautatu duWarahk. «Europarron mundu ikuspegian, denbora gizakiarengandik kanpo dagoen zerbait da, objektiboa, neurtzeko modukoa, eta izakera lineal bat duena. Europarra denboraren esklabu sentitzen da, bere mende. (...) Afrikarrak diferente ikusten du denbora, horren kontzeptu zabal, elastiko eta subjektiboagoa du. Gizakiak eragiten du denboran, bere joan eta erritmoan». Sinple itxura duela? Agian. Baina Warahk eskertzen dio Kapuscinskiri -ironia puska batekin, hori bai- Afrikako jendeengana hurbiltzeko ahalegina: «Gutxienez Kapuscinski saiatzen da ulertzen ea zein arrazoi metafisiko edo kulturazkorengatik afrikarrak beti berandu iristen diren».
Kazetari amerikar beltz honen kronikak garratzak dira, eta aurreiritziz beteak. «Zenbait lider beltz argitsuk esan ziguten Amerika zuriak zerbait zor zigula gure arbasoak esklabo moduan eraman zituztelako. Eta Ama Afrika sarritan erakutsi zitzaigun paradisu beltz baten gisan, non esklaboen ondorengoak ondo hartuko gintuzten eta non gizon eta emakume zuriek duintasun osoz paseatu zezaketen. Sentitzen dut, baina izan naiz han. Ak-47 fusil bat eduki dut sudurraren aurrean ipinita, eta hitz egin dut beren azken biktimen odola kamisetaren gainean zipriztinduta zeramatzaten Hutu miliziano matxetelariekin». Afrikan ikusi dituen basakeria ugarien zerrenda luzea egin du ondoren Richburgek, eta honela bukatuko du: «Eskerrak Jainkoak nire arbasoak handik eraman zituela, bestela haietako bat izango bainintzen».
Kenyako idazleak oso garbi bereizten ditu Kapuscinski poloniarraren eta Richbur amerikarraren jarrerak. Beren liburuetan Rwandako genozidioa nola esplikatzen duten ikusi baizik ez baitago bien ikuspegiak bereizteko. Kapuscinski gertakizunen sustraien bila doa, eta hutu eta tutsien arteko gatazka tribuen arteko kontuetatik askoz urrunago iristen dela ohartzen da. Ez da lekurik denentzako, bizimodu prolema dago hasteko. Baina Belgika kolonialistak urtetan landu duen elkarrenganako gorrotoa ere hor da.
Richburgek aldiz Rwandako jendeak abere basati gisa deskribatzen ditu, gizatasunik gabekoak bailiran. Eta Rasna Warah bera horren zergatiak esplikatzen saiatuko da: beltz amerikarraren konplexuak egon daitezke tartean, edo oharkabean «Washington Post»eko bere kolegek edo irakurleek onartu nahia, agian enpresaren politika editoriala...
Azkenean, Kapuscinskik bezala Richburgek aurkezten dituzten Afrikako irudiak egiazkoak izan daitezke, baina ez dira egia osoa. Wilfred Biok psikoanalistak esan zuenez, gizakiok egia ez ezagutzeko desio handia dugu. Egia bilatuz, aurkitu nahi ez dugun zerbaitekin egin dezakegu-eta topo. Munduko erreportariek nekez pasatzen dute lerro hori, gerta bailiteke aurkitzea azken finean berek deskribatzen duten jendea berak bezain pertsonak direla, eta horrek bihurtuko luke arrunta... ez interesgarria»
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Zerk lotzen ditu Galesko muino berdeak eta Patagoniako basamortu hotzak? Bada, hil nahi ez duen hizkuntza batek. Noelia Sánchez Jenkinsen arbasoak 1865ean lehorreratu ziren Patagonian (Argentina). Galesetik iritsi ziren, britainiarrek inposatutako zapalkuntzatik ihesean... [+]
Gipuzkoako enpresak hainbat kontratu sinatu ditu Israelgo industria militarrarekin, eta diru publikoa jasotzen du ibilgailu elektriko bat garatzeko, Espainiako Gobernuak finantzatutako proiektu baten bidez.
Ingalaterrako Massive Attack taldeak artisten arteko aliantza sustatu du, hasi berri diren artistei edo Israelen aldeko erakundeen zentsura pairatzen dutenei babesa emateko.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Bilera akigarria izan zuten asteazkenean Eskirozko BSHko lan batzordeko kideek eta multinazional alemaniarraren zuzendaritzako kideek: aurreakordioa lortu zuten UGT, CCOO, ATTIS eta Solidarik (17 ordezkaritik gehiengoa dute 12 kiderekin) eta ez dute mahai gainean jarritakoa... [+]
Gaztetape (Getaria) eta Muriola (Barrika) hondartzak 2050. urterako desager daitezke Greenpeaceren txostenaren arabera. Itzurun (Zumaia), Karraspio (Mendexa), Isuntza (Lekeitio) eta Azkorri (Getxo) hondartzek hedaduraren erdia gal dezakete.
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]
WeTransferren baldintza berri gaiztoen aurrean, alternatibarik? Bai, pare bat, edo bien arteko konbinazioa. Enkriptazioa edo/eta Tori.eus zerbitzu euskalduna erabiltzea.